PHÓNG VIÊN: - Thưa GS, Luật Đơn vị hành chính kinh tế đặc biệt Vân Đồn, Bắc Vân Phong, Phú Quốc sẽ được Quốc hội thông qua trong kỳ họp tới, với hàng loạt ưu đãi đầu tư về thuế và đất đai, đã đủ hấp dẫn nhà đầu tư quốc tế?
GS. HÀ TÔN VINH: - Sự thành công của các ĐKKT ở Ma Cao hay Singapore cho thấy ưu đãi kinh tế về thuế, đất đai một trong những yếu tố hấp dẫn nhà đầu tư. Tuy nhiên, các ưu đãi về thuế, đất đai là cần thiết nhưng chưa đủ.
Bởi lẽ cần cả các ưu đãi phi kinh tế thông qua đột phá cải cách thể chế, tạo môi trường đầu tư thuận lợi, bảo đảm quyền lợi nhà đầu tư, tạo ra một môi trường sống an toàn mới giữ được nhà đầu tư tại các ĐKKT. Nhìn vào các quốc gia trong khu vực, có thể thấy các chính sách về ĐKKT của Việt Nam chưa thực sự vượt trội so với họ; còn nếu các chính sách chỉ vượt trội so với các khu kinh tế ven biển, khu chế xuất, khu công nghiệp trong nước thì không có nhiều ý nghĩa.
Trong dự thảo Luật Đơn vị hành chính kinh tế đặc biệt Vân Đồn, Bắc Vân Phong, Phú Quốc có 3 đầu mối chính quyền là hội đồng đặc khu, ủy ban đặc khu, và trưởng đặc khu. Trưởng đặc khu làm gì phải báo cáo chỗ này, báo cáo chỗ kia, theo tôi trưởng đặc khu phải có quyền cao nhất, thể hiện sự thống nhất trong chính sách, đương nhiên trưởng đặc khu phải chịu sự giám sát của các cơ quan khác để tránh lạm quyền.
Mặt khác, các ĐKKT phải có chiến lược phát triển phù hợp dựa trên thế mạnh vốn có. Bởi khi cho nhà đầu tư cơ chế và tài chính tốt, cho họ hưởng thuế suất thấp, chưa chắc họ đã đầu tư vào. Rủi ro về uy tín, thương hiệu hay chiến lược phát triển của nhà đầu tư nếu không được bảo vệ, họ sẽ không đến với ĐKKT.
- Ông nhìn nhận thế nào về những kỳ vọng trong phát triển ĐKKT hiện nay?
- Chúng ta đang kỳ vọng sự phát triển lan tỏa của các ĐKKT. Khi phát triển 3 ĐKKT, ta hay dùng cụm từ “mô hình thử nghiệm”. Trong khi để phát triển nó Việt Nam cần lượng vốn đầu tư khoảng 1,57 triệu tỷ đồng (tương đương 60-70 tỷ USD, trong đó có vốn nhà nước). Có thể thấy không ai bỏ ra số tiền lớn như vậy để thử nghiệm.
Vì vậy, khi phát triển ĐKKT phải nghiên cứu các mô hình phù hợp để áp dụng, cần tham khảo kinh nghiệm các nước đi trước và lý giải vì sao họ thành công hay thất bại. Có thể nói, giờ xây dựng ĐKKT chúng ta đã có được 50% thành công từ bài học thất bại của các nước. Tôi cho rằng sự phát triển thành công của 1 hay 2 ĐKKT phù hợp với mô hình Việt Nam và nhà đầu tư quốc tế là điều mong muốn, chứ không phải là việc phải xây dựng cùng lúc 3, hay 4 ĐKKT.
Cần dồn lực để xây dựng thành công 1-2 ĐKKT có cơ hội thành công nhất, làm trước để tạo tiếng vang và trở thành mô hình chúng ta tin làm được. Quan trọng là phát triển thành công, không phải số lượng bao nhiêu ĐKKT sẽ được xây dựng. Luật về ĐKKT phải chung, nhưng chiến lược phát triển mỗi ĐKKT phải khác nhau.
- Theo các nghiên cứu quốc tế, một trong những nhân tố quyết định thành công của các ĐKKT là địa điểm xây dựng. Theo GS trong 3 địa điểm trên, nơi nào thuận lợi nhất để xây dựng ĐKKT?
