Nhiều dấu hiệu phục hồi
"Trong quý IV-2023, chỉ số về vị thế đầu tư của Việt Nam tăng lên đáng kể với con số ấn tượng là 62% số người được khảo sát đã xếp hạng Việt Nam trong số 10 điểm đến đầu tư toàn cầu hàng đầu, trong đó có 17% xếp Việt Nam ở vị trí cao nhất, 53% số người được hỏi dự đoán đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Việt Nam sẽ tăng", báo cáo Chỉ số niềm tin kinh doanh (BCI) của Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) công bố ngày 8-1 cho hay.
Theo đó, niềm tin của các doanh nghiệp EuroCham đang có dấu hiệu phục hồi khi chỉ số BCI mới nhất do Decision Lab thực hiện ghi nhận sự cải thiện tăng lên. Cụ thể, khu vực doanh nghiệp Việt Nam cũng đã sẵn sàng cho sự tăng trưởng khi 31% công ty có kế hoạch mở rộng lực lượng lao động trong quý I-2024 và 34% có ý định tăng mức đầu tư, một sự tăng trưởng rõ ràng kể từ năm 2023. Những số liệu thống kê này báo hiệu động lực tăng trưởng mạnh mẽ và cơ hội cho Việt Nam trong năm 2024.
Cuộc khảo sát của EuroCham cũng nêu bật vị trí chiến lược của Việt Nam trong khu vực ASEAN. Trong khi chỉ một phần nhỏ (2%) coi Việt Nam là “lãnh đạo ngành công nghiệp”, thì con số đáng chú ý là 29% xếp Việt Nam vào danh sách “các quốc gia cạnh tranh hàng đầu” trong ASEAN. 45% số doanh nghiệp được khảo sát coi Việt Nam là đối thủ cạnh tranh mạnh, mặc dù vẫn còn một số thách thức nhất định. Quan điểm này nhấn mạnh tầm ảnh hưởng ngày càng tăng và tiềm năng phát triển hơn nữa của Việt Nam trong ASEAN.
Bên cạnh đó, cuộc khảo sát đã làm sáng tỏ đánh giá đa chiều của cộng đồng doanh nghiệp EuroCham về lực lượng lao động Việt Nam. Số liệu thống kê cho thấy một bức tranh phức tạp khi 32% số người được hỏi cho rằng lực lượng lao động đã có trình độ khá tốt, nhưng vẫn cần cải thiện kỹ năng và chuyên môn. Tương tự, 24% số người trả lời hài lòng về khả năng sẵn có của lực lượng lao động, nhưng đôi lúc sự sẵn có này cũng không hoàn toàn phù hợp với các yêu cầu hoặc quy mô cụ thể mà các doanh nghiệp quốc tế mong muốn.
Kết quả cũng cho thấy 40% số người được hỏi đánh giá lực lượng lao động của Việt Nam có trình độ vừa phải, cho thấy sự kết hợp giữa các kỹ năng cơ bản và trung cấp. Ngoài ra, 50% đánh giá mức độ sẵn có của lực lượng lao động cũng ở mức vừa phải, phản ánh thách thức trong việc tìm kiếm ứng viên đủ tiêu chuẩn.
Những kết quả này cho thấy việc phát triển và đào tạo cho lực lượng lao động là cần có để có thể nâng cao trình độ và tính sẵn sàng và đáp ứng tốt hơn cho nhu cầu của thị trường toàn cầu.
Ông Gabor Fluit, Chủ tịch EuroCham, nhận xét: “Niềm tin của cộng đồng doanh nghiệp nước ngoài tại Việt Nam đang ngày càng tăng và dữ liệu mới của năm 2023 củng cố thêm thông tin này. Năm ngoái, đầu tư trực tiếp nước ngoài đạt 36,61 tỷ USD, tăng 32,1% so với năm 2022. Đây là minh chứng rõ ràng cho niềm tin ngày càng tăng vào nền kinh tế Việt Nam”.
“Du lịch cũng hồi phục mạnh mẽ với việc chào đón hơn 12,6 triệu du khách vào năm 2023. Việt Nam đã tăng gấp 3 lần số lượng khách du lịch quốc tế so với năm trước. Sự chú ý toàn cầu về Việt Nam như một điểm đến hàng đầu dành cho doanh nhân và khách du lịch cũng báo hiệu sự phục hồi kinh tế trên diện rộng”, đại diện EuroCham nói.
