Đột phá tư duy, cơ chế để TP bứt phá đi lên

(ĐTTCO) - Mục tiêu giai đoạn năm 2015-2020 của Đảng bộ, Chính quyền TPHCM là xây dựng TP có chất lượng sống tốt, văn minh, hiện đại, nghĩa tình; có vai trò động lực trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; sớm trở thành một trong những trung tâm lớn về kinh tế, tài chính, thương mại, khoa học - công nghệ của khu vực Đông Nam Á. Nhân dịp đầu Xuân Bính Thân - 2016, phóng viên SGGP- Đầu tư Tài chính đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Thành Phong (ảnh), Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch UBND TPHCM, về một số nhiệm vụ, giải pháp trong thời gian tới để hướng TP đi đến mục tiêu nói trên.

Tạo sự đồng thuận, chuyển biến căn bản

PHÓNG VIÊN: - Thưa Chủ tịch, là người từng gắn bó với TPHCM trước khi trúng cử Chủ tịch UBND TPHCM, ông cảm nhận thế nào về quá trình phát triển của TP trong thời gian gần đây?

Ông Nguyễn Thành Phong: - Nhìn lại quá trình phát triển của TPHCM, đặc biệt là 5 năm trở lại đây, chúng ta vui mừng chứng kiến sự đổi thay của TP, bộ mặt đô thị ngày càng khang trang sạch đẹp hơn, đời sống của người dân được cải thiện... Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân TP đã bám sát thực tiễn, phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị và Nhân dân, tạo sự đồng thuận trong xã hội; hoàn thành cơ bản các mục tiêu, nhiệm vụ giai đoạn 2010-2015; đạt được những thành tựu to lớn, toàn diện, tạo sự chuyển biến căn bản trong đời sống xã hội, góp phần rất quan trọng vào thành tựu chung của vùng và cả nước. Kinh tế tăng trưởng khá cao, tổng sản phẩm nội địa (GDP) tăng bình quân 9,6%/năm, gấp 1,66 lần mức tăng bình quân cả nước.

Chỉ số giá tiêu dùng được kiểm soát. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch đúng định hướng, tái cấu trúc kinh tế đạt kết quả bước đầu, hoàn thành cơ bản chương trình xây dựng nông thôn mới. Chất lượng tăng trưởng, năng lực cạnh tranh được cải thiện, hiệu quả đầu tư tăng. Công tác quản lý và phát triển đô thị có chuyển biến tích cực, nhiều công trình quy mô lớn hoàn thành đưa vào sử dụng như cải tạo kênh Nhiêu Lộc-Thị Nghè, Tân Hóa-Lò Gốm, tuyến đường Võ Văn Kiệt, Mai Chí Thọ, hầm vượt sông Sài Gòn, Phạm Văn Đồng, Trần Văn Giàu, Tượng đài Chủ tịch Hồ Chí Minh, Quảng trường đi bộ Nguyễn Huệ…

Công tác ứng phó với biến đổi khí hậu, quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường được tăng cường. Văn hóa, xã hội, giáo dục-đào tạo, khoa học-công nghệ có chuyển biến tích cực, chất lượng chăm sóc sức khỏe Nhân dân được cải thiện, thực hiện các chính sách an sinh xã hội đạt nhiều kết quả thiết thực, GDP bình quân đầu người đến năm 2015 đạt 5.538USD. An ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được giữ vững. Công tác đối ngoại được mở rộng, đạt hiệu quả tích cực.

Vai trò, vị trí của TPHCM đối với cả nước ngày càng khẳng định, tỷ trọng kinh tế TP trong nền kinh tế đất nước ngày càng cao, GDP chiếm hơn 20%, kim ngạch xuất nhập khẩu chiếm hơn 20% cả nước, thu ngân sách nhà nước chiếm 24% cả nước… Tuy nhiên, chúng ta cũng phải thừa nhận, bên cạnh những thành tựu đạt được, hiện nay vẫn còn một số hạn chế, yếu kém như tăng trưởng kinh tế chưa bền vững, chưa tương xứng với tiềm năng; chất lượng tăng trưởng, năng lực cạnh tranh trong điều kiện hội nhập chưa cao. Quy hoạch, quản lý đô thị và phát triển kết cấu hạ tầng đô thị chưa đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế-văn hóa, cải thiện dân sinh và bảo vệ môi trường... Đặc biệt, những sự việc diễn ra hàng ngày ảnh hưởng đến đời sống người dân, tác động tiêu cực đến quá trình phát triển kinh tế-xã hội của TP như kẹt xe, ngập nước, vệ sinh an toàn thực phẩm, an toàn giao thông…

