Một tuyến cao tốc dù đầu tư lớn, nhưng cũng chỉ giúp kết nối trực tiếp với 2 tỉnh lân cận, trong khi một sân bay có thể mở ra cơ hội thông thương với cả 63 tỉnh, thành phố, thậm chí là với toàn thế giới.
Bộ Giao thông Vận tải đang hoàn thiện quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng hàng không để trình Chính phủ. Quy hoạch này sẽ chú trọng đầu tư có trọng điểm, xác định quy hoạch từng sân bay, khả năng trung chuyển, sự phát triển kinh tế-xã hội đồng thời tính toán đến nguồn lực đầu tư, trong đó chú trọng đến nguồn vốn xã hội hóa.
Địa phương kỳ vọng ‘đổi đời’ nhờ cảng hàng không, sân bay
Quy hoạch tổng thể cảng hàng không, sân bay thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 hoàn thành và được phê duyệt sẽ là cơ sở để kỳ vọng kéo kinh tế-xã hội địa phương “cất cánh” nhờ có hệ thống hạ tầng hàng không.
‘Xếp hàng’ chờ quy hoạch
Hiện, quy hoạch về hệ thống cảng hàng không toàn quốc thời kỳ 2021-2030 tầm nhìn đến năm 2050 vẫn chưa được Bộ Giao thông Vận tải hoàn chỉnh. Do đó, hàng loạt các địa phương gửi văn bản đến Bộ Giao thông Vận tải và Chính phủ để xin bổ sung sân bay của tỉnh vào quy hoạch.
Chỉ trong tháng Chín vừa qua, 3 tỉnh Tuyên Quang, Sơn La, Kon Tum đã có văn bản đề xuất bổ sung quy hoạch cảng hàng không thêm các sân bay Na Hang, Mộc Châu, Măng Đen. Trước đó, các tỉnh Ninh Bình, Hà Tĩnh, Ninh Thuận, Đắk Nông, Hà Giang, Bắc Giang và Bình Phước cũng kiến nghị đưa dự án sân bay về địa phương.
Lý do được các tỉnh đề xuất xin bổ sung sân bay vào quy hoạch bởi đây là động lực quan trọng, có vai trò rất lớn trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội; kết nối giữa các địa phương trong khu vực với các trung tâm, vùng kinh tế trọng điểm của cả nước cũng như các nước trên thế giới, đảm bảo mục đích an ninh quốc phòng…
Cần nhấn mạnh rằng, các cảng hàng không sẽ là động lực thúc đẩy phát triển du lịch hay kết nối giao thương cho các địa phương. Minh chứng là một tuyến cao tốc dù đầu tư lớn, nhưng cũng chỉ giúp kết nối trực tiếp với 2 tỉnh lân cận, trong khi một sân bay có thể mở ra cơ hội thông thương với cả 63 tỉnh, thành phố, thậm chí là với toàn thế giới. Do đó, việc các tỉnh đề xuất xin bổ sung sân bay là điều dễ hiểu.
Đưa ra số lượng 22 sân bay của Việt Nam là chưa nhiều nếu so sánh với các nước trong khu vực và trên thế giới, ông Trần Quang Châu, Chủ tịch Hội Khoa học và Công nghệ hàng không Việt Nam khẳng định việc các tỉnh mong muốn có sân bay để phát triển kinh tế-xã hội, phục vụ công tác cứu nạn, quốc phòng, an ninh, du lịch địa phương là chính đáng.
“Một tỉnh có thể có 3 sân bay nếu chứng minh được chúng thúc đẩy kinh tế-xã hội địa phương hay phục vụ đặc khu kinh tế. Tuy nhiên, việc xây mới cần tính toán nhiều tiêu chí kinh tế xã hội, địa hình trong tổng thể mạng lưới cảng hàng không toàn quốc và cần huy động nguồn vốn theo hình thức xã hóa", ông Châu cho hay.
Mặt khác, các sân bay được quy hoạch đồng bộ sẽ thúc đẩy tăng trưởng đô thị, thu hút đầu tư, kích thích phát triển cơ sở hạ tầng, gia tăng giá trị bất động sản trong khu vực.
