Tại báo cáo triển vọng kinh tế quý IV vừa công bố, CTCP Chứng khoán KB Việt Nam (KBSV) nhận định tỷ giá trong quý III tiếp tục duy trì đà tăng từ đầu năm, dù vẫn xuất hiện những giai đoạn căng thẳng cục bộ. Có thời điểm, tỷ giá liên ngân hàng chạm mốc 26.424 đồng/USD, tăng 3,7% so với đầu năm.
3 nguyên nhân làm nóng tỷ giá
Theo KBSV, có 3 nguyên nhân chính: dòng vốn ngoại rút ròng khi nhà đầu tư nước ngoài bán cổ phiếu và doanh nghiệp FDI chuyển lợi nhuận về nước; nhu cầu ngoại tệ tăng mạnh trong mùa cao điểm nhập khẩu; và chính sách tiền tệ nới lỏng khiến VND kém hấp dẫn hơn.
Trước tình hình căng thẳng của tỷ giá, NHNN đã 2 lần can thiệp bán ngoại tệ trong tháng 8 và tháng 10 với tổng lượng khoảng 2,9 tỷ USD. Theo KBSV, động thái này giúp tạm thời hạ nhiệt thị trường, đáp ứng nguồn cầu ngoại tệ tăng cao, đặc biệt khi Kho bạc Nhà nước chào mua USD để tất toán nghĩa vụ trái phiếu.
Song song đó, NHNN tiếp tục điều hành linh hoạt kênh OMO nhằm duy trì chênh lệch lãi suất USD - VND ở mức hợp lý. Cộng hưởng với việc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã cắt giảm lãi suất lần đầu tiên trong năm vào tháng 9, tỷ giá quý III nhìn chung vẫn ổn định quanh mức 26.342 đồng/USD, tương ứng tăng 3,4% so với đầu năm.
Báo cáo của KBSV cũng lưu ý diễn biến tỷ giá trên thị trường “chợ đen”. "Tỷ giá tự do cuối quý III tăng lên 26.620 đồng/USD, cao hơn 3% so với đầu năm, thậm chí có thời điểm tăng tới 6%. Nguyên nhân chủ yếu đến từ giá vàng trong nước vượt mốc 140 triệu đồng/lượng, nới rộng khoảng cách với giá vàng thế giới, khiến nhu cầu nhập lậu vàng tăng và tạo áp lực lên tỷ giá phi chính thức", KBSV phân tích.
Theo ghi nhận của ĐTTC, trong tuần từ 20 đến 24-10, tỷ giá trung tâm giảm còn 25.098 đồng/USD, nối tiếp chuỗi bốn tuần hạ liên tiếp. Tỷ giá tại các ngân hàng thương mại lớn đồng loạt giảm. Trong khi đó, thị trường tự do lại tăng mạnh thêm 315 đồng lên 27.700 đồng/USD, ghi nhận mức tăng 1.025 đồng chỉ trong 5 tuần.
Đến ngày 28-10, tỷ giá trung tâm do NHNN niêm yết ở 25.095 đồng/USD; tại Vietcombank, USD giao dịch quanh mức 26.079 - 26.349 đồng/USD (tăng 3,1% so với cuối năm ngoái). Trái lại, thị trường tự do duy trì ở 27.720 - 27.770 đồng/USD, tăng 7,6% so với cuối năm, khiến chênh lệch giữa 2 thị trường nới rộng lên mức cao nhất trong nhiều tháng và làm gia tăng nguy cơ đầu cơ ngoại tệ.
NHNN cũng đánh giá, thời gian gần đây, trước diễn biến phức tạp của kinh tế thế giới, tỷ giá giữa đồng Việt Nam với đồng USD trên thị trường không chính thức có dấu hiệu biến động và xuất hiện sự chênh lệch với tỷ giá giao dịch trong hệ thống ngân hàng.
NHNN còn nhiều dư địa kiểm soát
Để chủ động ổn định thị trường ngoại hối và giảm thiểu rủi ro cho hệ thống, NHNN đã chỉ đạo các tổ chức tín dụng tuân thủ nghiêm quy định về quản lý ngoại hối, đồng thời gửi văn bản đến Bộ Công an, Bộ Công Thương và Thanh tra Chính phủ, đề nghị tăng cường thanh tra, giám sát, phát hiện và xử lý nghiêm hành vi mua bán ngoại tệ trái phép.
NHNN Chi nhánh Khu vực 2 cũng yêu cầu các tổ chức kinh tế tại TPHCM và Đồng Nai chấp hành nghiêm các quy định về ngoại hối, phòng chống rửa tiền và tài trợ khủng bố, góp phần ổn định tỷ giá và thị trường ngoại hối.
Dù có những biến động nhất định, các dự báo về tỷ giá những tháng cuối năm vẫn tương đối tích cực, nhưng KBSV cho rằng trong ngắn hạn có thể xuất hiện các giai đoạn căng thẳng cục bộ do nhu cầu ngoại tệ tăng từ hoạt động rút vốn của nhà đầu tư gián tiếp, chuyển lợi nhuận của khối FDI hay nhu cầu mua USD của Kho bạc Nhà nước và doanh nghiệp xuất nhập khẩu.
Tuy nhiên, NHNN vẫn đủ dư địa để kiểm soát mức tăng tỷ giá không vượt quá 4% trong năm 2025 nhờ chính sách bán dự trữ ngoại hối kỳ hạn và điều tiết mặt bằng lãi suất liên ngân hàng ở mức cao.
"Ngoài ra, các yếu tố hỗ trợ như đà suy yếu của đồng USD khi Fed tiếp tục chu kỳ cắt giảm lãi suất, nguồn cung ngoại tệ trong nước dồi dào hơn nhờ xuất khẩu ổn định và kiều hối tăng mạnh dịp cuối năm sẽ giúp giảm bớt áp lực lên tỷ giá", KBSV nhận định.
Song song đó, ông Lê Khánh Tùng, Trưởng phòng Nghiên cứu ngành dịch vụ tài chính, CTCP Chứng khoán TPHCM (HSC), nhận định áp lực tỷ giá vẫn là vấn đề lớn trong năm nay, nhưng có thể giảm dần từ giữa năm 2026 khi Fed bắt đầu chu kỳ hạ lãi suất, dự kiến từ mức 4,5% xuống khoảng 3% giai đoạn 2026-2027.
