LTS: Năm 2025, thị trường tài chính toàn cầu chứng kiến một hiện tượng hiếm có: giá vàng liên tục lập đỉnh, vượt xa mọi kịch bản thận trọng nhất. Những dự báo vốn được xem là có cơ sở nay trở nên lỗi thời chỉ sau vài tháng, khi vàng bước vào “chu kỳ tăng phi mã” chưa từng thấy trong hơn 40 năm qua. Tại Việt Nam, thị trường vàng năm 2025 cũng đã trải qua một năm vô cùng sôi động.
Đi lên theo xu hướng thế giới
Theo ghi nhận của ĐTTC, giá vàng miếng SJC từ mức 74 triệu đồng/lượng cuối năm 2023 đã vọt lên đỉnh 156,4 triệu đồng/lượng vào ngày 21-10, sau đó lùi về 147,5 triệu đồng vào ngày 5-11, tức tăng gấp đôi chỉ trong chưa đầy hai năm.
Trong đó, năm 2024, vàng chỉ tăng khoảng 10,5 triệu đồng/lượng, đạt 84,2 triệu đồng vào cuối năm, tương ứng mức tăng 14,1%. Còn tính đến ngày 13-11, giá vàng miếng SJC đã tăng hơn 70 triệu đồng mỗi lượng lên mức 154,5 triệu đồng/lượng, tương ứng hơn 80% so với cuối năm ngoái.
Ngoài ra, giá vàng tăng nhanh nhưng nguồn cung hạn hẹp, người dân và nhà đầu tư tự tìm đến nhau để mua bán thông qua các hội nhóm trên mạng xã hội và vàng giao dịch với hình thức này có thời điểm lên mức 160 triệu đồng/lượng.
Đà tăng của giá vàng trong nước đến từ việc giá vàng thế giới tăng mạnh, cộng với tâm lý trú ẩn trong bối cảnh lãi suất tiết kiệm thấp và thị trường bất động sản trầm lắng.
Người dân có xu hướng tích trữ vàng, khiến nhu cầu có phần tăng đột biến. Tuy nhiên, chênh lệch giữa giá vàng trong nước và quốc tế vẫn rất lớn, nhiều thời điểm lên hơn 20 triệu đồng/lượng do hạn chế nguồn cung.
Tại Diễn đàn kinh doanh 2026, PGS.TS Ngô Trí Long, chuyên gia kinh tế cho biết, giá vàng trong nước chênh với giá vàng thế giới quá cao, hiện khoảng từ 10-11% so với mức chênh khoảng 1,2% của các nước trong khu vực, hay thậm chí Thái Lan, Malaysia chỉ chênh lệch 0,5%. Mức chênh lệch quá lớn sẽ kéo theo hệ quả buôn lậu, thất thoát ngoại tệ và nguồn thu thuế, làm méo mó cạnh tranh.
Dù biến động mạnh nhưng thị trường vàng trong nước không phải là “sân chơi” cho lướt sóng ngắn hạn. Bà Chu Phương, chuyên gia vàng và bạc, chia sẻ với góc độ là nhà đầu tư và cũng có quá trình tích sản lâu dài về vàng, bà cũng mong muốn giá vàng tăng nhưng biến động thị trường vừa qua là quá lớn.
“Những nhà đầu tư không có trường vốn lớn và không tích sản từ nền giá thấp sẽ rất dễ rơi vào trạng thái lo lắng, hoảng sợ vì chênh lệch giữa giá mua và giá bán đã là một vấn đề ngay khi đầu tư”, bà Phương nói.
Một thí dụ được bà Chu Phương nêu ra để hình dung rõ vấn đề này là khi mua vàng ở mức 150 triệu đồng/lượng, nhà đầu tư ngay lập tức chịu lỗ khoảng 3 triệu đồng vì doanh nghiệp chỉ thu mua lại với giá 147 triệu đồng. Để có lãi khi đầu tư vàng ở giá 150 triệu đồng/lượng, giá vàng thế giới phải tăng thêm 100-200 USD/ounce, còn nếu chỉ tăng 50 USD cũng chỉ hòa vốn.
