F-X mới là một phần của chương trình nâng cấp phi đội máy bay chiến đấu già cỗi của Nhật Bản trong bối cảnh các nước láng giềng Trung Quốc và Triều Tiên ngày càng có nhiều mối đe dọa.
Mitsubishi Heavy Industries đã được chọn làm nhà thầu chính để phát triển máy bay chiến đấu tàng hình, dự kiến sẽ ra mắt vào những năm 2030, Bộ Quốc phòng Nhật Bản cho biết trong một tuyên bố vào tuần trước.
Theo tạp chí Popular Mechanics, nó sẽ thay thế F-2 - một loại máy bay do Mỹ phát triển và sẽ được “nghỉ hưu” vào khoảng năm 2035 - và sẽ dựa trên công nghệ và bí quyết hàng không vũ trụ của Mỹ.
Nhưng dự án vẫn đang ở giai đoạn đầu, với việc Bộ Quốc phòng đang tìm kiếm 58,7 tỷ yên (tương đương 560,9 triệu USD) trong ngân sách năm 2021 để nghiên cứu, phát triển loại máy bay này.
Một nguyên mẫu, Mitsubishi X-2 Shinshin, được bay lần đầu tiên vào năm 2016 và đã được sử dụng để đưa công nghệ máy bay chiến đấu tàng hình vào thử nghiệm. Nó nhỏ hơn và nhẹ hơn so với J-20, máy bay chiến đấu tiên tiến nhất của Trung Quốc đã được đưa vào phục vụ với số lượng ít nhưng đã gặp phải vấn đề về phát triển động cơ.
Nhật Bản vẫn chưa quyết định phát triển máy bay chiến đấu đa năng hay máy bay chiến đấu chiếm ưu thế trên không, nhưng Jon Grevatt, nhà phân tích ngành công nghiệp quốc phòng châu Á - Thái Bình Dương tại Jane’s, cho biết nhiều khả năng nước này sẽ sử dụng máy bay chiến đấu đa năng.
Ông nói: “Nó có thể hoạt động như một máy bay chiến đấu và máy bay tấn công mặt đất, và nó cũng có thể được sử dụng để thực hiện các hoạt động khác như theo dõi và giám sát.”
Theo Grevatt, tính năng quan trọng nhất sẽ là tàng hình.
“Tàng hình sẽ là một ưu tiên rất quan trọng đối với Nhật Bản… và lý do là vì Trung Quốc - mà Nhật Bản coi là đối thủ lớn nhất - đã nâng cao năng lực của mình rất nhanh trong thập kỷ qua về cảm biến, radar và các khả năng giám sát khác.”
Ông cho biết thêm: “Bất kỳ máy bay chiến đấu mới nào mà Nhật Bản đang cố gắng phát triển phải có khả năng né tránh hệ thống. Và tất nhiên, ưu tiên của Trung Quốc sẽ là xác định những chiếc máy bay đó.”
Ông Grevatt nói rằng việc có nhiều máy bay chiến đấu hoạt động trong khu vực sẽ tạo ra nguy cơ tính toán sai lầm và hiểu lầm giữa quân đội lớn hơn.
Ông nói: “Trong vài năm tới, Trung Quốc sẽ giới thiệu J-20, một máy bay chiến đấu chiếm ưu thế trên không thực sự. Nó sẽ mang lại hy vọng và lợi thế cho Trung Quốc, cũng như rủi ro được nhận thức cho Nhật Bản - và cũng là động lực để Nhật Bản phát triển F-X của mình”.
Michael Raska, trợ lý giáo sư của Trường Nghiên cứu Quốc tế S. Rajaratnam thuộc Đại học Công nghệ Nanyang ở Singapore, cũng cho biết áp lực từ Trung Quốc đã thúc đẩy Nhật Bản theo đuổi chương trình máy bay chiến đấu bản địa.
“Thách thức quân sự của Trung Quốc đặt ra tình huống khó xử đáng kể cho các đồng minh của Mỹ ở Đông Á. Nhật Bản phải đối mặt với hậu quả của sự cạnh tranh chiến lược Trung-Mỹ - Tokyo phải tính toán vai trò tiềm năng trong tương lai, mức độ tham gia tích cực và các yêu cầu phân bổ nguồn lực quốc phòng hỗ trợ chiến lược quân sự tương lai của Mỹ và tiến hành hoạt động trong khu vực ”, ông Raska nói.
Quan điểm của ông đã được Bradley Bowman, giám đốc cấp cao của Trung tâm Quyền lực Quân sự và Chính trị tại Quỹ Bảo vệ các nền Dân chủ, một tổ chức tư vấn có trụ sở tại Washington, phản hồi lại quan điểm của ông.
Ông Bowman cho biết rõ ràng Nhật Bản tin rằng họ phải tăng cường năng lực hàng không vũ trụ quốc phòng trong nước trước mối đe dọa ngày càng tăng từ Trung Quốc.
Ông nói: “Hành vi hung hăng của Bắc Kinh là chất xúc tác chính để Nhật Bản mong muốn cải thiện khả năng quốc phòng của mình… Mỹ và Nhật Bản đang tham gia vào một cuộc cạnh tranh với Trung Quốc, xoay quanh mức độ đáng kể trong đổi mới công nghệ quốc phòng. Việc Nhật Bản tăng cường nghiên cứu và phát triển quốc phòng là vì lợi ích của cả Washington và Tokyo.”
Ông nói thêm rằng “mối nguy hiểm đến từ hành vi ngày càng hung hăng của Bắc Kinh”.
“Không có chiến lược hiệu quả nào để đối phó với Trung Quốc trong những thập kỷ tới mà không bao gồm quan hệ đối tác quốc phòng cực kỳ chặt chẽ giữa Mỹ và Nhật Bản.”
Nhưng ông Raska lưu ý rằng vẫn phải xem liệu Nhật Bản có thể duy trì chương trình F-X trong dài hạn hay không.
Ông nói: “Tokyo đã thể hiện sự sẵn sàng về mặt chính trị, tuy nhiên, có nhiều yếu tố công nghệ, kinh tế và chiến lược khác phải kết hợp với nhau để thành công trong dài hạn.”
