Áp lực tăng vốn đeo đuổi các nhà băng

Ồ ạt tăng vốn điều lệ

Đầu tháng 3, BIDV thông báo đã chào bán thành công 123,8 triệu cổ phiếu riêng lẻ, tương ứng 100% tổng số cổ phiếu chào bán. Trong đó, 38,6 triệu cổ phiếu được phân phối cho nhà đầu tư trong nước, và gần 85,2 triệu cổ phiếu được phân phối cho nhà đầu tư nước ngoài, tổ chức kinh tế có nhà đầu tư nước ngoài nắm giữ trên 50% VĐL.

Sau đợt chào bán này, VĐL của BIDV tăng từ 68.975 tỷ đồng lên 70.213 tỷ đồng, vươn lên vị trí thứ 3 trên bảng xếp hạng VĐL của hệ thống NH, chỉ sau VPBank (79.339 tỷ đồng) và Techcombank (70.648 tỷ đồng).

Song bảng xếp hạng này dự kiến sẽ tiếp tục có sự thay đổi vị trí, vì Vietcombank sẽ chốt danh sách cổ đông vào ngày 13-3 để phát hành cổ phiếu trả cổ tức từ nguồn lợi nhuận còn lại sau thuế. Theo đó, Vietcombank sẽ phát hành hơn 2,76 tỷ cổ phiếu để trả cổ tức cho cổ đông, tương đương tỷ lệ phát hành 49,5%.

Sau phát hành, VĐL của Vietcombank sẽ tăng thêm hơn 27.666 tỷ đồng, lên mức 83.557 tỷ đồng và sẽ trở thành NH có mức VĐL cao nhất hệ thống.

Đầu năm nay, MB cũng đã chốt danh sách cổ đông để phát hành hơn 795,9 triệu cổ phiếu để trả cổ tức với tỷ lệ 15%. Với đợt phát hành cổ phiếu này, VĐL MB sẽ tăng thêm 7.959 tỷ đồng, lên mức hơn 61.022 tỷ đồng. Nhà băng này cũng đang có kế hoạch phát hành riêng lẻ thêm 62 triệu cổ phiếu, tương đương mức tăng VĐL là 620 tỷ đồng, nâng VĐL 61.643 tỷ đồng.

Tương tự, SHB đã thông báo về chốt danh sách cổ đông vào ngày 27-2 để chi trả cổ tức năm 2023 bằng cổ phiếu với tỷ lệ 11%. Sau khi hoàn tất, VĐL của SHB tăng lên 40.658 tỷ đồng.

Theo tài liệu đại hội cổ đông năm 2025 của VIB, NH dự kiến trình cổ đông kế hoạch chia cổ tức bằng tiền mặt tối đa là 7%. Đồng thời, NH sẽ thông qua phương án tăng VĐL năm 2025 từ hơn 29.791 tỷ đồng lên hơn 34.040 tỷ đồng. Cụ thể, VIB sẽ phát hành cổ phiếu để tăng vốn cổ phần từ nguồn vốn chủ sở hữu cho cổ đông hiện hữu, với tỷ lệ tối đa 14% VĐL và phát hành cổ phiếu thưởng cho cán bộ nhân viên với tỷ lệ tối đa 0,26% VĐL.

Áp lực tăng vốn còn lớn

Theo thống kê đến cuối năm 2024, tổng VĐL của Agribank và 27 NH niêm yết đã đạt mức 823.522 tỷ đồng (tương đương khoảng 33 tỷ USD), tăng 15,23% so với cuối năm 2023. Trong năm, đã có tới 20/28 NHTM thực hiện tăng VĐL.

Song việc tăng VĐL sẽ chưa thể giảm sức nóng khi tại dự thảo thông tư quy định tỷ lệ an toàn vốn đối với NHTM, chi nhánh NH nước ngoài được công bố để lấy ý kiến vào cuối năm 2024, NHNN đề xuất lộ trình nâng dần CAR đáp ứng theo từng giai đoạn và đạt mức tối thiểu 10,5% đến năm 2033. Hiện tại theo quy định tại Thông tư 41/2016/TT-NHNN, mức CAR tối thiểu là 8%.