- Trong 3 địa điểm dự kiến xây dựng ĐKKT, theo tôi Vân Đồn là tốt nhất. Nơi đây có 4 lợi thế lớn. Thứ nhất, nằm ngay trong vịnh Hạ Long, đẹp và sẵn có một lượng khách du lịch lớn, được UNESCO công nhận là 1 trong 7 kỳ quan thiên nhiên thế giới. Thứ 2, Vân Đồn nằm ngay sát Trung Quốc, mình làm gì cũng phải có nền tảng, mở casino là đã có một lượng khách đông đảo sẵn.
Thứ 3, lãnh đạo tỉnh Quảng Ninh hiện nay rất năng động, suy cho cùng cái gì cũng do con người làm hết. Thứ 4, Đảng và Chính phủ cũng ủng hộ phát triển ĐKKT Vân Đồn.
Cũng cần nói thêm việc khi có thông tin xây dựng 3 ĐKKT đã xảy ra tình trạng sốt đất tại 3 địa phương, với kỳ vọng sẽ bán lại cho nhà đầu tư nước ngoài với giá cao.
Cũng cần nói thêm việc khi có thông tin xây dựng 3 ĐKKT đã xảy ra tình trạng sốt đất tại 3 địa phương, với kỳ vọng sẽ bán lại cho nhà đầu tư nước ngoài với giá cao.
Thực tế, nhà đầu tư quốc tế nếu đầu tư bất động sản sẽ đầu tư vào các thành phố lớn như Hà Nội, TPHCM bởi sinh lợi cao hơn. Đầu tư bất động sản tại các khu vực xây dựng ĐKKT chủ yếu là buôn bán đầu tư, đầu cơ, nhà đầu tư quốc tế lớn không làm vậy.
- Thời gian qua nói đến phát triển ĐKKT Vân Đồn, Phú Quốc dư luận nghĩ ngay tới các dự án đầu tư kinh doanh casino hàng tỷ USD. Theo GS, phát triển ĐKKT có nhất thiết phải gắn với kinh doanh casino?
- 20 năm qua nhiều công ty kinh doanh casino ở Las Vegas đã phá sản, vì thị trường ngày càng nhỏ và bị kiểm soát rất kỹ. Vì vậy đến Las Vegas không đơn thuần là đánh bạc, vì Las Vegas đang là trung tâm hội thảo, hội nghị thế giới, trong đó có hoạt động kinh doanh casino. Las Vegas đi đầu trong xu hướng này, diện tích kinh doanh casino chỉ còn có 3-5%, còn lại 95-97% là giải trí.
Chính xu hướng này làm Las Vegas sống lại trên vùng sa mạc, thay vì chỉ đến Las Vegas đánh bạc, du khách đến Las Vegas để đi hội thảo, shopping, tổ chức những sự kiện lớn. Las Vegas đã trở thành mô hình du lịch phát triển kinh tế địa phương, một nguồn thu dồi dào cho chính phủ.
Từ kinh nghiệm phát triển của Las Vegas, có thể thấy phát triển các ĐKKT không nhất thiết phải gắn với kinh doanh casino. Bởi kinh doanh casino không cần nhiều đất, nhà đầu tư kinh doanh casino cũng không quan tâm tới ĐKKT. Chẳng hạn khi tham quan đầu tư vào Vân Đồn, nhà đầu tư Las Vagas hướng tới việc xây dựng các tổ hợp du lịch nghỉ dưỡng có casino, đúng với vị thế của họ.
Nếu chỉ đầu tư casino là mô hình phát triển của 70 năm trước. Mô hình này trước đây thường gắn với tội phạm, mại dâm, ma túy nên họ phải xây dựng ở một nơi xa như Las Vegas. Bây giờ, các trung tâm vui chơi giải trí có kinh doanh casino sẽ nằm ngay trong thành phố như tại Singapore hay Ma Cao.
| Với các ĐKKT có độ mở tối đa, hình thành các khu phi thuế quan, tự do thương mại, ưu đãi về thuế quan, đất đai mặc nhiên nhà đầu tư sẽ được hưởng. Vì vậy, để thu hút các nhà đầu tư quốc tế đến với các ĐKKT Vân Đồn, Bắc Vân Phong, Phú Quốc những ưu đãi phi kinh tế sẽ quyết định. |