Nâng cao chất lượng, năng lực cạnh tranh

- Trong giai đoạn 2015-2020, một trong những mục tiêu quan trọng mà Đảng bộ TPHCM xác định là TP thể hiện vai trò động lực trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; sớm trở thành một trong những trung tâm lớn về kinh tế, tài chính, thương mại, khoa học-công nghệ của khu vực Đông Nam Á. Theo ông giải pháp nào để TP sớm đạt được mục tiêu nói trên?

- Thời gian tới, nước ta hội nhập quốc tế sâu rộng hơn, trong đó hội nhập kinh tế là trung tâm, bởi đã tham gia vào tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), thực hiện cam kết trong cộng đồng ASEAN, Hiệp định thương mại tự do (FTA) với các nước và Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP). Vấn đề Biển Đông, biến đổi khí hậu, nước biển dâng... sẽ là sức ép rất lớn cả về năng lực cạnh tranh và ổn định chính trị trên địa bàn TP, tác động mạnh mẽ đến sự phát triển kinh tế-văn hóa-xã hội của TP.

Tình hình thế giới và trong nước dù có những thuận lợi, thời cơ nhưng đan xen nhiều khó khăn, thách thức. Do vậy sẽ đặt ra nhiều vấn đề mới, yêu cầu mới cho thời cơ mới, cho sự phát triển và hội nhập sâu hơn của TP. Từ đó đòi hỏi cao hơn về chất lượng, hiệu quả và tính bền vững của sự phát triển; củng cố vững chắc quốc phòng, bảo đảm an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc; năng lực quản lý điều hành phải hết lòng phục vụ Nhân dân của đội ngũ cán bộ, công chức; tính năng động, bản lĩnh kinh doanh của doanh nghiệp... 

Do đó, TP sẽ tập trung tái cấu trúc kinh tế, nâng cao chất lượng tăng trưởng, năng lực cạnh tranh, gia tăng tỷ trọng đóng góp của các ngành, sản phẩm có tiềm năng phát triển và lợi thế cạnh tranh, có hàm lượng giá trị gia tăng cao, có khả năng tham gia chuỗi giá trị toàn cầu; huy động các nguồn lực đầu tư phát triển đồng bộ hệ thống kết cấu hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao gắn với phát triển khoa học công nghệ; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, cải cách mạnh mẽ thủ tục hành chính, cải thiện rõ rệt môi trường đầu tư, kinh doanh; sắp xếp, kiện toàn tổ chức, bộ máy gắn với chủ trương tinh giản biên chế, nâng cao phẩm chất, năng lực của đội ngũ cán bộ, công chức; nâng cao phúc lợi xã hội và chất lượng cuộc sống của Nhân dân; đảm bảo quốc phòng an ninh, trật tự an toàn xã hội trong mọi tình huống. 

Chủ động, tích cực khẩn trương tuyên truyền sâu rộng và triển khai các giải pháp hỗ trợ phát triển sản xuất khi Việt Nam gia nhập ASEAN, TPP, các FTA.... như điều chỉnh bổ sung các quy định, cơ chế, chính sách thuộc thẩm quyền của UBND TP để phù hợp với cam kết của Việt Nam với các nước; ban hành các chính sách mới nhằm hỗ trợ doanh nghiệp đẩy  mạnh sản xuất kinh doanh, nâng cao chất lượng sản phẩm, mở rộng thị trường; đẩy mạnh các giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa về vốn, mặt bằng và hỗ trợ đổi mới công nghệ; tiếp tục đẩy mạnh cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”, phát huy hiệu quả chương trình bình ổn thị trường, tăng cường đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả, hàng kém chất lượng. 

