Đó là cảnh báo chung của các chuyên gia về tài chính và công nghệ tại hội nghị “Quy định về phòng, chống rửa tiền và vai trò của phòng, chống rửa tiền trong giao dịch tiền mã hóa” do Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA) và Hiệp hội Blockchain Việt Nam tổ chức tại Hà Nội vào ngày 20-9.
Theo ông Nguyễn Quốc Hùng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký VNBA, Luật Phòng, chống rửa tiền đã được Quốc hội thông qua và có hiệu lực và ngay sau đó Chính phủ đã ban hành Nghị định 19/2023/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật Phòng, chống rửa tiền. Tiếp đó, NHNN đã ban hành Thông tư số 09/2023/TT-NHNN hướng dẫn thực hiện một số điều của Luật Phòng, chống rửa tiền.
 |
Các chuyên gia cảnh báo tội phạm rửa tiền thông qua tiền mã hóa và tài sản số đang ngày càng gia tăng |
Tuy nhiên, trong bối cảnh hội nhập ngày càng sâu rộng cùng với sự bùng nổ công nghệ thông tin, nhiều hình thức, thủ đoạn của tội phạm để thực hiện hành vi rửa tiền ngày càng tinh vi, phức tạp. Đối với lĩnh vực tiền kỹ thuật số, tiền ảo (tiền mã hoá), nơi mà hành lang pháp lý chưa hoàn thiện đầy đủ, nên trong những năm gần đây, tiền mã hoá được sử dụng để thanh toán song không loại trừ có cả hành vi rửa tiền thông qua giao dịch loại tiền này.
Trong khi đó, ông Phan Đức Trung, Phó Chủ tịch Hiệp hội Blockchain Việt Nam cho biết, ngành công nghệ chuỗi khối (Blockchain) đã mở ra một kỷ nguyên mới về công nghệ và tác động sâu rộng tới nhiều lĩnh vực của nền kinh tế nhờ các tính năng quan trọng như tính bảo mật và quyền riêng tư. Blockchain đã được ứng dụng vào nhiều lĩnh vực, từ tài chính ngân hàng, đến thương mại điện tử, chăm sóc sức khỏe, thể thao giải trí, bảo hiểm, logistics và nhiều ngành dịch vụ khác.
Tuy nhiên, khi công nghệ blockchain ra đời, kéo theo đó là nguy cơ gia tăng tội phạm tài chính, rửa tiền sử dụng công nghệ cao theo chiều hướng tinh vi, phức tạp và tốc độ nhanh chóng thì phần lớn các quốc gia đều chưa có hành lang pháp lý theo kịp sự thay đổi này.
 |
Tiền mã hóa đang đặt ra nhiều thách thức cho các cơ quan chức năng Việt Nam khi mà khung khổ pháp lý đối với loại hình này chưa hoàn thiện |
Tổng giá trị tiền mã hoá Việt Nam nhận về trong giai đoạn từ tháng 10-2021 đến tháng 10-2022 là 90,8 tỷ USD. Trong đó, các hoạt động bất hợp pháp là 956 triệu USD. Việt Nam đứng trong Top 5 quốc gia có khối lượng giao dịch cao nhất trên sàn giao dịch Binance, theo báo cáo gần đây của Wall Street Journal.
Hiện nay, hệ thống pháp luật của Việt Nam chưa có quy định pháp lý điều chỉnh hoạt động phát hành, mua bán, trao đổi tiền ảo, tài sản ảo, cũng chưa quy định đơn vị chính thức quản lý việc phát hành và giao dịch tiền ảo, tài sản ảo. Theo đó các hoạt động trao đổi, mua bán tiền ảo trên các các sàn giao dịch tiền ảo hiện vẫn đang nằm ngoài sự điều chỉnh của pháp luật, chưa chịu sự quản lý của cơ quan chức năng nào.
Cũng tại hội thảo, đại diện NHNN, cũng cho hay trước đây để hợp pháp hoá tiền, tài sản do phạm tội mà có, các đối tượng thường sử dụng các phương thức, thủ đoạn truyền thống như: thông qua việc mua các bất động sản, cổ phiếu, hoặc chuyển tiền cho người thân gửi tiết kiệm ngân hàng… Nay các đối tượng không đơn thuần sử dụng các thủ đoạn truyền thống để rửa tiền mà còn lợi dụng triệt để tiến bộ của cách mạng 4.0 để chế biến tiền bẩn thành tiền sạch, rửa tiền thông qua công nghệ cao, núp bóng dưới nhiều hình thức khác nhau khiến cho việc quản lý gặp rất nhiều khó khăn.
Đơn cử, thông qua trung gian thanh toán và ví điện tử. Khi thực hiện các giao dịch chuyển tiền thông qua trung gian thanh toán, ví điện tử, các đối tượng có thể thực hiện hành động này ở bất cứ đâu trên thế giới và bất cứ thời điểm nào.
Ngoài ra, nhà cung cấp dịch vụ cũng không thể xác minh danh tính thực sự của cá nhân truy cập vào tài khoản… nên các đối tượng ít có khả năng bị theo dõi hơn. Đơn cử, như liên tiếp các đường dây đánh bạc online, cá độ bóng đá, lừa đảo chiếm đoạt tài sản bị triệt phá gần đây đều sử dụng trung gian thanh toán, ví điện tử, hoặc thông qua kinh doanh, giao dịch mua bán tiền ảo (tiền mã hoá), tài sản ảo.
Báo cáo của Grand View Research, cho biết dù rất non trẻ nhưng thị trường Blockchain toàn cầu sẽ đạt giá trị hơn 1.400 tỷ USD vào năm 2030 với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) là gần 86%/năm trong giai đoạn 2022-2030.
Hiện nay mới chỉ có một số quốc gia, vùng lãnh thổ kịp ban hành quy định pháp lý để ngăn chặn tội phạm tài chính sử dụng công nghệ cao và công nghệ Blockchain như Liên minh châu Âu (EU) với đạo luật Thị trường tài sản mã hóa (MiCA). Tuy nhiên, cũng phải đến năm 2024, MiCA mới chính thức có hiệu lực.
Tại Việt Nam, đến nay vẫn còn lúng túng trong vấn đề này do khung khổ pháp lý chưa hoàn thiện.
