Chứng khoán vượt qua nỗi lo lạm phát

Đo lường lực kéo đẩy

Lạm phát tăng vọt khi nhiều nền kinh tế phát triển mở cửa trở lại sau khi dịch Covid-19 được kiểm soát, cộng thêm bão giá nguyên vật liệu cơ bản tiếp tục tăng cấp độ trong tuần qua, đã làm dấy lên nỗi lo về việc kinh tế trong nước có thể đối mặt với lạm phát gia tăng trong thời gian tới.

Trước hết, phân tích yếu tố cung tiền. Có thể thấy một nghịch lý là trong khi Chính phủ liên tục bơm tiền vào nền kinh tế thì tăng trưởng tín dụng và tổng phương tiện thanh toán lại sụt giảm.

Từ khi dịch Covid-19 bùng phát đến cuối năm 2020 đã có 95 văn bản được ban hành, nhằm hỗ trợ doanh nghiệp và người dân với 4 gói chính sách lớn.

Cụ thể, Chính phủ đã tung gói 250.000 tỷ đồng hỗ trợ tín dụng, 180.000 tỷ đồng hỗ trợ giãn, hoãn nộp thuế, 16.000 tỷ đồng cho vay lãi suất 0%, gói tài khóa 30.000 tỷ đồng và hàng loạt biện pháp khác để giúp doanh nghiệp vượt qua Covid-19.

Tiếp sau đó là gói hỗ trợ an sinh xã hội 62.000 tỷ đồng theo Nghị quyết 42/NQ-CP về các biện pháp hỗ trợ người dân gặp khó khăn do đại dịch.

Dù vậy, các báo cáo cho thấy, lượng tiền giải ngân rất thấp. Đơn cử, gói an sinh xã hội mới giải ngân chưa tới 20.000 tỷ đồng. Những người thuộc nhóm lao động tự do hoặc phi chính thức, được xem là dễ bị tổn thương do đại dịch nhất, lại không thể tiếp cận được gói cứu trợ này.

Những ngành nghề mũi nhọn, thâm dụng lao động giờ đang lao đao trước đại dịch như dệt may, du lịch, hộ kinh doanh cá thể khó tiếp cận các gói vay hỗ trợ với lãi suất 0% của Chính phủ, hoặc vay trả lương (do tiêu chuẩn khắt khe, do thiếu tài sản bảo đảm...), như nhận định của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam.

Rõ ràng, một lượng tiền khổng lồ có thể đang bị “mắc kẹt” trong hệ thống tài chính, cộng với tâm lý e dè trong tiêu dùng của người dân, chưa đủ tạo ra sức đẩy lạm phát.

Tình trạng lạm phát thấp phù hợp với vận tốc của tiền ngày càng giảm ở Việt Nam, điều này cho thấy sự sụt giảm trong giao dịch, tiêu dùng của doanh nghiệp và hộ gia đình sau năm 2011. Vận tốc tiền giảm ám chỉ dòng tiền trao từ tay người này đến người khác đang rất chậm.

Như vậy, giả định về việc tăng cung tiền kéo theo lạm phát như ở các nền kinh tế khác có thể không phù hợp với Việt Nam.

Gần đây, có thêm một nỗi lo khác đến từ bão giá nguyên vật liệu, cụ thể là diễn biến tăng giá mạnh của quặng sắt, dầu, nông sản...

Nhiều doanh nghiệp than thở về việc đang phải chịu ảnh hưởng lớn của bão giá nguyên liệu, dẫn tới e ngại về lạm phát kéo - đẩy (lạm phát do cầu kéo và lạm phát do chi phí đẩy) khi giá đầu vào tăng vọt buộc giá đầu ra tăng theo.

Về điểm này, ông Lê Chí Phúc, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Quản lý quỹ đầu tư SGI, cho rằng cần phân biệt giữa bão giá một số nguyên liệu sản xuất như sắt thép, chip điện tử... với lạm phát chung của nền kinh tế.

Nhu cầu và giá của các hàng hóa nguyên liệu đầu vào của sản xuất công nghiệp tăng mạnh gần đây, đặc biệt là sắt thép.

Đây là hệ quả khi kinh tế phục hồi dưới tác động của các gói kích thích đầu tư công khổng lồ trên toàn cầu, tập trung vào xây dựng hạ tầng.

Đồng thời, nguồn cung thép bị cắt giảm và kiểm soát chặt những năm qua tại Trung Quốc và các nước phát triển. Hai sự kết hợp này cộng hưởng đưa giá thép và một số nguyên liệu cơ bản lên đỉnh cao lịch sử. Ngoài ra, một số mặt hàng khác chịu áp lực tăng giá thời gian gần đây do đứt gãy chuỗi cung ứng ngắn hạn.

“Dù vậy, rổ tính chỉ số giá tiêu dùng (CPI) có trọng số rất lớn nằm ở lương thực, thực phẩm, dịch vụ ăn uống, viễn thông... lại không tăng mạnh, bởi nhu cầu tiêu dùng yếu. Sự phân hóa này sẽ tiếp diễn và nếu Chính phủ tiếp tục điều hành sát sao như những năm qua, lạm phát và cả tỷ giá, lãi suất sẽ tiếp tục ở trong tầm kiểm soát’, ông Phúc nhận định.