 Ưu tiên chỉnh trang đô thị

 - Thưa ông, sau khi trúng cử Chủ tịch UBND TP ông cho biết một trong những ưu tiên hàng đầu của ông là chỉnh trang, phát triển đô thị. Ông có thể giải thích vì sao phải ưu tiên?

- Với đặc điểm địa hình tự nhiên là hệ thống sông, kênh, rạch chằng chịt, dẫn đến tình trạng nhà ở lấn chiếm, hình thành các khu dân cư tự phát, nhà lụp xụp. Thực ra một phần do lịch sử để lại từ trước năm 1975, một phần do bồi lắng tự nhiên khiến cho dòng kênh, rạch vốn nhỏ nay càng hẹp hơn, cũng có một phần do công tác quản lý chưa được quan tâm trong thời gian dài trước đây. Với đặc thù đó, yêu cầu của quá trình phát triển đô thị TP là vừa phát triển các khu đô thị mới, vừa tập trung chỉnh trang đô thị ở khu vực nội thành, trong đó việc di dời nhà ở và tổ chức lại cuộc sống của người dân đang sống trên và ven kênh, rạch.

Trong hơn 20 năm qua (kể từ năm 1993), TP đã di dời và tổ chức lại cuộc sống cho khoảng 36.000 hộ gia đình sinh sống trên và ven kênh rạch, góp phần chỉnh trang đô thị, cải thiện cuộc sống cho người dân, tập trung vào 5 tuyến kênh rạch chính: Tàu Hũ-Bến Nghé, kênh Đôi-Tẻ, Tân Hóa-Lò Gốm, Nhiêu Lộc-Thị Nghè và Tham Lương-Bến Cát-rạch Nước Lên. Dọc theo các tuyến kênh này, bộ mặt đô thị đã gần như “lột xác”, hệ thống hạ tầng kỹ thuật được đầu tư hoàn chỉnh, cải thiện ô nhiễm môi trường, giải quyết tiêu thoát nước và quan trọng hơn là tạo ra không gian sống và môi trường sống tốt hơn cho người dân TP, điển hình như tuyến kênh Nhiêu Lộc-Thị Nghè, Tân Hóa-Lò Gốm đến nay đã thay đổi da thịt, tạo thành một dòng kênh đẹp, 2 bên bờ được xây dựng khang trang. 

Vừa phát triển những khu đô thị mới chất lượng cao, vừa chỉnh trang đô thị khu vực nội thành là chủ trương lớn của TP. Trong thời gian qua Tập đoàn Novaland đã đầu tư gần 30 dự án nhà ở tại TPHCM theo chủ trương nói trên, góp phần không nhỏ trong quá trình chỉnh trang đô thị, nâng cao chất lượng chỗ ở cho người dân.  Trong ảnh: Khu căn hộ Sunrise City (quận 7) do Tập đoàn Novaland đầu tư được xem là dự án hiện đại bậc nhất TP hiện nay. Ảnh: LONG THANH

Vì vậy, công tác chỉnh trang và phát triển đô thị là chủ trương đúng đắn của Đảng bộ TP, được thực hiện nhất quán và xuyên suốt trong thời gian qua; là một bước phát triển từ tổng kết thực tiễn, có kế thừa kinh nghiệm và kết quả từ việc thực hiện chương trình di dời các hộ dân sống trên và ven kênh, rạch qua các giai đoạn trước đây. Trong giai đoạn sắp tới cần tập trung thực hiện quyết liệt hơn nữa nhằm hướng đến mục tiêu xây dựng TPHCM có chất lượng sống tốt, văn minh, hiện đại, nghĩa tình.

