Theo Báo cáo Cập nhật Kinh tế Việt Nam mới nhất của Ngân hàng Thế giới (World Bank - WB) công bố ngày 8-9, Việt Nam hiện đang sở hữu dư địa tài khóa dồi dào, tạo điều kiện thuận lợi để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong bối cảnh chính sách tiền tệ đã bị hạn chế về mặt dư địa. Do vậy, WB khuyến nghị chính sách tài khóa cần tiếp tục giữ vai trò chủ đạo, tập trung hỗ trợ tăng cường khả năng chống chịu và thúc đẩy phát triển bền vững trong dài hạn.
Xuất khẩu, du lịch là động lực quan trọng của tăng trưởng GDP
Theo báo cáo Cập nhật tình hình kinh tế Việt Nam đến tháng 9/2025 của Ngân hàng Thế giới (WB), trong nửa đầu năm 2025, GDP của Việt Nam tăng 7,5% (so với cùng kỳ), cao hơn mức 6,5% cùng kỳ năm 2024.
Động lực cho tăng trưởng GDP đến từ từ xuất khẩu, trong lúc các doanh nghiệp đẩy mạnh đơn hàng (frontloading) trong bối cảnh bất định về chính sách thương mại toàn cầu.
Xuất khẩu tăng 14,2% (so cùng kỳ), trong đó xuất khẩu sang Mỹ tăng mạnh 28,3% trước khả năng thuế quan gia tăng trong thời gian tới.
Đầu tư tăng 8,0% theo giá so sánh (so cùng kỳ), cao hơn mức 6,7% nửa đầu năm 2024, nhờ FDI duy trì ổn định và đầu tư công được đẩy mạnh. Theo đó, bất chấp nhiều bất động trong thương mại toàn cầu, FDI vào Việt Nam tiếp tục duy trì ổn định.
Vốn giải ngân FDI đạt 26,2 tỷ USD (tương đương 5,5% GDP) trong 12 tháng tính đến tháng 6/2025, tăng 9,3% so với cùng kỳ. Vốn đăng ký FDI tăng mạnh 23,8% (so cùng kỳ), tập trung chủ yếu vào chế biến, chế tạo (51%) và bất động sản (22%).
Tuy vậy, FDI đăng ký mới đạt 9,3 tỷ USD trong nửa đầu năm 2025, giảm 3% so với cùng kỳ, cho thấy xu hướng chững lại sau hai năm tăng trưởng liên tục.
Cùng lúc đó, tiêu dùng cuối tăng 8,0% (so cùng kỳ), so với 5,8% cùng kỳ năm ngoái, chủ yếu nhờ sự phục hồi mạnh mẽ của du lịch.
Doanh số dịch vụ tăng trưởng mạnh mẽ hơn trong năm 2025. Trong đó, dịch vụ lưu trú và ăn uống tăng 16,2%. Du lịch cũng tăng vượt trội, đạt 60,2% (so cùng kỳ), nhờ sự phục hồi của lượng khách quốc tế, đặc biệt là khách Trung Quốc, cùng với các lễ hội lớn được tổ chức trong năm 2025.
Tiêu dùng tư nhân tiếp tục là động lực quan trọng của nền kinh tế, đóng góp khoảng 53% GDP trong năm 2025. Tuy nhiên, tỉ trọng này có xu hướng giảm và hiện thấp hơn mức trung vị 63% của các quốc gia đang phát triển trong khu vực Đông Á.
Chính vì vậy, các chuyên gia của WB đã dự báo kinh tế Việt Nam sẽ tăng trưởng 6,6% trong năm 2025, nhờ nửa đầu năm đạt tốc độ bứt phá 7,5%.
“Sau đà tăng trưởng mạnh trong nửa đầu năm 2025, nền kinh tế Việt Nam dự kiến sẽ chững lại trong những tháng còn lại của năm 2025 do tăng trưởng xuất khẩu chung dự kiến sẽ quay về mức tăng của những giai đoạn ổn định," đại diện WB cho hay.
Báo cáo nhấn mạnh dự báo cơ sở giả định rằng đóng góp ròng của xuất khẩu cho tăng trưởng GDP sẽ giảm. Tuy nhiên, triển vọng trên còn phụ thuộc nhiều vào những diễn biến thương mại tiếp theo.
Nhìn về tương lai xa hơn, WB dự báo tăng trưởng GDP 2026 ở mức 6,1% vào năm 2026 khi thương mại toàn cầu suy giảm bắt đầu gây ảnh hưởng, sau đó sẽ hồi lại về mức 6,5% vào năm 2027, nhờ thương mại toàn cầu tăng trở lại và Việt Nam tiếp tục là quốc gia có năng lực cạnh tranh trong các chuỗi giá trị toàn cầu.
Bà Mariam Sherman - Giám đốc Quốc gia WB tại Việt Nam phát biểu tại sự kiện. (Ảnh: Vietnam+)
Phát biểu tại sự kiện, bà Mariam Sherman - Giám đốc Quốc gia WB tại Việt Nam nhấn mạnh triển vọng vẫn còn bất định và phụ thuộc vào diễn biến thương mại toàn cầu. Đà tăng trưởng hiện tại không nên xem là hiển nhiên và có thể suy yếu nếu những "cơn gió ngược" từ kinh tế toàn cầu và gián đoạn thương mại trở thành hiện thực.
