(ĐTTCO) - Bắt đầu từ cuối những năm 1950, thế giới chuyển đổi công nghệ từ cơ khí và điện tử analog sang điện tử kỹ thuật số, với việc ra đời và phổ biến của máy tính kỹ thuật số và cách lưu trữ dữ liệu số. Điều này được xem là sự mở đầu cho một kỷ nguyên mới: Kỷ nguyên số.
Cách mạng công nghiệp (K2): Những nguồn năng lượng mới
Cách mạng công nghiệp (K1): Máy móc thay tay chân
Nền tảng
Cuộc cách mạng thứ ba dựa trên một điều hoàn toàn khác, không phải năng lượng mà là cách vận hành máy móc. Trọng tâm của cuộc cách mạng này là việc sản xuất hàng loạt và sử dụng rộng rãi các mạch logic kỹ thuật số, cũng như các công nghệ dựa trên các mạch này, bao gồm máy tính, điện thoại di động và mạng internet. Không giống như các máy móc cũ, máy móc điều khiển bằng kỹ thuật số có thể được lập trình lại để phù hợp với bất kỳ mục đích nào.
Vào cuối những năm 1980, chưa tới 1% thông tin trên thế giới được lưu trữ dưới dạng kỹ thuật số, đến năm 2007, tỷ lệ này lên tới 94%, và lên hơn 99% vào năm 2014. Năm 2002 được xem là khởi đầu của thời đại kỹ thuật số, khi con người đã có thể lưu trữ nhiều thông tin dưới dạng kỹ thuật số hơn. Theo ước tính, năng lực lưu trữ thông tin của thế giới đã tăng từ 2,6 exabyte năm 1986, lên khoảng 5.000 exabyte năm 2014, tức tăng gần 2.000 lần. |
Thực tế, công nghệ nền tảng của thời đại này được phát minh trong nửa sau của thế kỷ 19, bao gồm công cụ phân tích Babbage và điện tín. Truyền thông kỹ thuật số đã phổ biến rộng rãi sau khi máy tính cá nhân được phát minh (năm 1962). Claude Shannon, một nhà toán học của Bell Labs, đã đặt ra những nền tảng của số hóa năm 1948 với bài viết “Lý thuyết toán học của truyền thông”. Cuộc cách mạng kỹ thuật số đã chuyển đổi công nghệ analog trước đây sang định dạng kỹ thuật số. Bằng cách này, người ta có thể làm ra các bản sao giống hệt với bản gốc. Thí dụ, trong truyền thông kỹ thuật số, việc lặp đi lặp lại phần cứng có thể khuếch đại các tín hiệu kỹ thuật số và truyền chúng đi. Một điều quan trọng khác của cuộc cách mạng là khả năng dễ dàng di chuyển các thông tin kỹ thuật số giữa các phương tiện truyền thông và có thể truy cập hoặc phân phối chúng từ xa.
Năm 1947, điện trở bán dẫn được phát minh, mở đường cho việc phát minh ra máy tính kỹ thuật số. Trong những năm 1950 và 1960, quân đội, chính phủ và các tổ chức lớn bắt đầu trang bị hệ thống máy tính. Công chúng lần đầu tiên được biết đến khái niệm sẽ dẫn đến internet khi một tin nhắn được gửi qua mạng ARPANET vào năm 1969. Các mạng nhỏ chuyển mạch như ARPANET, Mark I, CYCLADES, Merit Network, Tymnet, và Telenet được phát triển vào cuối những năm 1960 và đầu những năm 1970, sử dụng một loạt giao thức. ARPANET đặc biệt dẫn đến sự phát triển của giao thức cho internet hoạt động, trong đó nhiều mạng riêng biệt có thể được nối lại với nhau thành một mạng lưới của các mạng lưới.
Máy tính, điện thoại di động
Những năm 1970 chứng kiến sự ra đời của máy tính gia đình, máy tính chia sẻ theo thời gian, máy video game, các trò chơi video game và sự khởi đầu thời kỳ vàng son tiếp theo của trò chơi video với Space Invaders. Khi công nghệ kỹ thuật số bùng phát và việc chuyển đổi từ cách lưu trữ analog sang kỹ thuật số trở thành tiêu chuẩn mới trong kinh doanh, một công việc mới phổ biến, đó là nhân viên nhập dữ liệu. Được chọn lọc từ hàng ngũ các thư ký và nhân viên đánh máy từ thập niên trước đó, công việc của các nhân viên nhập dữ liệu là chuyển đổi dữ liệu analog (hồ sơ khách hàng, hóa đơn...) thành dữ liệu kỹ thuật số.
