Nguyễn Quang Minh (ảnh) còn được gọi là Minh Cats, là nhân vật gây nhiều tranh cãi. Đã có nhiều bài viết, tin đồn về đời tư phác họa “ông trùm” truyền thông này như hình ảnh một tay chơi thứ thiệt với nhiều… vợ, nhiều tai tiếng trong giới showbiz. Nhưng với giới kinh doanh, anh là Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc Công ty Cát Tiên Sa (tổ hợp truyền thông) đang hoạt động hiệu quả. Vậy tài kinh doanh của Nguyễn Quang Minh ra sao?.
Đi trước, đón đầu
 |
Khi Đoan Trang - Trấn Thành được xướng tên giải nhất trong đêm chung kết chương trình “Cặp đôi hoàn hảo”, nhiều khán giả đổ dồn về sân khấu để chúc mừng.
Lúc này, Nguyễn Quang Minh ngồi khá thoải mái tại hàng ghế VIP ở góc phải sân khấu nói chuyện với người xung quanh và ban nhạc, thỉnh thoảng cười mỉm hài lòng. Trong 3 tháng cuối năm 2011, “Cặp đôi hoàn hảo” trở thành chủ đề “nóng” trong chuyên mục văn hóa, giải trí của giới truyền thông.
Có người nói được, có người nói không nhưng với 2 đơn vị tổ chức là Cát Tiên Sa và Đài Truyền hình Việt Nam (VTV), chương trình đã thắng lớn. Khi tôi đề nghị một cuộc phỏng vấn không vặn vẹo, bới móc đời tư, chỉ là chuyện bên lề, anh vui vẻ đồng ý.
Cùng lúc ấy, một thí sinh của “Cặp đôi hoàn hảo” là Đinh Tiến Dũng (được khán giả truyền hình biết với tên “Giáo sư Cù Trọng Xoay”) đến bắt tay với Nguyễn Quang Minh.
Nhìn cách trò chuyện ân cần, bắt tay chân tình của anh với “Giáo sư Xoay” - người không đoạt giải, cũng không VIP như Đàm Vĩnh Hưng - tôi chợt nhớ đến lời đồn: có rất nhiều người đẹp sẵn sàng “chết” vì Minh Cats.
Năm 1986, Nguyễn Quang Minh còn là diễn viên sân khấu được cử sang Bulgaria học đại học chuyên ngành đạo diễn và tốt nghiệp vào năm 1991, sau đó tiếp tục học cao học, rồi nghiên cứu sinh và bảo vệ thành công luận án tiến sĩ năm 1999.
Thời gian du học, Nguyễn Quang Minh rất tích cực đi làm thêm, từ tham gia sản xuất chương trình trong các đài truyền hình, đến làm phiên dịch cho các đoàn kinh tế nước ta sang nước bạn làm ăn… Những năm đầu thập niên 1990, truyền hình Bulgaria bắt đầu xu hướng xã hội hóa và Nguyễn Quang Minh may mắn được tham gia trực tiếp vào quá trình này, tích lũy được nhiều kiến thức, kinh nghiệm trong lĩnh vực truyền thông.
Đó là vốn quý nhất của anh để chuẩn bị cho công việc kinh doanh về sau. Nhưng khi đó Minh không có chút ý niệm gì về việc sẽ kinh doanh lĩnh vực văn hóa - nghệ thuật trong tương lai. Sau khi nhận bằng tiến sĩ nghệ thuật học của Viện hàn lâm Sân khấu - Điện ảnh Bulgaria, Nguyễn Quang Minh trở về Việt Nam và tham gia giảng dạy.
Từ năm 2000, ngành truyền hình trong nước diễn ra cuộc xã hội hóa mạnh mẽ, Nguyễn Quang Minh nhìn ra cơ hội vừa có thể đóng góp chất xám vào lĩnh vực này, đồng thời thu được lợi nhuận, Công ty Cát Tiên Sa ra đời.
Anh Minh nhớ lại, những ngày đầu xã hội hóa truyền hình, để có thể kết hợp với các “ông lớn” như VTV hay HTV (Đài Truyền hình TPHCM) sản xuất chương trình là điều không dễ dàng. Các đơn vị tư nhân phải chứng minh được khả năng, uy tín mới được bước tiếp và sự tịnh tiến này diễn ra rất chậm chứ không nhanh và thoáng như bây giờ.