Chính sách tiền tệ nới lỏng hỗ trợ kinh tế phục hồi
Báo cáo của WB cũng cho biết, chính sách tiền tệ của Việt Nam vẫn được nới lỏng. Ngân hàng Nhà nước vẫn giữ lãi suất tái cấp vốn và lãi suất chiết khấu lần lượt ở mức 4,5 và 3,0%, tiếp tục ở mức thấp kỷ lục kể từ tháng 6-2023.
Chính sách tiền tệ nới lỏng đã hỗ trợ nền kinh tế phục hồi, với lãi suất chính sách thực về gần bằng không. Ngân hàng Nhà nước cũng sử dụng một loạt các công cụ khác để hỗ trợ thực hiện nhiệm vụ này, chẳng hạn các nghiệp vụ thị trường mở (hợp đồng repo và phát hành tín phiếu Ngân hàng Nhà nước, với các mức lãi suất gây tác động đến lãi suất liên ngân hàng qua đêm), các mức trần lãi suất tiền gửi và lãi suất cho vay, trần tăng trưởng tín dụng mang tính định hướng cho các ngân hàng và can thiệp trên thị trường hối đoái.
Tín dụng ngân hàng tăng mạnh chủ yếu do Ngân hàng Nhà nước phân bổ sớm chỉ tiêu tín dụng cho các ngân hàng. Tín dụng chủ yếu được dành cho lĩnh vực bất động sản, các lĩnh vực chế biến, chế tạo và thương mại. Hoạt động cho vay được đẩy mạnh khiến cho thanh khoản bị thu hẹp, nâng tỷ lệ dư nợ vay so với tiền gửi vượt 100% ở nhiều ngân hàng. Các ngân hàng tích cực tiếp cận các thị trường trái phiếu để huy động các nguồn vốn trung và dài hạn trong điều kiện tỷ lệ tiền gửi thấp.
Khối lượng phát hành trái phiếu của các ngân hàng đạt gần 117.000 tỷ đồng (khoảng 4,5 tỷ USD), tăng 2,4 lần so cùng kỳ năm 2024, chiếm 77% tổng khối lượng trái phiếu doanh nghiệp được phát hành trong nửa đầu năm 2025. Tỷ lệ tín dụng/GDP ước đạt 134% vào cuối năm 2024, so với 90% vào cuối năm 2015.
Cũng theo WB, chất lượng tài sản tương đối ổn định nhưng những rủi ro tiềm tàng liên quan đến tái cấu trúc nợ, gia hạn thời gian trả nợ, và tỷ lệ dự phòng rủi ro vẫn còn đó.
"Thông tư 02/2023/TT-NHNN cho phép các ngân hàng được cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ đã hết hiệu lực vào tháng 12-2024 sẽ buộc các ngân hàng phải ghi nhận rủi ro đối với các khoản nợ được tái cơ cấu, khiến cho nợ xấu dự kiến tăng lên trong năm 2025," báo cáo lưu ý.
Về tỷ giá hối đoái, ông Sacha Dray - chuyên gia kinh tế của World Bank nhận định, các yếu tố bên ngoài bao gồm chênh lệch lãi suất giữa USD và VND, trong khi đó, các yếu tố trong nước như lãi suất thấp, quy mô tín dụng mở rộng lớn hơn, cùng với nhu cầu nắm giữ USD gia tăng trong nửa đầu năm đã làm gia tăng áp lực tỷ giá. "Chúng tôi dự báo áp lực mất giá đồng tiền sẽ còn tiếp diễn trong ngắn hạn, khi mà cán cân tổng thể suy giảm và mốc thời gian điều chỉnh thắt chặt hơn," ông Sacha Dray lưu ý.
Các đại biểu tham dự tại buổi công bố báo cáo Cập nhật Kinh tế Việt Nam của WB. (Ảnh: Vietnam+)
Dù vậy, chuyên gia của WB nhấn mạnh, Ngân hàng Nhà nước vẫn kiên định trong việc hỗ trợ sự ổn định của đồng VND, thông qua cả những biện pháp đã được triển khai trước đó và sự can thiệp trực tiếp vào thị trường, chẳng hạn như các thỏa thuận bổ sung hoặc bán ngoại tệ cho các tổ chức tín dụng đang gặp khó khăn về thanh khoản ngoại tệ.
Cần đẩy mạnh cải cách cơ cấu kinh tế và nâng cao năng lực tài chính
Trong bối cảnh dư địa chính sách tiền tệ bị hạn chế và áp lực tỷ giá tăng, WB khuyến nghị chính sách tài khóa cần giữ vai trò dẫn dắt trong thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Việt Nam có lợi thế nợ công thấp, tạo điều kiện tăng cường đầu tư công vào các lĩnh vực trọng yếu như năng lượng, logistics và hạ tầng giao thông.
Tuy nhiên, việc quản lý đầu tư công phải đảm bảo hiệu quả sử dụng vốn, giám sát rủi ro và an toàn nợ. WB cũng đề xuất nâng cao năng lực chống chịu của khu vực tài chính, bao gồm cải thiện tỷ lệ an toàn vốn, giám sát hệ thống ngân hàng và tăng cường vai trò của Ngân hàng Nhà nước trong quản lý rủi ro và ứng phó khủng hoảng.
Cải cách cơ cấu kinh tế cần được đẩy nhanh với trọng tâm cải thiện hiệu quả dịch vụ công, thúc đẩy tăng trưởng xanh, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và đa dạng hóa thương mại nhằm giảm thiểu rủi ro từ bất định toàn cầu. Đồng thời, cần khuyến khích khu vực tư nhân tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu và tăng cường ứng dụng công nghệ để nâng cao năng suất và năng lực cạnh tranh.
