Trong một ngày đầu thu năm 2011, tại nhà riêng ở hạt Wellesley (bang Massachusetts, Hoa Kỳ), họa sĩ David Thomas đã kể cho chúng tôi nghe hành trình hướng về Bác Hồ của ông với nhiều khoảnh khắc thăng hoa.
Năm 1969, tôi là một kỹ sư công binh trong quân đội Hoa Kỳ được điều sang chiến trường Pleiku tại Việt Nam. Thời điểm đó, nghe tin cụ Hồ Chí Minh vừa mất, những người lính chúng tôi đã vội vui mừng nghĩ rằng như vậy sẽ dễ dàng giành thắng lợi trong một cuộc chiến mà cho đến lúc đó người Mỹ đã có quá nhiều tổn thất.
18 năm sau tôi mới có dịp trở lại Việt Nam. Tôi ngạc nhiên khi thấy ảnh lãnh tụ Hồ Chí Minh vẫn xuất hiện khắp nơi, cả trong nhà lẫn ngoài phố. Và hình như ông đang nhìn tôi.
Cái nhìn có vẻ thấu suốt về tôi. Trong khi đó, tôi hầu như không biết chút gì về ông. Trong tôi bỗng dưng xuất hiện nhu cầu tìm hiểu về một con người mà người Việt Nam vô cùng tôn kính.
 |
| Tập ảnh Bác Hồ. |
Tình cảm của tôi đối với con người và đất nước Việt Nam lớn dần. Tôi ngày càng quan tâm hơn đến quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ. Tôi dành nhiều thời gian trao đổi với bạn bè mình và nghiên cứu sách vở, phim ảnh, sân khấu, triển lãm, hội thảo chuyên đề về vấn đề mình quan tâm và rồi nhận ra rằng người dân chúng tôi có vẻ khá am hiểu về cuộc chiến Việt Nam, nhưng hầu như lại không hiểu biết đúng về Hồ Chí Minh.
Điều này đã khơi nguồn cho những công việc của tôi tại Việt Nam nhằm tạo nên một cái nhìn mới mẻ hơn về Hồ Chí Minh và đất nước Việt Nam.
Tôi bắt đầu vẽ 50 bức chân dung Bác Hồ theo ý tưởng và phong cách riêng. Toàn bộ tranh có chung một kích cỡ. Một số tranh ban sơ khó xác định rõ ràng là ai. Một số khác vẽ sau, khi xem có thể xác định ngay là chân dung Bác Hồ.
Tranh thể hiện con đường nhận thức của tôi về lãnh tụ Hồ Chí Minh, từ lờ mờ tới sáng rõ. Đủ lượng tranh, tôi tổ chức triển lãm tại California, Boston, New York, và thu hút nhiều người xem.
Những cuộc triển lãm thường tạo ra nhiều cuộc tranh luận. Ở Hoa Kỳ có rất ít tài liệu chính xác về Hồ Chí Minh nên nhiều người hiểu lệch lạc hoặc phiến diện. Tôi nhận thấy nếu chỉ vẽ tranh thôi sẽ không đủ, nên đã quyết định làm sách. Là họa sĩ nên tôi nghĩ mình sẽ làm một quyển sách mỹ thuật.
Sách ấy phác họa hành trình tưởng tượng và đậm tính hư cấu, dưới hình thức nhật ký ghi lại những suy tư và diễn biến trong cuộc đời của Bác Hồ. Tôi dành 3 năm ròng để thu thập tài liệu từ các sách vở, hình ảnh, tem, bản đồ... liên quan tới Bác Hồ có tại Hoa Kỳ. Có nhiều bạn bè đã tận tình giúp tôi làm việc này.
Và rồi "An Artist's Portrait of Ho Chi Minh" (Bức chân dung Hồ Chí Minh của một họa sĩ) đã ra đời, in trên giấy dó và được đựng trong một hộp sơn mài cổ truyền làm ở Việt Nam. Đây là một cuốn sách rất đặc biệt, chỉ phát hành 100 bản với giá đến 3.000USD/cuốn.
Nó được sưu tập và đưa vào danh mục sách hiếm của các trường đại học Yale, Cornell, Wellesley College, New York và Thư viện công cộng Boston. Nhưng rồi tôi nhận ra do là loại sách đặc biệt nên sách này khó đến với đại chúng. Để đọc sách, bạn phải đến thư viện, vào trong phòng tối, bật đèn chuyên dụng và lật giở cẩn thận từng trang.
Rất ít người có thể đọc hết cuốn sách theo cách như vậy. Trong khi mục đích ra đời của sách là được tiếp cận với đông đảo người đọc trên thế giới để họ có thể hiểu nhiều hơn về Bác Hồ. Vì thế, cũng như những bức tranh trước đây, quyển sách này đã chưa làm được điều tôi mong muốn.
David Thomas (ảnh) là một họa sĩ giảng dạy mỹ thuật tại nhiều trường cao đẳng và đại học ở thành phố Boston, thủ phủ tiểu bang Massachusetts (Hoa Kỳ). Hiện ông là Giám đốc Tổ chức Cộng tác nghệ thuật Đông Dương (Indochina Arts Partnership), một tổ chức chuyên thực hiện các chương trình trao đổi văn hóa giữa Việt Nam và Hoa Kỳ. Trong các họa phẩm của ông có nhiều đề tài về Việt Nam, đề tài ông tâm đắc nhất là Chủ tịch Hồ Chí Minh. Với các công trình thể hiện tình cảm kính trọng Bác Hồ, yêu mến Việt Nam, David Thomas đã trở thành nghệ sĩ Hoa Kỳ đầu tiên được tặng Huy chương Vì sự nghiệp văn hóa của Việt Nam. |
Sau khi tìm hiểu về chi phí xuất bản sách ở Hà Nội, tôi thấy có cơ hội xuất bản cuốn sách này chỉ với 20USD thay vì phải đến 3.000USD. Tôi liền bán chiếc xe của mình và cùng vợ sang Việt Nam để nắm bắt cơ hội đó. Tôi gặp một người bạn cũ là Lady Borton - một nhà nghiên cứu có nhiều năm sống ở Việt Nam - và nhờ bà biên tập lại quyển sách.
Bà ấy đồng ý, nhưng lại không thích hình thức nhật ký, nên quyết định viết lại toàn bộ ý tưởng của tôi với dạng chuyên khảo. Cách viết của bà đã làm cho cuốn sách trở nên cuốn hút và hấp dẫn.
Cuốn “Hồ Chí Minh, một chân dung” ra mắt độc giả vào năm 2003 và hết sức thành công, toàn bộ 2.000 bản tiếng Anh và 2.000 bản tiếng Việt nhanh chóng được bán hết chỉ trong thời gian rất ngắn.
Trong hành trình hướng về Bác Hồ, tôi mong muốn mọi người hiểu biết sâu sắc về lãnh tụ Hồ Chí Minh, từ đó nhận định đúng đắn về cuộc đời và sự nghiệp của con người đáng tôn kính này.
Khi hiểu về Bác Hồ, các chính khách và người dân Hoa Kỳ sẽ có những hành động tích cực, mạnh dạn tháo gỡ những mâu thuẫn trong quan hệ giữa hai nước, làm cho mối quan hệ đó tốt đẹp hơn.