Chương trình chỉnh trang và phát triển đô thị trong giai đoạn 2016-2020 sẽ tập trung triển khai các giải pháp đột phá để di dời và tổ chức lại cuộc sống của người dân đang sống trên và ven kênh, rạch; xây dựng mới, thay thế chung cư cũ hư hỏng, xuống cấp; chỉnh trang nâng cấp các khu dân cư hiện hữu; xây dựng, phát triển các khu đô thị mới đồng bộ, văn minh, hiện đại. Chỉ tiêu đến năm 2025, hoàn thành mục tiêu di dời toàn bộ 19.524 căn nhà và tổ chức lại cuộc sống của người dân đang sống trên và ven kênh, rạch để chỉnh trang đô thị dọc 2 bờ kênh; riêng giai đoạn 2015-2020, tập trung giải tỏa di dời 9.805 căn; đến năm 2020, cơ bản giải quyết xây dựng mới thay thế các chung cư bị hư hỏng nặng đã được kiểm định theo quy định, kết hợp chỉnh trang đô thị nhằm tạo ra các khu nhà ở mới có chất lượng tốt hơn, đồng bộ về hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội; phấn đấu thực hiện tháo dỡ 120.000m2 sàn chung cư hư hỏng nặng, xây dựng mới 240.000m2 sàn các chung cư mới.

Xã hội hóa đầu tư

- Nhưng thưa Chủ tịch, để làm được điều này cần nguồn vốn rất lớn cũng như con người trong việc quản lý?

- Đúng, vấn đề đặt ra cũng là thách thức lớn cho TP chúng ta là cần một nguồn vốn rất lớn. Vì vậy, TP sẽ nghiên cứu phương thức xã hội hóa dự án chỉnh trang đô thị, nhằm huy động mọi nguồn lực, các thành phần kinh tế tham gia. Chủ đầu tư được hoán đổi quỹ đất công dôi dư, mặt bằng kho bãi trên địa bàn TP. Điều chỉnh quy hoạch theo hướng tăng giá trị sử dụng đất để mời gọi đầu tư chỉnh trang đô thị, phát triển đô thị. Phát hành trái phiếu đô thị tạo nguồn phát triển đô thị, phục vụ các mục tiêu giải phóng mặt bằng, đầu tư hạ tầng phát triển đô thị.

Sử dụng nguồn vốn ODA đối với các dự án phát triển kết cấu hạ tầng trọng điểm nguồn vốn lớn nhưng khả năng thu hồi thấp (như hệ thống metro, nhà máy xử lý rác thải…). Rà soát nguồn đất sẵn có, nguồn nhà dôi dư, đất dôi dư từ việc di dời các nhà máy sản xuất ô nhiễm, các doanh nghiệp tái cơ cấu, xử lý tài sản nhà đất sử dụng không hiệu quả, những khu đất bị thu hồi do vi phạm về quản lý và sử dụng đất… để bán đấu giá tạo nguồn lực thực hiện chương trình. Đề xuất chuyển đổi một phần nhà tái định cư không còn nhu cầu sử dụng sang nhà ở xã hội. Dùng quỹ nhà ở xã hội này để giải quyết nhu cầu nhà ở cho những đối tượng không có khả năng mua nhà thương mại để giảm bớt áp lực về vốn ngân sách phải bồi thường cho các hộ dân phải di dời.

Tăng cường công tác quản lý nhà nước về đất đai, kịp thời phát hiện những sai phạm, xử lý nghiêm minh; nâng cao vai trò của các cơ quan, đơn vị, kết nối thông tin thông suốt, để đảm bảo kịp thời trong việc phát hiện và xử lý triệt để sai phạm. Tuyên truyền vận động người dân, doanh nghiệp chấp hành các quy định và nâng cao ý thức bảo vệ hành lang an toàn kênh rạch, đồng thuận với chính quyền để tổ chức lại và di dời người dân sống ven và trên kênh rạch.

Nâng cao năng lực quản lý đô thị của các cấp chính quyền TP. Kiện toàn cơ cấu và chức năng các ban quản lý các khu vực phát triển đô thị. Đổi mới nâng cao chất lượng công tác quy hoạch, thiết kế đô thị; quản lý quy hoạch kiến trúc, quản lý đầu tư của các cấp chính quyền; quán triệt quan điểm phát triển đô thị bền vững khi thực hiện quản lý điều hành phát triển đô thị của chính quyền các cấp… Tất cả những giải pháp trên nhằm đột phá, tạo chuyển biến mạnh mẽ về phát triển đô thị từ nay cho đến 2020.

 - Xin cảm ơn Chủ tịch. Kính chúc Chủ tịch năm mới mạnh khỏe, hạnh phúc và thành công trên cương vị mới.