Chia sẻ tại Diễn đàn kinh tế Việt Nam lần 3 do báo Người lao động tổ chức sáng 26-9, ông Trần Như Tùng, Phó Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS), Chủ tịch HĐQT CTCP Dệt may - Đầu tư - Thương mại Thành Công, cho biết trong 8 tháng năm 2025, xuất khẩu dệt may đạt 30,7 tỷ USD.
Theo ông Tùng, từ nay đến cuối năm, nếu duy trì mỗi tháng xuất khẩu tối thiểu 4 tỷ USD, ngành sẽ cán đích mục tiêu 48 tỷ USD. Tuy vậy, xuất khẩu dệt may đã có dấu hiệu chững lại. Nếu 6 tháng đầu năm còn tăng 10% so với cùng kỳ, thì tính đến hết tháng 8 mức tăng chỉ còn 7%.
Dù vậy, ông Tùng cho rằng không cần quá lo lắng. Trong 7 tháng đầu năm, Việt Nam đã xuất khẩu sang Mỹ 9,5 tỷ USD hàng may mặc, vượt Trung Quốc chỉ đạt 7 tỷ USD.
Thị phần của Việt Nam tại Mỹ hiện chiếm 20%, trong khi Trung Quốc chỉ 15%. Khoảng cách này ngày càng thu hẹp. Việt Nam đang chịu mức thuế 20%, thấp hơn so với Ấn Độ và Trung Quốc, nên vẫn giữ được lợi thế cạnh tranh.
Thách thức lớn hơn đối với ngành dệt may chính là yêu cầu chuyển đổi xanh và chuyển đổi số. Hiện chỉ khoảng 20-25% doanh nghiệp đủ tiềm lực để đầu tư công nghệ xanh, trong khi phần lớn còn khó khăn. Nếu không đáp ứng được các tiêu chuẩn này, doanh nghiệp sẽ khó lấy đơn hàng từ châu Âu.
Chuyển đổi số cũng cần được thúc đẩy mạnh để phục vụ truy xuất nguồn gốc nguyên liệu. Thị trường Mỹ yêu cầu chứng minh xuất xứ rõ ràng, trong khi hàng trung chuyển sẽ chịu thuế tới 40%. Nếu không có công nghệ, doanh nghiệp Việt sẽ mất lợi thế. Đặc biệt, dù Việt Nam đã ký 16-17 hiệp định thương mại tự do, nhưng ngành dệt may chưa tận dụng được nhiều.
Ông Tùng cho rằng cần có chính sách khuyến khích sản xuất nguyên liệu trong nước. Khi giá nguyên liệu nội địa tiệm cận Trung Quốc, doanh nghiệp sẽ ưu tiên mua trong nước để vừa được hưởng lợi thuế, vừa kích thích ngành công nghiệp hỗ trợ. Tuy nhiên, để thực hiện được cần có sự hỗ trợ từ Chính phủ và cơ quan đàm phán quốc tế.
Nói thêm về vấn đề phát triển nguyên liệu trong nước, TS. Trần Du Lịch nhận định chính sách thuế đối ứng của Mỹ đang tạo áp lực để Việt Nam phải đẩy mạnh nội địa hóa ngành dệt may.
Ông Lịch nêu ví dụ Trung Quốc có “thủ phủ dệt may” Ninh Ba với chuỗi khép kín từ sợi, nhuộm đến may mặc. Việt Nam hoàn toàn có thể làm được điều tương tự, tập trung ở một vùng, chẳng hạn miền Trung, để tạo thành hệ sinh thái sản xuất. Vấn đề là cần có một lực lượng đứng ra tổ chức, điều phối, chứ doanh nghiệp riêng lẻ không thể làm nổi.
Phó Chủ tịch VITAS cho biết từng đề xuất Chính phủ xây dựng chương trình phát triển công nghiệp dệt may, tập trung vào các khu công nghiệp chuyên ngành. Tuy nhiên, hiện chưa rõ cơ quan nào sẽ đứng ra triển khai.
"Điểm yếu của ngành vẫn là doanh nghiệp tự thân vận động, thiếu liên kết, trong khi các địa phương lại e ngại ô nhiễm sau những sự cố môi trường trước đây. Thực tế, công nghệ xử lý hiện nay đã có thể đáp ứng nhưng tâm lý e dè vẫn là rào cản", ông Tùng chia sẻ.