Ở các quốc gia phát triển, máy tính gần như có mặt khắp nơi trong những năm 1980 khi được các trường học, doanh nghiệp và gia đình ưa chuộng. Máy rút tiền tự động (ATM), robot công nghiệp, CGI trong phim ảnh và truyền hình, âm nhạc điện tử, các hệ thống bảng thông báo, trò chơi video... tất cả trở thành đặc trưng của thời đại. Hàng triệu người mua máy tính gia đình, làm nên tên tuổi của các nhà sản xuất máy tính cá nhân đầu tiên như Apple, Commodore và Tandy. Năm 1983, Motorola sản xuất chiếc điện thoại di động đầu tiên Motorola DynaTAC. Tuy nhiên, chiếc điện thoại sử dụng giao tiếp analog và kỹ thuật số này không được thương mại hóa cho đến năm 1991, khi các mạng 2G được triển khai ở Phần Lan để đáp ứng nhu cầu về điện thoại di động. Chiếc máy ảnh kỹ thuật số đầu tiên được chế tạo vào năm 1988 và lần đầu tiên được bán trên thị trường vào tháng 12-1989 tại Nhật Bản. Mực kỹ thuật số cũng được phát minh vào những năm cuối thập niên 1980. Đến năm 1989, Tim Berners-Lee phát minh ra World Wide Web, mở đầu cho cách mạng internet. Tháng 6-1990, giải bóng đá World Cup lần đầu tiên được phát sóng bằng công nghệ kỹ thuật số HDTV. Tuy nhiên, mãi đến giữa những năm 2000 công nghệ HDTV mới trở thành tiêu chuẩn ở bên ngoài Nhật Bản.
 |
Ảnh minh họa. |
Cách mạng World Wide Web
World Wide Web mở cửa cho công chúng truy cập vào năm 1991, trước đó chỉ có chính phủ và các trường đại học mới có quyền truy cập. Năm 1993, Marc Andreessen và Eric Bina trình làng Mosaic, trình duyệt web đầu tiên có khả năng hiển thị hình ảnh và là cơ sở cho các trình duyệt sau đó, như Netscape Navigator và Internet Explorer. Từ năm 1996 internet đã mở rộng một cách nhanh chóng, trở thành một phần của nền văn hóa đại chúng và nhiều doanh nghiệp cho ghi địa chỉ trang web của mình trong các thông tin quảng cáo. Đến năm 1999 hầu hết các nước đã có kết nối internet. Năm 1989, khoảng 15% hộ gia đình ở Hoa Kỳ sở hữu một máy tính cá nhân, đến năm 2000 tỷ lệ này lên đến 51%. Điện thoại di động trở nên phổ biến như máy tính vào đầu những năm 2000, với các rạp chiếu phim và nhà hát bắt đầu yêu cầu người xem tắt chuông điện thoại của họ. Điện thoại giai đoạn này cũng tiên tiến hơn nhiều so với những năm 1990, khi hầu hết chỉ có thể thực hiện cuộc gọi hoặc chơi các trò chơi đơn giản. Nhắn tin văn bản đã có từ những năm 1990 nhưng không được sử dụng rộng rãi cho đến đầu những năm 2000, khi nó trở thành một hiện tượng văn hóa.
Cuộc cách mạng kỹ thuật số đã thực sự trở thành toàn cầu hóa khi lan truyền đến các nước đang phát triển. Đến cuối năm 2005, “công dân” internet đạt 1 tỷ người và 3 tỷ người trên thế giới sử dụng điện thoại di động vào cuối thập niên 2000. HDTV đã trở thành định dạng truyền hình tiêu chuẩn ở nhiều quốc gia. Việc phát triển các phiên bản trên mạng internet, xem trên máy vi tính hoặc điện thoại di động hay xây dựng các trang fan page trên những mạng xã hội đã trở thành một tiêu chuẩn không chính thức của truyền thông thế giới. Đến năm 2012, hơn 2 tỷ người sử dụng internet, gấp đôi so với năm 2005. điện toán đám mây đã trở thành công nghệ lưu trữ và chia sẻ chính thức vào đầu những năm 2010. Đến năm 2015, máy tính bảng và điện thoại thông minh dự kiến sẽ vượt máy tính cá nhân trong việc sử dụng internet.
(còn tiếp)
