Dự án cao tốc TPHCM - Trung Lương có chiều dài 61,9 km, gồm 39,75 km đường cao tốc (qua TPHCM 1,15 km; Long An 28,5 km; Tiền Giang 10,1 km) và các tuyến đường nối dài 22,1 km với quy mô 8 làn xe cơ giới và 2 làn dừng xe khẩn cấp.
Quy mô đầu tư giai đoạn 1 là 4 làn xe cơ giới và 2 làn dừng khẩn cấp, tổng mức đầu tư 9.844 tỷ đồng được thực hiện bằng vốn ngân sách Nhà nước.
Đến nay, tuyến cao tốc này đã quá tải với lưu lượng xe tăng mạnh (hơn 50.000 lượt xe/ngày đêm). Sau khi dừng thu phí (năm 2019), tuyến cao tốc cũng đang dần xuống cấp, năng lực thông hành không còn bảo đảm do nhu cầu vận tải lớn, tốc độ lưu thông hạn chế (60-70 km/h), thường xuyên xảy ra ùn tắc và tai nạn giao thông.
Đặc biệt, do tuyến cao tốc này chỉ mới đầu tư 4 làn xe cao tốc, không có 2 làn dừng khẩn cấp, tạo "nút thắt cổ chai" trong kết nối từ TPHCM đến TP. Cần Thơ.
Trong khi đó, dự án đường cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận được đầu tư phân kỳ với bề rộng nền đường 17 m gồm 4 làn xe cao tốc rộng 3,5 m và dải phân cách giữa, có bố trí điểm dừng xe khẩn cấp ngắt quãng.
Trong thời gian khai thác, một số vấn đề cấp bách đã xuất hiện. Do quy mô đầu tư giai đoạn 1 được tính toán dựa trên lượng xe cách đây hơn 10 năm, đến nay không còn phù hợp với sự gia tăng của phương tiện.
Theo Quy hoạch mạng lưới đường bộ thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến 2050 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1454/QĐ-TTg ngày 1/9/2021, khu vực Đồng bằng sông Cửu Long được quy hoạch 6 tuyến cao tốc với tổng chiều dài khoảng 1.166 km. Đến nay, mới chỉ có khoảng 164 km đường cao tốc đã đưa vào sử dụng là 3 tuyến TPHCM - Trung Lương, Trung Lương - Mỹ Thuận và Lộ Tẻ - Rạch Sỏi.
Dự án giai đoạn 1 cũng chưa có làn dừng khẩn cấp mà chỉ bố trí các điểm dừng xe khẩn cấp có chiều rộng khoảng 2 m (toàn tuyến có 11 điểm dừng khẩn cấp ở hai bên tuyến với khoảng cách trung bình 10 km/1 dải/1 chiều). Việc bố trí này không khả thi trong quá trình khai thác sử dụng vì khi xe gặp sự cố không thể tự chạy tới điểm dừng.
Theo số liệu từ đơn vị quản lý vận hành, trung bình mỗi ngày tuyến đường phục vụ hơn 23.000 lượt xe, chạm mốc mãn tải. Đặc biệt, vào các dịp lễ, Tết, lưu lượng xe trên tuyến tăng cao đột biến, ngày cao điểm nhất dịp Tết Nguyên đán 2023 ghi nhận 39.000 lượt xe qua tuyến.
Căn cứ cơ sở phân tích trên, UBND tỉnh Tiền Giang đã báo cáo Ban Thường vụ Tỉnh ủy xin chủ trương báo cáo Thủ tướng Chính phủ cho đầu tư giai đoạn 2 dự án đường cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận.
Có thể thấy, tuyến cao tốc TPHCM - Trung Lương, Trung Lương - Mỹ Thuận nếu được đầu tư hoàn chỉnh toàn tuyến sẽ giúp giảm áp lực cho tuyến Quốc lộ 1A, rút ngắn thời gian di chuyển từ các tỉnh miền Tây đi TPHCM và ngược lại, có ý nghĩa rất lớn đối với việc đẩy mạnh kết nối liên vùng, góp phần tạo động lực, không gian để phát triển kinh tế - xã hội cho 21 triệu người dân Đồng bằng sông Cửu Long.
 |
Bộ GTVT đã có đề xuất phương án nâng cấp tuyến cao tốc TPHCM – Trung Lương – Mỹ Thuận và sẽ trình Chính phủ ngay trong tháng 6/2023
Khẩn trương lựa chọn phương án đầu tư nâng cấp
Mới đây, trong phần trả lời chất vấn 2 đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thắng cho biết: Bộ GTVT đã có đề xuất phương án nâng cấp tuyến cao tốc TPHCM – Trung Lương – Mỹ Thuận và sẽ trình Chính phủ ngay trong tháng 6/2023.
Trao đổi thêm với Báo Điện tử Chính phủ, ông Hồ Nghĩa Dũng, nguyên Bộ trưởng Bộ GTVT cho biết, phần khó và tốn nhiều thời gian nhất khi triển khai các dự án hạ tầng giao thông nói chung là khâu giải phóng mặt bằng.
Ở 2 đoạn tuyến này, các địa phương là TPHCM, Long An, Tiền Giang đã thực hiện giải phóng đủ 100% mặt bằng cho giai đoạn 2. Đây là điều rất thuận lợi để sớm tiến hành đầu tư nâng cấp, hoàn thiện tuyến cao tốc TPHCM – Trung Lương – Mỹ Thuận.
"Với sự vào cuộc quyết liệt của Bộ GTVT thời gian qua đã liên tục tháo gỡ nhiều nút thắt, triển khai các tuyến cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 1 trong điều kiện vật giá leo thang, dịch bệnh kéo dài nhưng cao tốc Mai Sơn - QL45, Phan Thiết - Dầu Giây, Vĩnh Hảo - Phan Thiết (đầu tư công) và Nha Trang - Cam Lâm (phương thức PPP) đã lần lượt hoàn thành… Cách tiếp cận của Bộ GTVT hiện nay với các tỉnh, thành phố nơi có dự án đi qua để giải quyết việc giải phóng mặt bằng, mỏ vật liệu và các vướng mắc khác rất quyết liệt. Lúc này thiết nghĩ cần phát huy hơn vai trò của Bộ GTVT để mạnh mẽ thúc đẩy các dự án cao tốc đầu tư phương thức đối tác công-tư PPP", ông Hồ Nghĩa Dũng cho biết.
Về phương án đầu tư, ông Hồ Nghĩa Dũng cho rằng, việc hoàn thiện cao tốc TPHCM - Trung Lương và Trung Lương - Mỹ Thuận có thể triển khai theo 2 phương thức: Đầu tư công hoặc PPP. Trong bối cảnh ngân sách hiện nay eo hẹp, việc triển khai đầu tư PPP để nâng cấp cao tốc TPHCM – Trung Lương – Mỹ Thuận là điều cần tính đến.
“Nếu hợp nhất được 2 đoạn này vào thành một dự án và triển khai theo phương thức PPP, trong đó Bộ GTVT giữ vai trò là cơ quan có thẩm quyền sẽ thuận lợi hơn trong tổ chức thực hiện”, ông Dũng phân tích.
