Đồng thời, việc Mỹ áp thuế đối ứng từ đầu tháng 8 khiến thương mại toàn cầu thêm bất định. Bối cảnh này đặt ra thách thức lớn cho điều hành vĩ mô: hài hòa giữa tăng trưởng và ổn định, giữa kỳ vọng thị trường và thực tiễn kinh tế, đồng thời dẫn dắt dòng tiền đến đúng nơi, đúng thời điểm, đúng mục tiêu.
Giải mã tín hiệu từ dòng tiền
Đầu năm 2025, nền kinh tế Việt Nam đạt được nhiều kết quả tích cực về tăng trưởng, việc làm và kiểm soát lạm phát. Mặc dù vậy, thị trường tài chính tiền tệ đang phát đi nhiều tín hiệu cảnh báo. Mặt bằng lãi suất cho vay bình quân mới tiếp tục xu hướng giảm; tín dụng tăng trưởng 10% trong 6 tháng đầu năm; VNĐ tiếp tục đà mất giá so với đồng USD và EUR. Dòng tiền có xu hướng chảy vào các tài sản có tính chất đầu cơ cao, trong khi nhu cầu trú ẩn tài sản phòng ngừa rủi ro cũng tăng mạnh.
Tâm lý phòng thủ gia tăng trước các rủi ro địa chính trị và xung đột thương mại toàn cầu đã đẩy giá vàng tăng tới 35% trong 7 tháng đầu năm, cho thấy niềm tin vào các kênh đầu tư và hoạt động sản xuất - kinh doanh đang giảm sút. Cùng với đó, việc VNĐ mất giá đã thúc đẩy lượng kiều hối tăng vọt trong những tháng đầu năm. Một phần lớn kiều hối sau khi về nước tiếp tục chảy vào các kênh như bất động sản và chứng khoán, góp phần làm nóng các thị trường tài sản.
Chỉ số VN Index tăng mạnh 26% trong 3 tháng gần đây, một phần nguyên nhân đến từ kết quả kinh doanh khả quan của các doanh nghiệp niêm yết. Theo dữ liệu từ 670 trong tổng số 723 doanh nghiệp niêm yết trên sàn HoSE và HNX, lũy kế 6 tháng đầu năm, lợi nhuận toàn thị trường tăng 21,6%.
Bên cạnh đó, lãi suất ngân hàng ở mức thấp khiến nhà đầu tư cá nhân (vốn chiếm tỷ trọng lớn trên thị trường) dễ bị cuốn theo hiệu ứng FOMO (tâm lý sợ bị bỏ lỡ), đầu tư theo xu hướng, đẩy giá cổ phiếu tăng nhanh. Chính sự dịch chuyển dòng tiền này phản ánh một sự mất cân đối trong phân bổ vốn, có thể dẫn đến nguy cơ “bong bóng” tài sản nếu không được điều tiết hợp lý.
Tương tự, thị trường bất động sản đang “nóng” trở lại sau giai đoạn đóng băng 2023-2024, chủ yếu do kỳ vọng giá đã chạm đáy và thiếu các kênh đầu tư thay thế trong bối cảnh lãi suất ngân hàng ở mức thấp.
Tuy nhiên, đà phục hồi này phần lớn xuất phát từ lực đầu cơ, không dựa trên nhu cầu thực hay sự cải thiện về thanh khoản, tiềm ẩn nguy cơ hình thành bong bóng cục bộ và làm méo mó tín hiệu thị trường. Nếu không được định hướng kịp thời, dòng vốn sẽ tiếp tục chảy vào các tài sản phi sản xuất, thay vì hỗ trợ các ngành tạo ra việc làm và nâng cao năng suất.
Đáng lo ngại hơn, nếu để xảy ra sự co hẹp trong sản xuất nội địa, điều này có thể kéo theo hệ lụy nghiêm trọng về việc làm, đặc biệt trong các ngành sử dụng nhiều lao động như dệt may, da giày, điện tử - vốn phụ thuộc lớn vào đơn hàng từ Mỹ.
