2 cuộc điều tra
Từ tháng 11-2022, ông Smith đã được Bộ trưởng Tư pháp Mỹ Merrick Garland, giao nhiệm vụ tiếp quản 2 cuộc điều tra liên quan đến cựu Tổng thống Trump. Cuộc điều tra đầu tiên liên quan đến cách ông Trump xử lý các tài liệu mật.
Ông Trump đã không nhận tội với 40 cáo buộc nói ông giữ trái phép các tài liệu nhạy cảm khi rời Nhà Trắng vào tháng 1-2021. Trong khi đó, cuộc điều tra thứ hai xem xét vai trò của ông Trump trong vụ bạo loạn ở tòa nhà Quốc hội ngày 6-1-2021, nhằm đảo ngược kết quả của cuộc bầu cử Tổng thống năm 2020.
Vào tháng 8-2023, Smith đưa ra 4 cáo buộc hình sự liên bang chống lại ông Trump trong vụ lật đổ bầu cử, bao gồm âm mưu lừa gạt nước Mỹ, cản trở việc Quốc hội chứng nhận chiến thắng bầu cử của Biden và âm mưu cản trở Quốc hội và âm mưu chống lại quyền bầu cử của người Mỹ.
Trong khi đó, ông Trump vẫn duy trì khẳng định vô tội của mình và không nhận tội đối với mọi cáo buộc. Ông cáo buộc các công tố viên nhắm mục tiêu vào ông vì mục đích chính trị. Cho đến nay, những cáo trạng không gây trở ngại gì cho ông Trump, mà còn giúp ông gia tăng mạnh mẽ độ nổi tiếng và dòng tiền đổ vào từ người ủng hộ.
Tuy nhiên, các cuộc thăm dò dư luận gần đây cho thấy, nếu bị kết tội ông Trump sẽ mất nhiều sự ủng hộ từ các cử tri độc lập, một lực lượng bỏ phiếu quan trọng. Thậm chí, việc kết tội ông cũng sẽ làm gia tăng hoài nghi từ những người ủng hộ ông nhiệt thành nhất.
Nhận thức được rủi ro tiềm tàng này, ông Trump hôm 19-3 đã đệ trình một bản tóm tắt lên Tòa án Tối cao Mỹ, kêu gọi tòa án phán quyết quyền miễn trừ hình sự cho các cựu tổng thống, lập luận rằng một cựu tổng thống phải được hưởng “quyền miễn trừ tuyệt đối khỏi bị truy tố hình sự đối với các hành vi chính thức của mình”.
Ông viết trong hồ sơ gửi tòa án: “Tổng thống không thể hoạt động và bản thân tổng thống không thể giữ được sự độc lập quan trọng của mình, nếu tổng thống phải đối mặt với truy tố hình sự về các hành vi chính thức sau khi ông rời nhiệm sở. Việc từ chối quyền miễn trừ hình sự sẽ khiến mọi tổng thống tương lai mất khả năng thực hiện hành vi vì áp lực và đe dọa, đồng thời khiến ông ta phải chịu nhiều năm tổn thương sau khi nhậm chức dưới bàn tay của các đối thủ chính trị. Mối đe dọa truy tố và bỏ tù trong tương lai sẽ trở thành một đòn roi chính trị để gây ảnh hưởng đến các quyết định nhạy cảm và gây tranh cãi nhất của tổng thống, tước đi sức mạnh, thẩm quyền và tính quyết đoán của tổng thống”.
Ông Smith thật ra đã lường trước vấn đề này, nên trong đơn đệ trình lên các thẩm phán vào tháng 2, ông đã tìm cách đưa ra vụ kiện chống lại quyền miễn trừ của tổng thống.
Smith cho biết trong hồ sơ: “Quốc gia sẽ được nhiều lợi ích nếu các cáo buộc được đưa ra xét xử. Sự quan tâm của công chúng đối với vụ án đang lên đỉnh điểm. Người dân cần biết chính thức một cựu tổng thống bị buộc tội âm mưu lật đổ chính quyền là thật sự có tội hay không”.
Tòa án Tối cao đã thông báo vào cuối tháng trước, rằng họ sẽ xem xét vấn đề miễn trừ của ông Trump vào tháng 4 tới, nhưng đã ra lệnh tạm dừng phiên tòa liên quan đến vấn đề can thiệp bầu cử. Đây được cho là một một chiến thắng của ông Trump, vì nó có thể hoãn phiên tòa đến mùa hè, hoặc thậm chí sau cuộc bầu cử.
