Nữ Tổng thống gốc Do Thái
Claudia Sheinbaum Pardo sinh ngày 24-6-1962, trong một gia đình Do Thái thế tục ở Thành phố Mexico. Ông bà nội của Sheinbaum đã di cư từ Lithuania đến Thành phố Mexico vào những năm 1920. Còn ông bà ngoại đến từ Sofia (Bulgaria) vào đầu những năm 1940 để thoát khỏi nạn diệt chủng Holocaust.
Cha mẹ bà đều là nhà khoa học. Mẹ bà,Annie Pardo Cemo, là nhà sinh vật học và giáo sư danh dự tại Khoa Khoa học, Đại học Tự trị Quốc gia Mexico. Cha bà, Carlos Sheinbaum Yoselevitz, là kỹ sư hóa học. Anh trai bà, Julio, là một nhà vật lý.
Sheinbaum là thành viên của phong trào Tái sinh Quốc gia cánh tả (Morena). Từ năm 2000-2006, Sheinbaum giữ chức Bộ trưởng Môi trường, sau đó giữ ghế Thị trưởng quận Tlalpan từ năm 2015-2017, và được bầu làm người đứng đầu chính quyền Thành phố Mexico trong cuộc bầu cử năm 2018, nơi bà điều hành một chiến dịch nhấn mạnh việc kiềm chế tội phạm và thực thi luật quy hoạch.
Tháng 6-2023, bà Sheinbaum từ chức người đứng đầu chính quyền thành phố để tìm kiếm đề cử Tổng thống của Morena trong cuộc bầu cử năm 2024. Chỉ 3 tháng sau, bà đã giành được đề cử của đảng trước đối thủ sít sao nhất của mình, cựu Ngoại trưởng Marcelo Ebrard. Khi Sheinbaum nhậm chức, bà sẽ là nữ Tổng thống đầu tiên của Mexico và là tổng thống đầu tiên có nguồn gốc chủ yếu là người Do Thái.
Vượt rào cản nữ giới
Theo tờ Time (Mỹ), việc nuôi nấng một nữ giới ở Mexico là điều khó khăn, nếu không muốn nói là nguy hiểm. Phụ nữ kiếm được ít thu nhập hơn nam giới 16% và khoảng cách giới trong việc tham gia lực lượng lao động ở Mexico là một trong những mức cao nhất ở Mỹ Latinh.
Theo thống kê, cứ mỗi giờ tại Mexico có ít nhất 1 phụ nữ biến mất và mỗi ngày có 11 phụ nữ chết một cách dã man. Vì vậy, ít ai có thể tưởng tượng rằng chính đất nước này vừa bầu được một nữ Tổng thống. Câu hỏi đặt ra là làm thế nào điều này có thể xảy ra.
Tại một quận nơi 90% người Mexico có thành kiến tiêu cực đối với phụ nữ và 58% có thành kiến đặc biệt tiêu cực đối với các nữ chính trị gia, nhưng hàng chục triệu người đã bỏ phiếu cho các ứng viên nữ. Các ứng viên nữ bao gồm Sheinbaum và Xóchitl Gálvez, một thượng nghị sĩ và nữ doanh nhân, thuộc phe đối lập.
Thành kiến tiêu cực của Mexico đối với các nhà lãnh đạo nữ gần gấp đôi so với Mỹ hoặc Canada. Nhưng chính nước này đã trở thành quốc gia Bắc Mỹ đầu tiên bầu ra một nữ lãnh đạo, và dự kiến Mexico sẽ có đội ngũ nữ nghị sĩ lớn thứ tư trên thế giới và có phụ nữ quản lý gần một nửa trong số 32 bang của nước này.
Việc trao quyền cho phụ nữ trong nền chính trị Mexico không diễn ra một cách ngẫu nhiên. Nó xuất phát từ việc xây dựng một khung pháp lý từng bước thúc đẩy bình đẳng giới, đáng chú ý nhất là thông qua hạn ngạch giới tính bắt buộc.
Mọi chuyện bắt đầu vào năm 1996 khi một đạo luật khuyến nghị ít nhất 30% ứng cử viên phải là nữ được thông qua. Mọi thứ tiến triển nhanh chóng kể từ đó. Mexico đã tăng từ 26% nữ dân biểu vào năm 2011 lên 42% vào năm 2015 và 48% ngay trước cuộc bỏ phiếu vào Chủ nhật 2-6.