Cùng lúc, lạm phát đang nổi lên như một mối đe dọa hiện hữu. Việc VNĐ mất giá làm chi phí nhập khẩu tăng cao, trong khi giá tài sản leo thang do đầu cơ dễ lan sang giá tiêu dùng thông qua hiệu ứng kỳ vọng. Nếu không kiểm soát tốt, lạm phát kỳ vọng bị đẩy lên sẽ làm xói mòn thu nhập thực, gia tăng chi phí vốn và làm suy yếu ổn định giá cả.
Việc giá vàng tăng, chứng khoán nóng lên, bất động sản phục hồi trong bối cảnh thương mại toàn cầu nhiều biến động cho thấy Việt Nam đang bước vào một giai đoạn điều chỉnh cơ cấu, nơi thị trường bị chi phối bởi sự đan xen giữa kỳ vọng và rủi ro.
Những tín hiệu này cần được giải mã thấu đáo để công tác điều hành vĩ mô tập trung vào ổn định dài hạn và nâng cao năng lực ứng phó, thay vì chỉ phản ứng ngắn hạn trước biến động.
Dẫn dắt dòng tiền
Trong bối cảnh nền kinh tế đang phát đi những chỉ dấu cảnh báo và chịu sức ép đa chiều từ cả bên ngoài lẫn bên trong, công tác điều hành vĩ mô trong những tháng cuối năm 2025 cần được thực hiện một cách chủ động, linh hoạt. Trọng tâm là ứng biến kịp thời, dẫn dắt kỳ vọng và điều phối tổng thể nhằm giữ vững ổn định kinh tế, đồng thời dẫn dòng tiền đến đúng nơi cần thiết, vào đúng thời điểm và phục vụ đúng mục tiêu.
Thứ nhất, điều tiết tiền tệ cần duy trì trạng thái nới lỏng có kiểm soát. Mức lãi suất thấp là điều kiện thuận lợi để thúc đẩy sản xuất, xuất khẩu, phát triển công nghiệp hỗ trợ và hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Thứ hai, chính sách tỷ giá không nên “neo cứng” mà cần được điều hành theo hướng “ổn định linh hoạt có điều kiện”. Trước áp lực từ cán cân thanh toán, xu hướng nhập khẩu gia tăng và việc duy trì chính sách tiền tệ nới lỏng để hỗ trợ tăng trưởng, thì việc VNĐ mất giá ở mức hợp lý là điều khó tránh khỏi.
Thứ ba, cần mở rộng chính sách tài khóa để hỗ trợ tăng trưởng, phục hồi sản xuất và ổn định việc làm. Chi ngân sách nên tập trung vào 3 trọng điểm: giải ngân đầu tư công đúng tiến độ; hỗ trợ doanh nghiệp mở rộng quy mô, nhất là trong các ngành sử dụng nhiều lao động; phát triển bất động sản công nghiệp và hạ tầng logistics nhằm nâng cao năng lực thu hút FDI
Thứ tư, cần xây dựng hệ thống dự báo vĩ mô theo thời gian thực và cơ chế phối hợp chính sách liên ngành. Khi thị trường biến động nhanh hơn khả năng phản ứng, dữ liệu phải chính xác, phối hợp phải kịp thời và quyết sách cần có điểm rơi hợp lý.
Cuối cùng, điều hành kinh tế phải gắn với việc củng cố niềm tin thị trường. Trong bối cảnh nhiều bất định, nhà đầu tư và doanh nghiệp cần được dẫn dắt bằng định hướng chính sách rõ ràng, nhất quán. Sự minh bạch, kiên định và đồng bộ trong thông điệp điều hành sẽ tạo nền tảng để thị trường tự điều chỉnh tích cực và giữ vững kỳ vọng ổn định dài hạn.
Điều hành vĩ mô những tháng cuối năm 2025 cần hài hòa giữa mục tiêu tăng trưởng và ổn định, giữa kỳ vọng thị trường và thực tiễn kinh tế. Trọng tâm là dẫn dắt dòng tiền hiệu quả vào sản xuất sáng tạo, tạo thêm việc làm và hướng đến phát triển bền vững trong trung và dài hạn.
