Chưa từng có tiền lệ
Ngày 8-8, các đặc vụ FBI đã tiến hành khám xét nhà ông Trump tại Mar-a-Lago ở Palm Beach và thu giữ 11 tài liệu mật. Việc khám xét nằm trong khuôn khổ cuộc điều tra của Bộ Tư pháp về các tài liệu được cho đã bị cựu Tổng thống lấy đi bất hợp pháp, bao gồm cả tài liệu mật, khi ông rời nhiệm sở vào tháng 1-2021.
Lệnh khám xét đã liệt kê 3 luật hình sự làm cơ sở cho cuộc điều tra, bao gồm cả việc có thể ông Trump vi phạm Đạo luật Gián điệp, có từ thời Chiến tranh thế giới thứ nhất để chống việc lưu giữ hoặc tiết lộ trái phép thông tin liên quan đến quốc phòng, có thể được sử dụng gây hại cho Mỹ hoặc hỗ trợ đối thủ nước ngoài. Bản tuyên thệ được sử dụng để biện minh cho việc tìm kiếm không được công khai. Bộ Tư pháp nói rằng việc phát hành nó sẽ "ảnh hưởng đến các bước điều tra trong tương lai".
Trước đó vào tháng 1, ông Trump đã trả lại 15 hộp tài liệu cho Cơ quan Lưu trữ Quốc gia. Khi các nhân viên lưu trữ kiểm tra tài liệu, họ tìm thấy nhiều trang tài liệu có đánh dấu mật và chuyển đến Bộ Tư pháp. Sau đó, Bộ Tư pháp ban hành trát đòi hầu tòa đối với ông Trump để tìm kiếm các tài liệu bổ sung, mà cơ quan này tin rằng có thể đã được ông cất giữ. Một nhóm nhỏ các đặc vụ liên bang cũng đã đến Mar-a-Lago để tìm kiếm thêm thông tin về các tài liệu mật có thể đã được lưu trữ ở đó.
Cùng với vụ việc mới nhất, có lẽ ông Trump là cựu Tổng thống đang bị cáo buộc nhiều nhất. Đầu tiên là cáo buộc ông can thiệp bầu cử ở bang Georgia. Fani T. Willis, Công tố viên khu vực Atlanta, đã mở cuộc điều tra hình sự trên diện rộng về những nỗ lực của ông Trump và các đồng minh nhằm lật ngược thất bại trong cuộc bầu cử năm 2020 ở Georgia. Tiếp đó, Ủy ban Hạ viện cũng điều tra sự liên quan của ông Trump trong vụ tấn công Điện Capitol ngày 6-1-2021. Ủy ban cho đến nay đã sử dụng 8 phiên điều trần công khai để đưa ra tường thuật chi tiết về những nỗ lực của ông Trump nhằm lật ngược cuộc bầu cử năm 2020. Bộ Tư pháp cũng đang tiến hành cuộc điều tra hình sự về vụ tấn công ngày 6-1, với các luật sư thẩm vấn các nhân chứng trực tiếp trước bồi thẩm đoàn về hành động của ông Trump và một số cố vấn hàng đầu của ông.
Ông Trump cũng là đối tượng bị điều tra trong vụ án dân sự của bang New York. Letitia James, Tổng Chưởng lý New York, đã tiến hành cuộc điều tra việc liệu ông Trump và doanh nghiệp gia đình ông, Trump Organization, có gian lận thổi phồng giá trị khách sạn, sân golf và các tài sản khác để có được các khoản vay ưu đãi. Tại Manhattan, Alvin L. Bragg, luật sư quận Manhattan, đã tiến hành cuộc điều tra hình sự về việc liệu ông Trump hoặc doanh nghiệp gia đình ông có cố tình gửi giá trị tài sản sai cho những người cho vay tiềm năng. Ngoài ra, ông Trump là Tổng thống Mỹ đầu tiên bị luận tội tới 2 lần khi còn đang tại nhiệm.