Tuy nhiên, ông Smith đã yêu cầu phiên tòa xét xử về vấn đề tài liệu mật của ông Trump diễn ra vào mùa hè. Điều đó có nghĩa là phiên tòa hình sự đầu tiên của ông Trump có thể sẽ do tiểu bang buộc tội, thay vì liên bang. Việc xét xử ông Trump dự kiến bắt đầu ở New York vào ngày 25-3, với cáo buộc ông Trump đã làm sai lệch hồ sơ kinh doanh để che đậy khoản "tiền bịt miệng" 130.000 USD cho diễn viên phim người lớn Stormy Daniels trước cuộc bầu cử năm 2016.
Vô tư nhưng kiên quyết
Ông Smith tên đầy đủ là John Luman Smith. Ông sinh ngày 5-6-1969. Ông là một luật sư người Mỹ, từng phục vụ tại Bộ Tư pháp Mỹ (DoJ), với tư cách là trợ lý luật sư Mỹ, quyền luật sư Mỹ và người đứng đầu Bộ phận Liêm chính Công cộng của bộ. Ông cũng là công tố viên trưởng tại Phòng Chuyên gia Kosovo, một tòa án quốc tế tại The Hague, có nhiệm vụ điều tra và truy tố tội ác chiến tranh trong Chiến tranh Kosovo.
Ông Smith đã gây ra làn sóng chấn động vào năm 2020, khi truy tố Tổng thống Kosovo, Hashim Thaçi, một đồng minh của phương Tây, ngay trước ngày ông tham dự hội nghị thượng đỉnh hòa bình mà Tổng thống Trump khi đó dự kiến chủ trì tại Nhà Trắng.
Công tố viên Smith đã đặt ra các nguyên tắc hoạt động của mình vào năm 2010, khi ông được bổ nhiệm lãnh đạo một đơn vị thuộc DoJ, chuyên giải quyết các vấn đề gai góc nhất, những vụ án liên quan đến các chính trị gia tham nhũng. Ông đã thực hiện nhiệm vụ này vào một thời điểm đầy biến động và nhanh chóng buộc phải bảo vệ các quyết định của mình là theo đuổi các cuộc điều tra về các đảng viên Đảng Dân chủ và Đảng Cộng hòa cấp cao.
Chính thái độ cứng rắn và nổi tiếng là người "vô tư, kiên quyết" của ông Smith, đã khiến Bộ trưởng Tư pháp Mỹ Merrick Garland bổ nhiệm ông làm cố vấn đặc biệt để giải quyết vụ án liên quan đến cựu Tổng thống Trump. Điều này cho ông Smith quyền lực sâu rộng, và nhiệm vụ khó khăn là quyết định một câu hỏi mà DoJ đã phải vật lộn kể từ khi ông Trump rời nhiệm sở vào năm 2021
Một nửa nước Mỹ cảm thấy việc để hành động của ông Trump không bị truy tố sẽ làm suy yếu nền dân chủ Mỹ. Nửa còn lại cảm thấy việc tiếp tục truy tố sẽ tạo ra một tiền lệ nguy hiểm và làm căng thẳng hơn nữa cơ cấu xã hội vốn đã phức tạp của nước Mỹ.
Tuy nhiên, nếu ông Trump giành được nhiệm kỳ thứ hai trong cuộc bầu cử vào tháng 11 tới, trước khi việc truy tố ông có thể kết thúc, thì các cáo trạng do ông Smith đưa ra sẽ bị hủy bỏ, vì các tổng thống được hưởng quyền miễn trừ khi còn đương chức.
Ngoài là một luật sư kỳ cựu, Smith từng là một vận động viên 3 môn phối hợp cạnh tranh, bắt đầu bơi lội khi ở độ tuổi ngoài 30. Ông đã hoàn thành hơn 100 cuộc thi 3 môn phối hợp và ít nhất 9 cuộc thi Ironman (Người Sắt) trên khắp thế giới.
Vào tháng 7-2011, ông kết hôn với Katy Chevigny, một nhà làm phim tài liệu nổi tiếng với Become, một bộ phim tài liệu năm 2020 về Michelle Obama. Họ có một cô con gái. Cặp đôi sống ở Hà Lan từ năm 2018, trước khi chuyển đến Washington, D.C. vào tháng 12-2022, ngay sau khi Smith được bổ nhiệm làm Công tố viên đặc biệt.