Vị chuyên gia này bảo lưu quan điểm đã đưa ra từ đầu năm, khi lực cầu tổng thể còn yếu từ cả đầu tư doanh nghiệp lẫn tiêu dùng cá nhân, chưa thể có áp lực tăng trưởng quá nóng khiến lạm phát lên cao và kéo dài.

Cụ thể hơn, giá nhiều nguyên liệu như thép, quặng, hạt nhựa và một số nguyên liệu cơ bản đã đi lên từ cuối năm ngoái, nhưng CPI quý đầu năm nay không tăng nhiều. Trong lịch sử, CPI bị ảnh hưởng nhiều bởi tăng trưởng tín dụng, nhưng tăng trưởng tín dụng gần đây được kiểm soát chặt chẽ.

Yếu tố thứ hai là nhập khẩu lạm phát, nhưng thời điểm này xuất khẩu nhiều hơn nhập khẩu, VND tăng giá so với USD, nên yếu tố nhập khẩu lạm phát không còn như trước (nhập khẩu lớn hơn xuất khẩu).

Yếu tố ảnh hưởng khoảng 30 - 40% rổ hàng hoá tính CPI là giá thực phẩm, trong đó, giá thịt lợn đã tăng nhiều nên hiện không ảnh hưởng đến CPI. Giá xăng dầu hiện cũng không còn ảnh hưởng nhiều đến CPI sau khi giá dầu thô tăng lên 65 USD/thùng.

Chuyên gia kinh tế Đinh Thế Hiển nhìn nhận, giá nguyên liệu tăng ảnh hưởng đến giá thành sản phẩm. Nhưng khi giá tăng cao thì sức mua giảm, nhu cầu giảm thì hàng tồn kho doanh nghiệp tăng cao. Mặt khác, người tiêu dùng có thể lựa chọn các hàng hoá thay thế khác, nên việc tăng giá một số mặt hàng chỉ là nhất thời, cục bộ.

Tăng giá nhiều nhất là nguyên liệu thép, nhưng hiện tại, nhu cầu xây dựng nhà ở, nhà máy không phải quá cấp bách trong bối cảnh dịch bệnh, nên giá bán thép ở thị trường trong nước khó có thể tăng tương ứng với giá thế giới.

Vì thế, giá nguyên vật liệu tăng chủ yếu tác động đến hoạt động sản xuất - kinh doanh của các doanh nghiệp. Trong đó, doanh nghiệp xuất khẩu hưởng lợi vì giá xuất khẩu tăng tương ứng với mức tăng của giá nguyên liệu đầu vào, trong khi ở trong nước, giá chỉ tăng ở mức độ vừa phải theo mức độ chấp nhận được của thị trường.

“Tôi thấy, lợi nhuận của các doanh nghiệp niêm yết dưới tác động tăng giá nguyên liệu đầu vào vẫn ổn. Thị trường chứng khoán vì thế không bị ảnh hưởng, mà nhóm ngành hưởng lợi như thép còn thu hút dòng tiền lớn hơn. Thị trường bây giờ có nhiều nhà đầu tư chốt lời, nhưng sau đó họ làm gì. Nhìn qua các kênh đầu tư khác thì dòng tiền có thể đi đâu? Chứng khoán vẫn là kênh đầu tư phù hợp nhất”, ông Andy nói.

Mặc dù giá đầu vào tăng, nhưng các doanh nghiệp xuất khẩu trong ngành dệt may và thuỷ sản lại đang được bù đắp bởi sức cầu tăng của thị trường.

Trong 4 tháng đầu năm 2021, kim ngạch xuất khẩu hàng may mặc của Việt Nam đạt 9,7 tỷ USD, tăng 10,7% so với cùng kỳ năm ngoái do sự phục hồi nhu cầu mạnh mẽ tại Mỹ, thị trường xuất khẩu chính. Ngành may mặc Việt Nam phục hồi 19,1% so với cùng kỳ... Những con số đáng khích lệ này phản ánh sự cải thiện rõ nét trong tháng 4/2021, khi tăng trưởng xuất khẩu sang Mỹ đạt 84% so với cùng kỳ, trong khi tăng trưởng xuất khẩu sang EU đạt 52%.

Xuất khẩu dệt may tăng trưởng giúp các doanh nghiệp sản xuất vải hưởng lợi từ nhu cầu vải gia tăng, dù giá bông tăng.

Trong các dự báo gần đây của Ngân hàng HSBC, lạm phát trung bình của Việt Nam năm 2021 có thể chỉ ở mức 3%, do tình hình dịch bệnh kéo dài, thị trường lao động tiếp tục trì trệ nên mức cầu thấp, từ đó lạm phát sẽ thấp.

Ứng xử với biến động thị trường

Không đáng e ngại về lạm phát nói chung, nhưng những diễn biến gần đây về giá cả hàng hóa và những tác động của chúng với hiệu quả hoạt động doanh nghiệp, là yếu tố mà nhà đầu tư chứng khoán buộc phải lưu ý để có hành động phù hợp.

Phân tích diễn biến giá một nhóm cổ phiếu được đánh giá tiềm năng trong quý I-2021 cho thấy, điểm chung là VN-Index tăng nhưng không có sự đồng pha từ các nhóm cổ phiếu. Ngoài nhóm thép và ngân hàng vẫn cho thấy rõ xu hướng đi lên, phần lớn các nhóm ngành khác ghi nhận sụt giảm.