Theo báo cáo, từ tháng 3-2023, Tỉnh ủy Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ) đã thành lập Tổ xây dựng đề án. Đến tháng 3-2025, hoàn thành dự thảo Đề án theo ý kiến góp ý các bộ và trình Thủ tướng (qua Bộ Xây dựng) trong tháng 4, sau đó đã cập nhật các góp ý của Bộ Xây dựng trong tháng 7.
Tại cuộc họp, đơn vị tư vấn đã trình bày tóm lược dự thảo Đề án. Theo đó, định hướng phát triển thành cảng cửa ngõ, trung chuyển quốc tế Cái Mép - Thị Vải kết hợp với khu thương mại tự do (FTZ); kết hợp với Cần Giờ thành cụm cảng trung chuyển quốc tế Cái Mép - Cần Giờ; kết hợp với Cảng Hàng không quốc tế Long Thành trở thành tổ hợp trung tâm logistics tầm cỡ thế giới.
Phát huy tiềm năng, khai thác lợi thế cạnh tranh về hệ thống cảng biển quốc gia loại đặc biệt, khả năng tiếp nhận tàu trọng tải lớn; lợi thế biển, đảo; lợi thế vị trí đối với tuyến hàng hải quốc tế Á - Âu, Á - Mỹ; lợi thế tự nhiên và vai trò, vị trí của trong vùng Đông Nam Bộ; phát triển mạnh kinh tế biển.
Đồng thời phát triển, hiện đại hoá cảng cửa ngõ quốc tế Thị Vải - Cái Mép thành cảng quốc tế trung chuyển lớn, có tầm cỡ khu vực châu Á và quốc tế; hình thành trung tâm logistics cấp quốc gia, khu thương mại tự do gắn với cảng biển tại khu vực Cái Mép Hạ, thu hút nhà đầu tư chiến lược và thiết kế hệ sinh thái hoàn chỉnh và đồng bộ, áp dụng các chuẩn mực hàng đầu quốc tế.
Phát triển hoạt động cảng cửa ngõ, trung chuyển quốc tế theo hướng bền vững, trở thành cảng xanh và bảo vệ môi trường như một phần không tách rời của quá trình đầu tư xây dựng, kinh doanh khai thác cảng.
Về định hướng quản lý và phát triển, cụm cảng Cái Mép - Thị Vải sử dụng công nghệ hiện đại như hệ thống cộng đồng cảng (Port Community System - PCS), cảng thông minh (Smart Port), và hệ thống điều khiển thông minh, tự động hóa (Terminal Operating System - TOS) trong hoạt động quản lý và vận hành khai thác cảng.
Theo đề án, giai đoạn đến năm 2030 triển khai cơ chế “cảng mở”, tối ưu khai thác cầu bến, giảm chi phí logistics. Thu hút hàng xuất khẩu đi biển xa, phát triển trung chuyển container.
Mời gọi các hãng tàu lớn đầu tư, mở rộng bến và phát triển mạng lưới trung chuyển. Thí điểm khu thương mại tự do tại Trung tâm Logistics Cái Mép Hạ.
Phát triển cảng xanh, hiện đại, 100% cảng có cấp điện bờ cho tàu, 20% thiết bị trong cảng dùng điện. Hoàn thành các dự án giao thông liên vùng. Chuyển đổi số toàn diện; áp dụng hải quan thông minh, 100% giám sát tự động, dữ liệu kết nối tập trung. Ưu đãi thu hút trung chuyển quốc tế, phấn đấu đạt tỷ lệ hàng trung chuyển đến 10%.
Giai đoạn từ 2030 đến 2050, duy trì thu hút hàng xuất khẩu đi biển xa và trung chuyển quốc tế. Đầu tư hoàn thiện hạ tầng cảng biển Cái Mép Hạ, Cái Mép Hạ hạ lưu hiện đại, thân thiện môi trường. Nhân rộng cảng xanh, đến 2040 đạt 40-50% thiết bị dùng điện, đến 2050 đạt 100%. Mở rộng khu thương mại tự do gắn liền cảng biển để hình thành khu thương mại tự do - công nghiệp - dịch vụ - đô thị cảng biển, phát triển logistics, thu hút FDI.
Nâng cấp luồng hàng hải thành hai chiều, tăng hiệu quả khai thác. Hoàn thiện mô hình hải quan thông minh hiện đại. Nâng tỷ lệ hàng trung chuyển quốc tế lên 20-25%, mục tiêu đến 50%.
Dự thảo Đề án cũng đề ra các nhóm giải pháp phát triển, hiện đại hóa cảng cửa ngõ quốc tế; phát triển Cái Mép thành cảng quốc tế trung chuyển lớn nhất cả nước và có tầm cỡ khu vực châu Á và thế giới; phát triển hạ tầng giao thông, công nghệ, chuyển đổi số và các giải pháp chung.
Phát biểu chỉ đạo tại cuộc họp, ông Nguyễn Văn Thọ cho rằng, dự thảo Đề án đã được Bộ Xây dựng góp ý và đơn vị tư vấn tiếp thu, cập nhật. Sở Xây dựng và đơn vị tư vấn cần sớm hoàn thiện dự thảo Đề án tiếp tục phát triển, hiện đại hoá cảng cửa ngõ quốc tế Cái Mép - Thị Vải. Trong đó cần rà soát cập nhật lại những định hướng mới, chủ trương, đường lối, định hướng của Trung ương và TPHCM mới.
Phó Chủ tịch Thường trực UBND TPHCM Nguyễn Văn Thọ lưu ý đơn vị tư vấn rà soát cập nhật lại dữ liệu mới sau hợp nhất 3 địa phương, đặc biệt cần làm rõ công năng, lượng hàng trung chuyển của Cảng Cần Giờ, Cảng Cái Mép - Thị Vải vào thời điểm hiện tại.
Về lâu dài cần có dự báo, đánh giá khả năng đáp ứng và công tác chuẩn bị các điều kiện khi Cảng nâng cấp lên tầm quốc gia, quốc tế. Đồng thời, đơn vị tư vấn phải cung cấp thêm thông tin chi tiết, minh chứng rõ ràng và phân tích đề xuất cụ thể hơn nữa cho từng nhóm giải pháp trong dự thảo Đề án.