Dù vậy, cử tri vẫn băn khoăn liệu Tổng thống Sheinbaum có làm mọi việc tốt đẹp hơn cho phụ nữ Mexico hay không. Có một số hy vọng rằng bà đã vạch ra một tầm nhìn táo bạo về việc thành lập các viện dưỡng lão và cơ sở chăm sóc người bệnh nhằm giảm bớt gánh nặng của công việc chăm sóc không được trả lương, chủ yếu do phụ nữ thực hiện.
Tuy nhiên, lịch sử gần đây đã chứng minh rằng sự lãnh đạo của phụ nữ không phải lúc nào cũng mang lại những chính sách tốt hơn cho phụ nữ. Theo nghiên cứu của Time, các nhà lập pháp nữ của Mexico luôn ủng hộ ngân sách liên bang cấp vốn thấp hơn số tiền phân bổ cho các chương trình bình đẳng giới. Sự thăng tiến quyền lực của Sheinbaum khiến nhiều phụ nữ phấn khích vì họ sẽ đồng cảm với một nữ lãnh đạo.
Chờ đợi những sai lầm
Những lo ngại cũng kéo dài về cách cử tri Mexico có thể phản ứng với Tổng thống Sheinbaum, đặc biệt là khi bà mắc sai lầm, như tất cả các chính trị gia đều bị. Các nghiên cứu chỉ ra rằng các nhà lãnh đạo nữ thường phải chịu đựng phản ứng dữ dội hơn so với các đồng nghiệp nam của họ, một hiện tượng càng trở nên trầm trọng hơn ở Mexico do chủ nghĩa phân biệt giới tính phổ biến trong xã hội.
Một cuộc khảo sát của Enkoll vào tháng 2 cho thấy 1/3 người Mexico cảm thấy “đất nước chưa chuẩn bị” cho việc này và 14% công khai nói rằng họ muốn có một người đàn ông đảm nhận công việc này.
Trong chiến dịch tranh cử, các đảng đối lập đã khôn ngoan chỉ trích sự phân biệt giới tính tiềm ẩn ở Mexico. Trong cuộc tranh luận tổng thống đầu tiên, Gálvez đã đặt biệt danh cho Sheinbaum là “quý bà băng giá”, coi bà là người lạnh lùng và vô tâm, một sự xúc phạm trực tiếp đến những kỳ vọng của xã hội rằng phụ nữ phải ấm áp và biết chiều chuộng.
Trong một cuộc tranh luận khác, Sheinbaum đã bị Galvez chỉ trích về cách lựa chọn trang phục của mình, ngụ ý rằng việc "thiếu tôn giáo" khiến bà không thích hợp với chức vụ. Một nữ trí thức nổi tiếng người Mexico, Guadalupe Loaeza, cũng chỉ trích mái tóc xoăn của Sheinbaum trước cuộc bỏ phiếu, cho rằng đó là bằng chứng cho thấy bà là “một phụ nữ hay ghen tị”.
Ngoài chính trị, Sheinbaum sẽ phải đối mặt với các chỉ trích khi thường xuyên bị cho là kiêu ngạo do tính cách kỷ luật, cũng như khả năng né tránh những câu hỏi khó từ báo chí. Marta Lamas, một nhà nữ quyền và là Giáo sư từ Đại học Tự trị quốc gia Mexico, nói: “Tôi không nghi ngờ gì rằng ở một nam chính trị gia, những đặc điểm này có thể được ca ngợi là dấu hiệu của sự chuyên nghiệp và quyền lực. Nhưng trong trường hợp của Sheinbaum, chúng biến thành trách nhiệm pháp lý, dẫn đến những cáo buộc kiêu kỳ và tự phụ”.
Các cuộc thăm dò trước cuộc bỏ phiếu cho thấy chiến dịch của Sheinbaum được nhiều phụ nữ ủng hộ hơn nam giới. Nhưng ở một đất nước mà việc làm phụ nữ rất khó khăn, sự ủng hộ sẽ chỉ kéo dài nếu bà thực hiện được vai trò Tổng thống.
Cuộc đấu tranh vì nữ quyền nhằm đưa phụ nữ lên nắm quyền không kết thúc với chiến thắng của Sheinbaum. Thách thức quan trọng nhất là biến bình đẳng giới thành hiện thực và thành công sẽ không đến một cách dễ dàng.