Chương trình đầu tiên Cát Tiên Sa phối hợp với VTV sản xuất là cuộc thi “Nữ sinh và tương lai” vào năm 2002. Nhận ra gameshow này rất khó có lãi khi phải phát sóng trên VTV2, cũng không ở khung giờ đẹp, nhưng Nguyễn Quang Minh xem đây là cơ hội để chứng tỏ năng lực và tạo dựng lòng tin với đối tác nên làm rất nghiêm túc.
“Tôi chỉ học ở trường lớp về nghệ thuật, còn kinh doanh là tự học, tự nhận thức. Theo tôi, dù kinh doanh trong bất cứ lĩnh vực nào, doanh nhân trước tiên phải có chất xám, kỹ thuật để lập nên một bộ máy hoàn chỉnh và phù hợp thực hiện ý tưởng của mình.
Từ đó, doanh nghiệp mới có thể tạo ra lợi thế cạnh tranh và chiếm được thị phần. Riêng lĩnh vực truyền hình, đừng nghĩ đến chuyện có lãi ngay từ đầu, nếu có chỉ là gặp may và lần sau có thể lỗ nặng” - Nguyễn Quang Minh chia sẻ.
Mới mẻ và sáng tạo
Theo Nguyễn Quang Minh, khoảng 5-7 năm trở lại đây, truyền hình hiện đại phát triển rất nhanh, hướng đến việc tương tác chặt chẽ giữa nhà sản xuất và khán giả. Vì vậy, cái khó nhất của nhà sản xuất là phải hiểu được nhu cầu, suy nghĩ, cảm xúc của khán giả mới thành công.
Khi “bắt mạch” được khán giả cũng chính là đã hiểu rõ thị trường, thị phần của mình. Đó là lý do vì sao Nguyễn Quang Minh tập thói quen mỗi ngày yêu cầu tất cả nhân viên phải đọc báo, nắm bắt và báo cáo những thông tin mới, quan trọng thu thập được.
Cát Tiên Sa hiện đang sở hữu một đội ngũ nhân sự từ “quân” đến “tướng” khá tinh nhuệ. Theo nhận xét từ một số người có thâm niên trong ngành truyền hình, mức lương nhân viên quay phim tại Cát Tiên Sa không cao nhưng tác phong làm việc rất chuyên nghiệp.
Đạo diễn - NSND Nguyễn Việt Cường được đánh giá cao về chuyên môn tại HTV, hiện đang giữ chức Phó Tổng giám đốc Cát Tiên Sa. Đích thân người đứng đầu Cát Tiên Sa cũng đứng lớp huấn luyện nhân viên của mình và những sai lầm thường được mổ xẻ, phê bình đến mức khắc nghiệt.
 |
Cặp thí sinh ca sĩ Nguyễn Ngọc Anh và diễn viên Quách Ngọc Ngoan trong một tiết mục |
Chia sẻ bí quyết thành công khi sản xuất các chương trình truyền hình thực tế như “Bước nhảy hoàn vũ”, “Cặp đôi hoàn hảo”… do Cát Tiên Sa đã đầu tư, sản xuất, Nguyễn Quang Minh chỉ ra 3 yếu tố: “Đầu tiên là thông điệp của chương trình phải mới, hoặc nếu không mới thì phải có ngôn ngữ chuyển tải mới.
Thí dụ “Bước nhảy hoàn vũ” là thông điệp kêu gọi mọi người giữ sức khỏe thông qua bộ môn khiêu vũ thể thao, đóng vai trò “đại sứ” cho môn thể thao này là các ca sĩ, người mẫu. Kế tiếp, các thông điệp phải được chuyển tải một cách chân thực, đa dạng và có tác động thẩm mỹ đến suy nghĩ, cảm xúc của khán giả.
Cuối cùng là tính nhân văn được thể hiện qua tình người. Để đạt được 3 yếu tố này, cần giải quyết thách thức về chi phí trung bình mua bản quyền cho một chương trình truyền hình thực tế có tính chất toàn cầu, khoảng nửa triệu USD/mùa, mùa kế tiếp số tiền phải trả tăng khoảng 10%.