Nhấn mạnh phát triển, du lịch và nghỉ dưỡng sẽ nên là hoạt động chủ yếu trong đi lại sau 10 năm nữa, Phó giáo sư-tiến sỹ Phạm Bích San, Viện Nghiên cứu và Tư vấn cho rằng, hệ thống cảng hàng không xây dựng cần tính đến trước hết đáp ứng nhu cầu này. Các khu vực có tiềm năng du lịch lớn phải là ưu tiên đầu tiên cho việc xây dựng các sân bay như Sapa, Hà Giang…
Kéo làn sóng đầu tư, tạo ‘cú hích’ kinh tế
Theo ông Bùi Doãn Nề, Phó Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp Hàng không Việt Nam (VABA), thị trường hàng không Việt Nam được đánh giá là một trong những thị trường phát triển nhanh nhất khu vực. Để đáp ứng cơ sở hạ tầng khi thị trường phục hồi, nước ta phải sớm đầu tư, nâng cấp mở rộng các sân bay hiện có cũng như đẩy nhanh xây dựng các sân bay mới, tránh tình trạng ùn tắc, quá tải.
“Hạ tầng hàng không phát triển sẽ tạo điều kiện cho du lịch phát triển và ngược lại, kéo theo đó là tạo việc làm, nguồn thu cho các đơn vị cung cấp dịch vụ liên quan và ở một chừng mực nào đó là bảo đảm an sinh xã hội”, ông Nề nói rõ.
Ông Nề đưa ra dẫn chứng, sân bay Phú Quốc được xây dựng mới từ năm 2008 và đưa vào khai thác năm 2012 có lượng khách đi tăng trưởng mạnh mẽ, vượt xa chỉ tiêu công suất quy hoạch được duyệt. Việc du lịch, đầu tư, kinh doanh tại Phú Quốc trở nên thuận lợi nhờ có hệ thống sân bay khi các hãng hàng không liên tục mở mới, tăng tải đường bay này. Điển hình, tần suất khai thác đi/đến Phú Quốc trong tháng 6/2022 đạt 100 chuyến bay nội địa/ngày, trong khi thời điểm trước dịch năm 2019 chỉ khai thác tổng 72 chuyến quốc tế và nội địa/ngày. Điều đó cho thấy, dư địa khách vẫn còn nhiều nhờ sức hút du lịch từ “Đảo Ngọc” thông qua việc di chuyển dễ dàng, thuận lợi từ đầu tư sân bay.
Phó giáo sư-Tiến sỹ Đinh Trọng Thịnh, Giảng viên cao cấp Học viện Tài chính ủng hộ các cảng hàng không, sân bay được cải tạo, nâng cấp mở rộng hoặc xây mới để tạo động lực cho phát triển kinh tế-xã hội địa phương thông qua các hoạt động du lịch, đầu tư, kinh doanh.
“Trong quy hoạch cảng hàng không, sân bay tới đây nên cho phép các địa phương và doanh nghiệp có thể xây dựng sân bay công suất nhỏ, sân bay chuyên dùng (như Măng Đen, Mộc Châu) hoặc cải tạo mở rộng các sân bay hiện hữu, để từ đó có thể phát triển du lịch địa phương. Đây là bài toán đặt ra với nền kinh tế quốc dân và hoạt động du lịch”, ông Thịnh nói.
Đưa ra con số thu nhập bình quân đầu người Việt Nam hiện ở mức trung bình (khoảng 3.700-3.800 USD/người/năm), tuy nhiên, ông Thịnh cũng gợi mở trong vài năm nữa khi GDP nền kinh tế nước ta phát triển thì nhu cầu du lịch và hưởng thụ tăng cao, nên cần tính toán kỹ đến xu hướng này và việc rót vốn vào làm hạ tầng cảng hàng không, sân bay phải đảm bảo hiệu quả nguồn lực đầu tư hài hòa lợi ích giữa người dân, doanh nghiệp, địa phương.
Ông Thịnh cũng nhìn nhận những địa phương rất giàu tiềm năng du lịch nhưng vấn đề hạ tầng giao thông chưa hoàn chỉnh đang là "nút thắt" lớn nhất làm mất đi lợi thế cạnh tranh của tỉnh này so với các trung tâm du lịch khác như Phan Thiết (Bình Thuận) và Côn Đảo (Bà Rịa-Vũng Tàu).
“Đối với thị trường du lịch trọng điểm như Côn Đảo, Mũi Né cần sớm đẩy nhanh tiến độ thi công để đưa sân bay sớm vào khai thác nhằm thu hút khách du lịch là rất quan trọng bởi hiện nay nhờ có sân bay kết nối thuận lợi nên việc tiết kiệm thời gian, rút ngắn khoảng cách đi lại là yếu tố tiên quyết. Người đi du lịch là có thu nhập ổn định và sẵn sàng chịu chi, do đó địa phương cần tìm mọi cách nâng cao chất lượng loại hình dịch vụ bao gồm đi lại, mua bán hàng hóa, nghỉ dưỡng…”, ông Thịnh chia sẻ.