Nước Mỹ ngày càng chia rẽ
Chính quyền của Tổng thống Joe Biden đã viện dẫn 3 đạo luật hình sự để làm cơ sở cho việc khám xét nhà ông Trump. Họ cũng tuyên bố đã tìm thấy những tài liệu mật hoặc tối mật trong cuộc khám xét, nghĩa là họ đã hành động đúng theo pháp luật và đã tìm thấy bằng chứng. Tuy nhiên, vì chính quyền hiện nay nằm trong tay ông Biden, đối thủ của ông Trump trong cuộc bầu cử năm 2020, nên ông Trump và những người ủng hộ ông cho rằng cuộc điều tra là biểu hiện của chính trị đảng phái, nhằm loại ông khỏi cuộc đua Tổng thống năm 2024. Ông Trump cũng tuyên bố tất cả tài liệu được lưu giữ ở Mar-a-Lago đều đã được giải mật, trong khi những người ủng hộ ông Trump cho rằng FBI thừa khả năng mang tài liệu cấm vào Mar-a-Lago để giá họa cho ông khi khám xét.
Tờ Financial Times cho biết, tâm lý giận dữ trước việc FBI đột kích tư gia ông Trump đang ngày càng lan rộng trong những người bảo thủ và ngày càng tăng cấp độ. Những người ủng hộ ông Trump thậm chí đã xuống đường biểu tình trong ngày 9-8, 1 ngày sau vụ khám xét, để phản đối. “Chúng tôi sẽ chiến đấu tới cùng, bất luận mọi chuyện thế nào” - ông Mark Harvey, một cư dân ở Florida nói. Theo CNN, vụ khám xét thậm chí đã làm một số nhân vật chóp bu của đảng Cộng hòa thay đổi quan điểm từ không ủng hộ sang ủng hộ ông Trump tranh cử năm 2024. Trong 24 giờ kể từ lúc nhà ông Trump bị FBI đột kích, CNN cho biết ông Trump đã nhận được làn sóng ủng hộ mới về việc nên khởi động chiến dịch tranh cử. Theo Washington Post, các khoản đóng góp cho Ủy ban Hành động chính trị (PAC) của ông Trump đã tăng đến 1 triệu USD trong chưa đầy 2 ngày sau vụ khám xét dinh thự của ông ở Florida.
Tổng thống có thể “giải mật bằng lời nói”?
Về vấn đề giải mật tài liệu, ông Mike Davis, cựu Thư ký của Thẩm phán Tòa án Tối cao Neil Gorsuch, cho biết: “Khi còn làm Tổng thống, ông Trump có thẩm quyền theo Hiến pháp để giải mật bất cứ điều gì ông muốn. Và vì vậy, khi ông đưa những chiếc hộp ra khỏi Nhà Trắng, ông đã giải mật chúng”. Giải thích thêm, ông Davis nói: “Tổng thống là Tổng Tư lệnh Lục quân và Hải quân Mỹ, theo Điều II của Hiến pháp. Điều đó có nghĩa là Tổng thống có thẩm quyền hiến định theo Điều khoản Tổng tư lệnh trong Hiến pháp. Quốc hội cũng như các quan chức đều không thể tước quyền đó khỏi Tổng thống thông qua quy chế hoặc quy định”.
Ông Trump tuyên bố đã giải mật “bằng lời nói” các hồ sơ nhạy cảm FBI thu giữ được từ khu phức hợp Mar-a-Lago của ông. Đó không phải là lập luận chưa từng có. Gần 20 năm trước, Tổng thống George W. Bush và Phó Tổng thống Dick Cheney cũng đã giải mật bằng lời nói, cho phép Tham mưu trưởng Scooter Libby tiết lộ cho các nhà báo những phát hiện quan trọng của cơ quan tình báo được xếp vào hàng bảo mật cao về những nỗ lực của Iraq trong việc thu mua vũ khí hủy diệt hàng loạt.