Để có thể thương thảo với các đối tác như BBC Worldwide (thuộc tập đoàn BBC của Anh), hay nhà sản xuất Simon Fuller (sáng lập hệ thống cuộc thi Idol), các đơn vị trong nước phải chứng minh được năng lực của mình. Cả 2 yếu tố vừa nêu, cần có một thời gian dài tích lũy”.
Rủi ro và lãi to
- Việc dung hòa giữa văn hóa quốc gia và văn hóa toàn cầu phải xử lý ra sao? - tôi đặt vấn đề.
- Khi BBC Worldwide đề xuất đưa toàn bộ kịch bản của chương trình “Dancing with the Stars” tổ chức tại Anh và một số nước châu Âu vào Việt Nam dưới tên gọi “Bước nhảy hoàn vũ”, tôi phân tích cho họ thấy các điệu nhảy của chương trình xuất phát từ châu Âu, Mỹ La Tinh, còn Việt Nam chỉ có các điệu múa không có nét tương đồng với các điệu nhảy và nhạc đệm khá tương phản.
Giữa những nước phương Tây và phương Đông có sự khác biệt văn hóa lớn. Vì vậy, Cát Tiên Sa cũng đã mất không ít thời gian để giải thích cho phía tối tác hiểu được cái hồn của văn hóa Việt Nam, đề xuất đưa chất liệu dân gian nước ta như trang phục, âm nhạc vào chương trình mới được chấp nhận.
 Kinh doanh không ai muốn rủi ro, do vậy kinh doanh trong lĩnh vực văn hóa - nghệ thuật buộc phải luôn sáng tạo. Bởi những cái mới thường đi kèm với rủi ro. Có thể nói đây là một ngành kinh doanh rất mạo hiểm, chúng ta kiểm soát không chỉ là doanh thu, chi phí mà còn nhiều yếu tố vô hình khó lường khác. Nhưng bù lại, lợi nhuận của một chương trình truyền hình thực tế (reality show) đem lại có thể gấp 2-3 lần vốn ban đầu bỏ ra.  | |
Ông NGUYỄN QUANG MINH, |
Tuy thế, khi sản xuất chương trình “Bước nhảy hoàn vũ”, Nguyễn Quang Minh đối diện với không ít lo lắng và công việc ngổn ngang, từ các yếu tố chuyên môn như thiết kế sân khấu, kỹ thuật quay phim, cho đến việc tìm kiếm đối tác tài trợ…
Tôi còn nhớ trong đêm đầu tiên của “Cặp đôi hoàn hảo”, khi nhận được câu hỏi: “Anh nhắm chương trình có thành công không?", một thành viên của ban tổ chức chương trình đã chia sẻ rất thật rằng: “Để xem show đầu tiên như thế nào đã”. Nhiều người sẽ nói đây là câu trả lời kiểu ba phải, nhưng thực tế của các chương trình truyền hình là vậy, khó đoán trước kết quả cuối cùng.
Một trong những yếu tố khó lường trong lĩnh vực sản xuất chương trình truyền hình thực tế là mối quan hệ giữa nhà sản xuất và dư luận. Nhìn vào những “nút thắt” về mối quan hệ xuất hiện trên các mặt báo giữa giám khảo của “Cặp đôi hoàn hảo”, giữa thí sinh và khán giả tạo ra được đẩy lên đến cao trào rồi lại gỡ bỏ, nhiều người đã phải tặc lưỡi: Minh Cats đúng là bậc thầy trong việc tạo sóng dư luận.
Khi được hỏi về vấn đề này, “ông trùm” truyền thông chỉ nói ngắn gọn: “Phải tỉnh táo trước những lời khen, chê và tôn trọng cảm xúc của khán giả”. Có thể hiểu “tôn trọng cảm xúc” ở đây là nhà sản xuất đã biết nhào nặn, tạo ra những cơ hội, nhân vật để khán giả vừa có thể thỏa mãn và không tiếc lời khen, nhưng cũng có thể chê bai không thương tiếc.
Người đứng đầu phải biết đón nhận, giữ cho mọi việc đi đúng hướng để thu hút và níu giữ khán giả xem chương trình.
Đó là lý do vì sao những gameshow Cát Tiên Sa giữ vai trò sản xuất gần đây lợi nhuận thu về thường là 20-30 tỷ đồng, con số rất khủng trong thời buổi khó khăn hiện nay.
