Ủy ban Kinh tế của Quốc hội vừa có báo cáo rà soát việc ban hành và thực hiện quy định pháp luật về đấu giá quyền sử dụng đất, trong đó nêu nhiều bất cập trong đấu giá đất tại khu đô thị Thủ Thiêm, TP.HCM.
Theo cơ quan này, đây là cuộc đấu giá các lô đất có giá trị lớn nhất từ trước đến nay, với tổng giá trúng đấu giá lên tới 37.346 tỉ đồng, gấp hơn 7 lần giá khởi điểm. Tuy nhiên, điều đáng nói là sau khi trúng đấu giá, doanh nghiệp không thực hiện nghĩa vụ tài chính dù chấp nhận mất khoản tiền đặt cọc.
Chỉ ra những nguyên nhân, cơ quan này cho rằng do quy định chưa rõ ràng, cụ thể về các điều kiện vốn chủ sở hữu, cam kết bảo lãnh của ngân hàng, chứng minh sự minh bạch, tính khả thi về huy động vốn, tính khả thi về phương án đầu tư kinh doanh trên khu đất trúng đấu giá, chưa ràng buộc được trách nhiệm thanh toán tiền sử dụng đất của doanh nghiệp trúng đấu giá.
Theo cơ quan thẩm tra của Quốc hội, vụ đấu giá đất tại Thủ Thiêm cũng để lại nhiều phát sinh, hệ lụy. Trước hết là mặt bằng giá đất tại Thủ Thiêm nói riêng, TP.HCM nói chung bị đẩy lên cao, ảnh hưởng tiêu cực tới thị trường bất động sản.
Ngoài ra, tâm lý nhà đầu tư cũng sẽ bị ảnh hưởng, kéo theo sự tăng giá của các sản phẩm nhà ở, bất động sản, làm tăng lượng hàng tồn kho có giá trị lớn. Giá đất tăng sẽ làm tăng chi phí đầu vào và kéo theo tăng giá nhà ở, bất động sản khiến doanh nghiệp khó có cơ hội đầu tư dự án nhà ở giá bình dân, giá thấp, gây khó khăn cho người dân trong tiếp cận nhà ở.
Một bất cập nữa là thời gian từ khi đấu giá đất đến khi hết hạn nộp tiền trúng đấu giá khá dài (180 ngày như trong trường hợp của Thủ Thiêm) có thể bị các công ty tham gia đấu giá thực hiện các ý đồ như "thổi giá" bất động sản để tăng giá trị cổ phiếu, cơ cấu lại khoản nợ trong các ngân hàng, bán hàng tồn đọng...
Kịch bản công ty trúng đấu giá đơn phương xin chấm dứt hợp đồng mua bán tài sản đấu giá cũng sẽ nảy sinh hệ lụy tiêu cực với toàn xã hội và đây "có thể chính là hình thức thổi giá đất của doanh nghiệp". Tức là họ lợi dụng việc đẩy giá đất tại khu vực lên cao để tranh thủ bán các bất động sản mà doanh nghiệp đó hoặc các doanh nghiệp có liên quan đang kinh doanh tại TP.HCM và các khu vực lân cận.
Trước nhiều bất cập trong đấu giá quyền sử dụng đất tại các đô thị và từ vụ đấu giá đất Thủ Thiêm, Ủy ban Kinh tế kiến nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ ngành, địa phương khẩn trương rà soát, kiểm tra việc đấu giá đất, phát hiện và xử lý nghiêm trường hợp vi phạm, có yếu tố trục lợi trong đấu giá đất.
Các cơ quan quản lý cũng cần nâng cao trách nhiệm trong việc đưa tài sản ra đấu giá, phê duyệt phương án đấu giá, giá khởi điểm, giám sát quá trình tổ chức đấu giá và xử lý nghiêm các vi phạm.
Sửa đổi, bổ sung hoặc bỏ những quy định không còn phù hợp, mâu thuẫn nhằm tăng tính minh bạch, công khai của đấu giá tài sản. Các quy định về đấu giá quyền sử dụng đất như phương pháp xác định giá đất đảm bảo theo giá phổ biến trên thị trường, điều kiện nhà đầu tư tham gia đấu giá, thời hạn nộp tiền đặt cọc và số tiền đặt cọc, có chế tài xử phạt...
