Du lịch VN (K3): Đâu là thế mạnh cạnh tranh?

Dẫu được thiên nhiên ban tặng cho những danh thắng, được các tạp chí nước ngoài, các hãng lữ hành danh tiếng quốc tế xếp vào top nhất nhì khu vực, thậm chí sánh với thế giới, việc phát triển du lịch ở các địa phương có tiềm năng khu vực miền Trung xem ra vẫn còn hạn chế.

Lao đao vì khách Trung Quốc

Đà Nẵng, TP trung tâm của miền Trung có lợi thế lớn về việc thu hút du khách bằng đường biển, đường hàng không và đường bộ. Tuy nhiên, 2 năm trở lại đây ngành du lịch Đà Nẵng phải đối mặt với nguy cơ giảm sâu lượng khách quốc tế do từ lâu phụ thuộc quá nhiều vào thị trường Trung Quốc. Chỉ trong tháng 5-2014, gần 20 chuyến bay kết nối từ các tỉnh, thành lớn của Trung Quốc đến Đà Nẵng bị hủy bỏ.

Các tour, tuyến được các hãng lữ hành lên lịch sẵn từ nhiều tháng trước bị khách hàng trả lại, đã ảnh hưởng không nhỏ đến doanh thu doanh nghiệp du lịch. Nguyên nhân được cho là do bất ổn chính trị, nhất là vấn đề biển Đông.

Dẫu vậy, ông Trần Chí Cường, Phó Giám đốc Sở Văn hóa - Thông tin -Du lịch TP Đà Nẵng, cũng tự hào cho biết: “Trong bối cảnh khó khăn chung của thị trường du lịch cả nước, thành công lớn của ngành du lịch Đà Nẵng trong năm 2014 là lượt khách đến đạt con số ấn tượng cũng như doanh thu toàn ngành vượt xa so với năm 2013, với 3,8 triệu lượt khách, tăng 21,9% so với 2013; tổng thu du lịch ước đạt gần 10.000 tỷ đồng, tăng 25,1% so với 2013”.

Có được kết quả trên, ngành du lịch Đà Nẵng đã biến khó khăn thành cơ hội khi chủ động chuyển hướng khai thác các thị trường quốc tế tiềm năng khác như Hàn Quốc, Nhật Bản, Thái Lan và một số thị trường xa như Australia, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, Ấn Độ… Bên cạnh đó, ngành du lịch TP cũng nhạy bén lấy nguồn khách nội địa truyền thống ở 2 đầu đất nước bù đắp lại sự thiếu hụt khi nguồn khách Trung Quốc sụt giảm sâu.

Ngay cạnh Đà Nẵng là Quảng Nam những năm gần đây có tốc độ bứt phá về du lịch nhờ định hướng rõ rệt và hiệu quả vào phố cổ Hội An, Khu di tích Mỹ Sơn... Theo đó, tăng trưởng về số lượt khách và doanh thu đạt tốc độ khá ngoạn mục.

Đặc biệt trong 5 năm gần đây, tăng trưởng doanh thu bình quân hàng năm đạt 36,7%,  tạo việc làm cho hơn 7.500 lao động/năm. Năm 2014, Quảng Nam vượt xa Đà Nẵng khi về đích với lượng khách 4,3 triệu lượt. Nếu so sánh với các tỉnh, thành lân cận, số lượt khách đến Quảng Nam hàng năm  gấp 2,5 lần so với  Đà Nẵng và gấp 1,2 lần so với Thừa Thiên - Huế. Số ngày lưu trú của du khách cũng khá cao và tăng dần, bình quân khách quốc tế là 2,4 ngày, khách nội địa 1,8 ngày...

Thất thu khách Nga

TP biển Nha Trang (Khánh Hòa) là nơi thu hút khách Nga nhiều nhất cả nước. Vậy nên, ngành du lịch và các nhà cung cấp dịch vụ du lịch tại Khánh Hòa đua nhau học tiếng Nga, làm nhà hàng Nga. Khách Nga bùng nổ trên đất Khánh Hòa và lan tỏa ra các tỉnh Nam Trung bộ. Thế nhưng, thời hoàng kim kéo dài không được bao lâu khi hiện nay khách Nga giảm mạnh do biến động đồng rúp. Thống kê chưa đầy đủ đến thời điểm này khách Nga giảm đến 70%. Và khi ngành du lịch Khánh Hòa chưa tìm ra lối thoát cứu vãn khách Nga, mới đây lại đón nhận tin không vui từ một đơn vị lữ hành.

Theo Công ty Anex Việt Nam (trụ sở tại Nha Trang), doanh nghiệp này đứng thứ nhất về số lượng đưa khách từ Nga đến Việt Nam thông qua Cảng hàng không quốc tế Cam Ranh, sau đó đi các tỉnh lân cận tham quan, nghỉ dưỡng. Thế nhưng, từ ngày 20-5-2015 họ đã ngưng đưa khách Nga đến Cam Ranh và chưa biết thời gian nào phục hồi trở lại.

Nguyên nhân một phần do thời gian qua đồng rúp Nga rớt giá, ảnh hưởng trực tiếp đến nguồn thu của doanh nghiệp, Công ty Anex phải bù lỗ mấy tháng qua để hưởng ứng chiến dịch kích cầu du lịch của tỉnh Khánh Hòa. Tuy nhiên, thời gian qua doanh nghiệp đã không cầm cự và cạnh tranh nổi với hoạt động du lịch chui trên địa bàn.

