Sửa đổi, bổ sung một số quy định về việc TCTD mua TPDN
Dự thảo sửa đổi Thông tư số 16/2021 đã bổ sung một số quy định như tổ chức tín dụng (TCTD) chỉ được mua TPDN phát hành trong đó có mục đích bổ sung vốn lưu động khi quản lý được nguồn thu từ hoạt động kinh doanh của DN phát hành và thu thập đầy đủ tài liệu chứng minh việc sử dụng vốn lưu động tương ứng với giá trị TP theo các vòng quay vốn lưu động trong thời gian nắm giữ TPDN.
Khi TCTD mua TPDN phát hành trong đó có mục đích nhằm thực hiện bảo đảm nghĩa vụ, phải phong tỏa số tiền mua TP cho đến khi chấm dứt nghĩa vụ bảo đảm. TCTD phải sử dụng dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt để thanh toán số tiền mua TPDN cho DN phát hành, bên bán TP.
Dự thảo cũng bổ sung các quy định nội bộ nhằm góp phần kiểm soát dòng tiền thu được từ phát hành TP sử dụng đúng mục đích, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho công tác thanh tra của cơ quan quản lý.
Đồng thời, TCTD chỉ được mua TPDN khi DN phát hành hệ số nợ trên vốn chủ sở hữu (bao gồm cả khối lượng TP dự kiến phát hành) không vượt quá 5 lần vốn chủ sở hữu theo báo cáo tài chính quý gần nhất tại thời điểm phát hành đã được kiểm toán tình hình sử dụng vốn chủ sở hữu.
Ngưng thi hành quy định TCTD không được mua TPDN chưa niêm yết
Đồng thời, Dự thảo sửa đổi Thông tư số 16/2021 ngưng hiệu lực thi hành đối với quy định tại khoản 11 Điều 4 Thông tư số 16/2021/TT-NHNN đến hết ngày 31-12-2023.
Theo đó, kể từ khi Thông tư này có hiệu lực đến hết 31-12-2023, NH chỉ được mua lại TPDN chưa niêm yết trên thị trường chứng khoán hoặc chưa đăng ký giao dịch trên hệ thống giao dịch UPCoM mà NH này đã bán và/hoặc TPDN chưa niêm yết được phát hành cùng lô/cùng đợt phát hành với TPDN chưa niêm yết mà TCTD đã bán.
Điều kiện kèm theo là bên mua TPDN từ TCTD thanh toán toàn bộ tiền tại thời điểm ký kết hợp đồng bán TPDN cho bên mua TP; DN phát hành TP được xếp hạng ở mức cao nhất theo quy định xếp hạng tín dụng nội bộ của TCTD tại thời điểm gần nhất trước khi TCTD mua TPDN...
Trong khi đó, Điều 11 của Thông tư 16/2021 quy định, trong vòng 12 tháng sau khi bán TPDN chưa niêm yết trên thị trường chứng khoán hoặc chưa đăng ký giao dịch trên hệ thống giao dịch UPCoM (TPDN chưa niêm yết), TCTD không được mua TPDN chưa niêm yết mà TCTD đã bán và/hoặc TPDN chưa niêm yết được phát hành cùng lô/cùng đợt phát hành với TPDN chưa niêm yết mà TCTD đã bán.
Dự thảo cũng đưa ra quy định, các TCTD có quyền, nghĩa vụ kiểm tra, giám sát việc sử dụng tiền thu từ TP của DN phát hành đảm bảo số tiền thu được sử dụng đúng mục đích tại phương án, cam kết. Trường hợp phát hiện DN phát hành không theo đúng cam kết, TCTD yêu cầu DN phát hành mua lại TP trước hạn.
Sửa đổi là cần thiết
Theo thuyết minh của NHNN, thời gian qua, Chính phủ đã tổ chức nhiều cuộc họp nhằm tháo gỡ khó khăn cho thị trường TPDN, trên cơ sở đó Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo và giao NHNN khẩn trương rà soát việc các TCTD mua, bán TPDN để kịp thời sửa đổi, bổ sung Thông tư số 16/2021/TT-NHNN.
Đồng thời, tại Nghị quyết số 33/NQ-CP ngày 11/3/2023 về một số giải pháp tháo gỡ và thúc đẩy thị trường bất động sản phát triển an toàn, lành mạnh, bền vững, trong đó giao NHNN rà soát các quy định liên quan đến đầu tư TPDN cho đồng bộ, phù hợp với chính sách phát triển của Chính phủ.
Bên cạnh đó, qua kết quả thanh tra, giám sát hoạt động mua bán TPDN của các TCTD cho thấy phát sinh tiềm ẩn rủi ro đối với một số mục đích phát hành TP, việc giám sát sử dụng tiền thu từ TP của DN phát hành đúng mục đích tại phương án phát hành...
Cụ thể, chưa có quy định điều kiện phát hành TP về năng lực tài chính, cơ chế kiểm tra, giám sát việc sử dụng vốn của các khoản phát hành TP chưa chặt chẽ tạo điều kiện cho các DN thông qua việc phát hành nhằm mục đích đặt cọc, góp vốn, mua cổ phần, hợp tác kinh doanh, bổ sung vốn lưu động... Một số DN phát hành và các DN liên quan thực hiện tăng vốn lớn trong thời gian ngắn để chứng minh năng lực tài chính.
Tài sản bảo đảm là quyền sử dụng đất nhưng chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, đất thuê trả tiền hàng năm chưa đủ điều kiện để nhận làm tài sản bảo đảm, hợp đồng thế chấp chưa công chứng và chưa thực hiện đăng ký giao dịch bảo đảm theo quy định của pháp luật. Tỷ lệ TP có tài sản bảo đảm lớn nhưng thực tế chất lượng tài sản bảo đảm không cao. Điều này tiềm ẩn nhiều rủi ro về khả năng thu hồi nợ của NH khi DN phát hành mất khả năng thanh toán.
Do đó, việc sửa đổi, bổ sung Thông tư số 16/2021/TT-NHNN là cần thiết và cần được sớm ban hành nhằm phù hợp với tình hình thị trường TPDN, thực tiễn hoạt động của TCTD, góp phần kiểm soát chặt chẽ rủi ro, tăng cường trách nhiệm của TCTD.
