Tại phiên họp chiều 27-10, trước khi về thảo luận tại các tổ đại biểu Quốc hội, Quốc hội nghe Bộ trưởng Bộ KH-ĐT Nguyễn Chí Dũng thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày tờ trình dự thảo Nghị quyết một số cơ chế, chính sách đặc thù về đầu tư xây dựng công trình giao thông đường bộ.
Dự thảo nghị quyết gồm 10 điều với 5 nhóm chính sách. Theo đó, Chính phủ đề xuất nâng tỷ lệ vốn Nhà nước tham gia dự án giao thông đường bộ theo hình thức đối tác công - tư (PPP) lên tối đa 70% tổng mức đầu tư dự án (tăng 20% so với hiện nay). Lý do là một số dự án giao thông đường bộ có tổng mức đầu tư lớn, trong khi nhu cầu vận tải chưa cao nên cần sự tham gia vốn Nhà nước nhiều hơn để đảm bảo khả thi khi kêu gọi đầu tư theo phương thức PPP.
Bên cạnh đó, Chính phủ cũng đề xuất thẩm quyền thực hiện đầu tư cao tốc, quốc lộ qua các địa phương thuộc trách nhiệm của UBND cấp tỉnh để phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế của địa phương, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn ngân sách. Theo quy định hiện nay, địa phương không được giao làm cơ quan chủ quản, dùng vốn ngân sách đầu tư dự án cao tốc, quốc lộ.
 |
Với các dự án giao thông đường bộ qua nhiều địa phương, Chính phủ đề nghị Thủ tướng sẽ quyết định giao một UBND cấp tỉnh làm cơ quan chủ quản thực hiện đầu tư dự án, dùng ngân sách địa phương này hỗ trợ vốn đầu tư cho địa phương khác để thực hiện dự án. Quy định hiện nay không cho phép một địa phương quyết định chủ trương đầu tư, bố trí vốn cho dự án đi qua địa bàn tỉnh khác, trong khi thực tế nhiều dự án giao thông qua nhiều địa phương, hoặc đi qua ranh giới hai địa phương bằng cầu, hầm.
Nếu mỗi địa phương đầu tư một nửa sẽ không thuận lợi cho quản lý dự án, lãng phí bộ máy, thời gian, thủ tục đầu tư. Do đó, chính sách đề xuất lần này nhằm thống nhất thẩm quyền giải quyết, gỡ vướng với dự án đi qua nhiều địa phương.
Bên cạnh đó, nhiều dự án giao thông đang gặp khó khăn về vật liệu xây dựng trong thi công, giá vật liệu bị đẩy lên cao, đầu cơ… do đó, Chính phủ đề nghị có cơ chế đặc thù trong khai thác mỏ khoáng sản vật liệu xây dựng thông thường.
Nếu được thông qua, chính sách này dự kiến sẽ rút ngắn thời gian cấp phép khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng, tránh tình trạng đầu cơ, nâng giá và hạn chế tăng chi phí xây dựng công trình. Chính phủ đề nghị được áp dụng các cơ chế đặc thù trên tới hết năm 2025. Với mỗi cơ chế sẽ “đính kèm” danh mục dự án cụ thể được áp dụng tại các địa phương.
Chính phủ cũng đề nghị Quốc hội cho phép áp dụng một lần cơ chế đặc thù với dự án từ nguồn thu tăng thêm ngân sách Trung ương năm 2022. Cụ thể là dự án cấp, khởi công mới trong giai đoạn 2021-2025 được bố trí vốn từ nguồn tăng thu ngân sách Trung ương năm 2022. Dự án do địa phương quản lý đã có trong kế hoạch đầu tư công trung hạn (2021-2025) được điều chỉnh quyết định chủ trương đầu tư, quyết định đầu tư tương ứng với số vốn ngân sách Trung ương bố trí tăng thêm.
Qua thẩm tra, Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ bổ sung đánh giá kỹ, cụ thể hơn về tác động của các chính sách, làm rõ hơn tác động thu, chi ngân sách nhà nước và nguồn lực bảo đảm thực hiện.
Với các chính sách cụ thể, Ủy ban Kinh tế nhất trí với đề xuất tăng tỷ lệ vốn Nhà nước tham gia dự án đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) không quá 70% tổng mức đầu tư của dự án đề xuất thí điểm. Về thẩm quyền đầu tư dự án quốc lộ, cao tốc đi qua các địa phương, đề nghị Chính phủ bổ sung đánh giá sơ kết triển khai chính sách này trong quá trình thực hiện Nghị quyết 43 để thêm cơ sở thuyết phục các đại biểu Quốc hội.
Đáng lưu ý, cơ quan thẩm tra đề nghị chưa xem xét danh mục, mức vốn cụ thể với các dự án và không đính kèm theo dự thảo nghị quyết của Quốc hội vì các dự án chưa được phê duyệt chủ trương đầu tư, các thông tin về dự án, tổng mức đầu tư chưa đầy đủ, nên chưa có cơ sở để bố trí vốn ngân sách Trung ương.
Trường hợp cần có danh mục kèm theo nghị quyết để xác định rõ đối tượng áp dụng thí điểm thì đề nghị không nêu cụ thể số vốn từ nguồn tăng thu ngân sách Trung ương năm 2022 cho từng dự án.
