Cụ thể, tại hội thảo, TS Lê Thị Hoàng Thanh, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật dân sự - kinh tế (Bộ Tư pháp) cho biết, tại Thông tư 18 năm 2019 của NHNN, lãi suất cho vay tiêu dùng của các công ty tài chính được thực hiện theo quy định về hoạt động cho vay của các tổ chức, chi nhánh ngân hàng nước ngoài đối với khách hàng.
Như vậy, pháp luật chưa có quy định cụ thể mức lãi suất trần và mức lãi suất tối đa đối với hình thức vay tiêu dùng của các tổ chức tài chính. Trên thực tế nhiều trường hợp người vay không đồng ý trả gốc và lãi vì cho rằng tiền lãi quá cao vượt quá khả năng gánh vác của họ.
"Việt Nam hiện được đánh giá mức lãi, phí của hoạt động cho vay tiêu dùng tương đối cao so với các nước khác. Mức lãi suất vay tiêu dùng phổ biến mà các công ty tài chính áp dụng từ 40-50%/năm, cá biệt, một số trường hợp có lãi vay lên đến 85%/năm", TS. Lê Thị Hoàng Thanh nhận định.
Kinh nghiệm một số nước như tại Nhật Bản, trần lãi suất vay tiêu dùng là 20%/năm. Còn ở Ấn Độ, lãi vay tiêu dùng dao động trong khoảng 12-48%/năm, Brazil là 30-70%, Mỹ chỉ khoảng 8-36%/năm, Trung Quốc áp dụng từ 10-40%/năm.
Các nước đều cho rằng việc kiểm soát lãi vay với việc áp dụng lãi suất trần các khoản vay tiêu dùng sẽ giúp hạn chế rủi ro tín dụng tiêu dùng. Đồng thời, trần lãi suất cho vay tiêu dùng cũng bảo vệ quyền lợi của bên đi vay. Do vậy, Việt Nam cần có quy định giới hạn trần lãi suất cho vay và giới hạn các loại phí quản lý khoản vay để cân bằng quyền lợi chính đáng giữa bên vay và bên cho vay.
Trong khi đó ở góc độ "người trong cuộc", ông Marcin Figlus - Giám đốc khối quản trị rủi ro Công ty tài chính TNHH Ngân hàng Việt Nam Thịnh Vượng SMBC, chia sẻ đơn vị này đang gặp phải những khó khăn trong hoạt động cho vay tín dụng như: người vay không thể chi trả, đối tượng cho vay không đúng luật pháp, đối tượng bùng nợ vay.
Theo ông Marcin Figlus, các tổ chức tài chính khác cũng đồng ý về việc không muốn đưa lãi suất cho vay lên quá cao. Tuy nhiên, những khó khăn hiện nay đang đẩy những tổ chức tài chính tiêu dùng đối diện với nhiều thách thức. Chẳng hạn, các công ty không có cơ chế để thu hồi nợ với những người không trả tiền vay, trong khi chi phí đòi nợ ngày càng tăng cao. Điều đó dẫn đến không thể giảm lãi suất, đồng thời siết các tiêu chí cho vay tiêu dùng.
Với bối cảnh như vậy, các chuyên gia tham dự hội thảo cho rằng phát triển thị trường tài chính tiêu dùng phát triển lành mạnh và bền vững, cần nỗ lực từ cả 2 phía, chấp hành tốt quy định của pháp luật trong quá trình cho vay và sử dụng vốn vay. Về phía người vay, cần xác định rõ nghĩa vụ “vay là phải trả”, trong khi ở phía các tổ chức tín dụng, cần phải làm tốt hơn nữa, cả về thủ tục lẫn lãi suất vay.
Muốn vậy, ngoài quy định ở góc độ đảm bảo lợi ích chính đáng của người cho vay công ty tài chính tiêu dùng cũng cần xây dựng khung khổ pháp lý nhằm nâng cao nghĩa vụ của người đi vay với tổ chức tín dụng và có các biện pháp hữu hiệu, chặt chẽ để bên đi vay phải thực hiện đúng nghĩa vụ, không thể chây ỳ trả nợ.
Các biện pháp "chỉnh sửa" cần thiết sẽ khơi thông dòng tín dụng cho vay tiêu dùng, phục vụ nhu cầu người dân, người lao động. Bởi tín dụng tiêu dùng đang đáp ứng nhu cầu vốn của bộ phận khách hàng yếu thế, không đủ điều kiện tiếp cận vốn từ ngân hàng nên nếu tín dụng tiêu dùng giảm bao nhiêu sẽ khiến tín dụng đen sẽ phát triển bấy nhiêu.