Ông Ivan Tan, Giám đốc Xếp hạng Khối Định chế Tài chính tại S&P Global Ratings nhận định, hệ thống NH Việt Nam dự kiến vẫn sẽ duy trì tốc độ tăng trưởng tín dụng ở mức 12-15% trong trung hạn (3-5 năm tới). Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là làm sao để phân bổ tăng trưởng tín dụng một cách có hiệu quả, dựa trên cơ sở khung quản trị rủi ro và khả năng tăng bộ đệm vốn cho ngành NH Việt Nam, vốn có chỉ số an toàn vốn ở mức khá thấp so với các nước trong khu vực, trong khi nhu cầu tăng trưởng tín dụng lại cao hơn đáng kể.

Cụ thể theo ông Ivan Tan, CAR của các NH Việt Nam thấp hơn đáng kể so với Campuchia (22,6%), Thái Lan (20,5%) và Trung Quốc (15,6%). Điều này đồng nghĩa với việc các NH Việt Nam cần bổ sung thêm vốn nếu muốn tiếp tục tăng trưởng tín dụng mạnh mẽ.

Tại một hội nghị với Chính phủ mới đây, ông Phan Đức Tú, Chủ tịch HĐQT BIDV cũng cho biết, tổng tài sản của 5 NHTM thuộc nhà nước bao gồm Agribank, Vietcombank, Vietinbank, BIDV và MB là 10,59 triệu tỷ đồng, chiếm 46,5% tổng giá trị tài sản của hệ thống các tổ chức tín dụng Việt Nam.

Dư nợ tín dụng 5 NH này là 7,72 triệu tỷ đồng, chiếm 49,5% tổng dư nợ của nền kinh tế. Nếu năm nay tín dụng toàn hệ thống tăng 15-16%, hàng triệu tỷ đồng sẽ được đưa ra để phục vụ cho nền kinh tế. Trong đó, dư nợ 5 NH này sẽ tăng thêm khoảng 1,15-1,23 triệu tỷ đồng, và riêng BIDV sẽ gia tăng được 328.000 tỷ đồng, đạt dư nợ cuối năm là 2,4 triệu tỷ đồng.

Theo ông Phan Đức Tú, với yêu cầu cung ứng vốn cho nền kinh tế lên đến 15,6% và có thể cao hơn trong thời gian tới, vốn tự có của các NH phải tăng lên tương ứng. Đây là áp lực rất lớn với các NHTM khi vừa phải tăng trưởng để phục vụ tăng trưởng nhanh của nền kinh tế, nhưng vừa phải đáp ứng được các tiêu chuẩn, yêu cầu theo thông lệ quốc tế.

Theo đó, lãnh đạo BIDV đề xuất Quốc hội, Chính phủ có chủ trương cho các NHTM nhà nước giữ lại lợi nhuận để lại để tăng VĐL như trước đây Nghị quyết 43 của Quốc hội về chương trình phục hồi và phát triển kinh tế giai đoạn 2021-2023.

Cũng vấn đề này, ông Phạm Toàn Vượng, Tổng giám đốc Agribank đã cho biết năm nay NH được giao chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng gần 13%, tương đương tăng trên 200.000 tỷ đồng. Và để dư nợ hàng năm tăng thêm 200.000 tỷ đồng, Agribank cần bổ sung 15.000-17.000 tỷ đồng vốn tự có.

Theo đó, Agribank đề nghị Quốc hội, Chính phủ xem xét có cơ chế riêng cho các NHTM có vốn nhà nước, trong đó xem xét cấp bổ sung VĐL từ lợi nhuận thực nộp hàng năm của Agribank, tối thiểu 10.000 tỷ đồng/năm, bắt đầu từ năm 2025 để Agribank có điều kiện tiếp tục hoàn thành nhiệm vụ chính trị được giao, hướng tới mục tiêu tăng trưởng GDP dự kiến 2 con số giai đoạn 2026-2030.

Và còn nhiều lý do khác khiến các NH phải tăng vốn, trong đó có lý do huy động tăng trưởng chậm hơn tín dụng nên cần có nguồn vốn bù đắp. Như NHNN cho biết, NH huy động 10 đồng thì đã dùng hết 9 đồng để cho vay, thậm chí nhiều NH cho vay cả trên 10 đồng, tức là phải sử dụng cả vốn tự có, VĐL, vốn tái cấp vốn của NHNN hỗ trợ để cho vay nhiều hơn so với số vốn huy động được.