Theo lý giải của Công ty Anex, họ chịu trách nhiệm đưa khách từ Nga sang Việt Nam với các chi phí trọn gói, như vé máy bay khứ hồi, dịch vụ ăn ở, tắm biển và tham quan một số tour cố định trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa. Do đặc thù người Nga đi du lịch dài ngày, khi đến Việt Nam và miền Trung, họ có nhu cầu mua thêm các tour tham quan các điểm du lịch tại Khánh Hòa, Đà Lạt, Phan Rang, Phan Thiết, Đắk Lắk… nên việc bán thêm tour nội địa là nguồn thu chính của Anex.

Khi việc bán tour không hiệu quả, nguồn thu trực tiếp bị ảnh hưởng nên họ không thể mãi bù lỗ. Bà Hoàng Thị Phong Thu, Chủ tịch HĐQT Công ty Du lịch Ánh Dương, than vãn trong khi doanh nghiệp đang nỗ lực tìm nguồn khách Nga thì gặp nhiều trở ngại ngay chính địa bàn mình đưa khách đến. Trước thực tế này, các doanh nghiệp kinh doanh khách Nga phản ánh lên chính quyền nhờ can thiệp, tuy nhiên nạn tour chui vẫn chưa được dẹp bỏ hoàn toàn.

Nhiều khách sạn tại Nha Trang từ cuối 2014 đến nay công suất phòng đạt dưới mức trung bình do không có khách Nga. Các nhà hàng chuyên phục vụ khách Nga mọc lên một thời, nay đìu hiu. Ngoài ra, một lượng lớn lao động phục vụ khách Nga nay đứng trước nguy cơ mất việc làm.

Cụ thể, từ tháng 11-2014 đến nay bình quân mỗi tháng khoảng 12.000 khách Nga đến Việt Nam. Bình quân mỗi khách Nga, Công ty Anex thu về khoảng 100USD nhờ việc bán tour nội địa. Tuy nhiên, từ cuối năm 2014 đến nay, doanh số bán tour nội địa của Anex giảm bất thường, chỉ đạt khoảng 40%; khiến hàng loạt nhân viên phải nghỉ việc tạm thời.

Còn nhiều việc phải làm

Năm 2015, ngành du lịch Đà Nẵng phấn đấu đạt hơn 4,43 triệu lượt khách du lịch (tăng 16,6% so với năm 2014); trong đó có 1,15 triệu lượt khách quốc tế (tăng 20,4% so với năm 2014), 3,28 triệu lượt khách nội địa (tăng 15,3% so với năm 2014)... Tuy nhiên, nhiều chuyên gia du lịch khuyến cáo Đà Nẵng không nên ngủ quên trên chiến thắng.

“Việc Đà Nẵng lọt vào danh sách điểm đến mới nổi và hấp dẫn là thách thức lớn đối với ngành du lịch TP. Trong đó thách thức lớn nhất là phải giữ vững được vị trí này trong những năm tiếp theo. Công việc trước mắt là cần cải thiện chất lượng sản phẩm mang tầm quốc tế” - ông Guillaume Van Grinsven, chuyên gia cao cấp Hà Lan, nhận định.

Ông Guillaume dẫn chứng đa số các khách sạn 5 sao, cao cấp ở Đà Nẵng đều dành cho loại khách nước ngoài thượng hạng và khách nội địa nhà giàu, trong khi đó lượng khách quốc tế đặt phòng qua các trang mạng đa phần là khách trung lưu.

Một khiếm khuyết nữa của du lịch Đà Nẵng là thiếu các hoạt động du lịch sáng tạo và ấn tượng để lôi kéo khách. Để thực sự trở thành điểm đến hấp dẫn, Đà Nẵng nên đẩy mạnh khai thác thương hiệu du lịch biển vốn là thế mạnh và tiềm năng của ngành du lịch TP. Trước mắt Đà Nẵng cần xây dựng một trung tâm du lịch biển với những quy hoạch cụ thể và rõ ràng, góp phần giải quyết việc tập trung mật độ du lịch quá dày ở khu vực trung tâm TP hiện nay, đặc biệt tạo điều kiện thuận lợi cho du khách về giao thông, đảm bảo an ninh và nhiều tiện ích khác.

Du khách nước ngoài tham quan Đại Nội, Huế. Ảnh: VĂN THẮNG

Việc đầu tư các sản phẩm mới, cải tạo và nâng cấp hạ tầng du lịch cũng như sự vào cuộc của lãnh đạo ngành và các doanh nghiệp địa phương sẽ mở ra kỳ vọng cho “ngành công nghiệp không khói” gặt hái được nhiều thành công. Tuy  nhiên, các chuyên gia du lịch cho rằng các tỉnh miền Trung không nên thiết kế dày đặc khách sạn và nhà hàng ven biển ngay bên cạnh khối nghỉ dưỡng sang trọng biệt lập, điều này vô tình tạo ra sự bất tiện cho cả 2 loại hình dịch vụ.

Bên cạnh những kết quả đạt được vẫn còn nhiều bất cập cần khắc phục. Cụ thể ngành du lịch nhiều địa phương chưa xác định đâu là lợi thế cạnh tranh và điểm mạnh tuyệt đối; những nguy cơ và thách thức chưa được đánh giá một cách toàn  diện,  nên trong đầu tư phát triển gặp nhiều lúng túng.

Các vấn đề môi trường môi sinh vẫn chưa được giải quyết một cách triệt để; việc lựa chọn, thu hút đầu tư còn mang tính tự phát, dẫn đến những dự án đăng ký nhiều, nhưng triển khai xây dựng lại rất ít, không ít nhà đầu tư lợi dụng cơ chế ưu đãi của tỉnh để xí phần. Nhiều danh thắng, đô thị cổ có xu hướng khai thác đến mức quá tải, trong khi các vấn đề xử lý môi trường, bảo tồn và chống xuống cấp di sản vẫn chưa được quan tâm đúng mức...