Vẫn cần “cảnh giác”
Tuy nhiên, báo cáo của EuroCham cũng nêu lên những thách thức của Việt Nam trong bối cảnh mới. Thông qua khảo sát, EuroCham nhận được những thông tin giá trị về những thách thức pháp lý mà cộng đồng doanh nghiệp tại Việt Nam phải đối mặt.
Cụ thể, 52% số người được hỏi xác định “gánh nặng hành chính và sự kém hiệu quả của bộ máy” là một trong ba rào cản hàng đầu, nêu bật ảnh hưởng của sự quan liêu đối với hoạt động kinh doanh; 34% doanh nghiệp nhấn mạnh “các quy tắc và quy định không rõ ràng và được giải thích khác nhau” cũng là một thách thức lớn, đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết của việc rõ ràng và nhất quán trong khuôn khổ pháp lý.
Đảm bảo giấy phép và các phê duyệt cần thiết là mối quan tâm của 22% số người được hỏi, chỉ ra những rào cản về thủ tục trong hoạt động kinh doanh. Hơn nữa, 20% cho rằng “thiếu chuyên gia địa phương có trình độ chuyên môn trong các lĩnh vực chuyên ngành” là một vấn đề quan trọng, cho thấy khoảng cách về nguồn nhân lực cần được cân nhắc và giải quyết.
Thêm vào đó, 19% công ty nhận thấy “các quy định về thị thực, giấy phép lao động và quy định lao động đối với người nước ngoài” là thách thức, phản ánh sự phức tạp của việc quản lý lực lượng lao động quốc tế theo hệ thống pháp luật hiện hành.
Năm 2023, tiềm năng của Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) ngày càng được doanh nghiệp chú ý hơn. Đến quý IV-2023, 27% công ty báo cáo đã nhận được lợi ích từ mức “vừa đủ” đến “đáng kể” từ thỏa thuận, tăng rõ rệt so với mức 18% trong quý II-2023. Ưu điểm quan trọng nhất của EVFTA là “giảm hoặc xóa bỏ thuế quan” (42%), “tăng khả năng tiếp cận thị trường vào Việt Nam” (27%) và “cải thiện khả năng cạnh tranh ở Việt Nam” (25%) đã cho thấy tác động đến kinh tế đáng kể.
Tuy nhiên, khảo sát cũng cho thấy những thách thức trong việc tận dụng tối đa tiềm năng của EVFTA. Theo đó, khoảng 13% phản hồi cho rằng “sự không chắc chắn hoặc không hiểu rõ về thỏa thuận” là trở ngại chính, cho thấy cần phải có sự chia sẻ thông tin rõ ràng hơn về các điều khoản của thỏa thuận. Trên hết, 9% cho rằng “thủ tục thông quan không rõ ràng và kéo dài” là một trở ngại, cho rằng sự kém hiệu quả này có thể làm giảm lợi ích của hiệp định thương mại.
Theo ông Gabor Fluit, trước sự cạnh tranh kinh tế ngày càng tăng trong khu vực, Việt Nam vẫn nên cảnh giác. “Điều quan trọng là đất nước phải tiếp tục hoàn thiện các chính sách và chiến lược của mình để thu hút và duy trì đầu tư trực tiếp nước ngoài của châu Âu. Một lĩnh vực quan trọng cần tập trung là đơn giản hóa thủ tục hành chính, một trở ngại lớn đối với các doanh nghiệp. Đồng thời, đầu tư vào cơ sở hạ tầng để giảm chi phí hậu cần và nâng cao trình độ của lực lượng lao động cũng rất quan trọng. Điều này sẽ giúp đất nước duy trì tính cạnh tranh và quỹ đạo tăng trưởng”, ông Gabor Fluit nói.
“Trong tương lai, tầm quan trọng của việc Việt Nam tận dụng EVFTA sẽ ngày càng tăng lên. Hiệp định này, cùng với các hiệp định thương mại song phương và khu vực khác nhau của Việt Nam, được kỳ vọng sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc chuyển đổi quá trình phục hồi kinh tế hiện tại thành tăng trưởng cân bằng và dài hạn. Trong suốt quá trình này, EuroCham Việt Nam cam kết sẽ hết lòng hỗ trợ”, ông Gabor Fluit khẳng định.