Nói cách khác, những người mua từ vùng giá 50-70 triệu đồng/lượng năm nay có thể yên tâm chốt lời, nhưng với người mới tham gia ở vùng giá cao, rủi ro rất lớn. Nhiều nhà đầu tư bị cuốn theo tâm lý sợ bỏ lỡ cơ hội (FOMO), mua vàng qua kênh không chính thức đối mặt nguy cơ vàng giả hoặc không có hóa đơn chứng từ hợp lệ. Ngoài ra, nguồn cung vàng hạn chế khiến nhiều người phải xếp hàng, tốn thời gian và công sức mà vẫn không mua được.
Kỳ vọng chính sách mới
Dù vậy, ông Huỳnh Minh Tuấn, Nhà sáng lập FIDT kiêm Phó Chủ tịch chứng khoán APG vẫn cho rằng, vàng cũng được dự báo sẽ tiếp tục là kênh được ưu tiên đầu tư do đây vốn là lớp tài sản truyền thống, chống lạm phát tốt, tính thanh khoản cao, là kênh trú ẩn an toàn trong bối cảnh nhiều biến động. Kênh vàng, bạc, kim loại quý vẫn chiếm khoảng 5% cơ cấu tài sản của người dân trong giai đoạn 2025-2030.
Về trung hạn, khi cơ chế mới đi vào vận hành ổn định, thị trường vàng Việt Nam có thể dần trở lại cân bằng hơn, phản ánh đúng cung cầu thực thay vì bị chi phối bởi tâm lý đầu cơ.
Giữa lúc thị trường biến động mạnh đi liền với nhiều bất cập kéo dài, Nghị định 232 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 24 quy định về hoạt động kinh doanh vàng đã được ban hành và có hiệu lực từ ngày 10-10, đang được kỳ vọng tạo ra bước ngoặt cho thị trường vàng Việt Nam khi mở cửa cho ngân hàng và doanh nghiệp lớn được phép nhập khẩu, sản xuất vàng miếng; đồng thời yêu cầu các giao dịch từ 20 triệu đồng trở lên phải thanh toán qua tài khoản ngân hàng nhằm minh bạch hóa dòng tiền.
Ông Tuấn kỳ vọng rằng, những chính sách mới, như việc bãi bỏ độc quyền vàng, sẽ giúp thị trường dần ổn định và minh bạch hơn. Song song đó, nếu mô hình sàn vàng được vận hành sớm vào năm 2026, điều này có thể giúp quản lý nguồn lực hiệu quả hơn, kiểm soát các hoạt động mua bán bất thường, đồng thời ngăn chặn rủi ro rửa tiền và đầu cơ.
Hội đồng Vàng thế giới (WGC) nhận định, việc bãi bỏ độc quyền nhà nước về sản xuất và nhập khẩu vàng miếng sẽ giúp giảm sự chênh lệch giữa giá vàng trong nước và thế giới, tạo điều kiện hình thành thị trường vàng minh bạch và hiệu quả hơn.
Tuy nhiên, bên cạnh những yếu tố tích cực, giới chuyên gia cũng cảnh báo rằng hiệu quả thực sự của các chính sách mới cần thời gian để kiểm chứng, bởi nguồn cung vàng trong nước mới chỉ bắt đầu được mở rộng. Nghị định 232 được kỳ vọng sẽ giúp thị trường Việt Nam bớt méo mó, tăng tính cạnh tranh và minh bạch, song nếu giá vàng thế giới vẫn duy trì ở vùng cao, tác động hạ nhiệt sẽ chưa thể thấy ngay.
Hơn nữa, việc mở cửa thị trường vàng cũng đồng nghĩa với rủi ro quản lý cao hơn. Khi nhiều ngân hàng và doanh nghiệp được phép nhập khẩu vàng miếng, cơ quan quản lý phải đảm bảo rằng hoạt động này không tạo áp lực lên cán cân thanh toán và dự trữ ngoại hối quốc gia. Còn một mặt khác được PGS.TS Ngô Trí Long chỉ ra là vốn tối thiểu 1.000 tỷ đồng rất ít doanh nghiệp đáp ứng được nên vẫn có thể quay lại độc quyền nhóm.
Ngoài ra, việc thu thuế thu nhập từ đầu tư vàng cũng là bước đi hợp lý để tránh dòng tiền đầu cơ quá lớn chảy vào vàng. Tuy nhiên, nếu thuế suất không được thiết kế hợp lý, có thể dẫn đến chuyển dịch sang thị trường chợ đen, làm méo mó thêm cấu trúc thị trường.
Nhìn tổng thể, vàng vẫn là tài sản hấp dẫn trong giai đoạn bất ổn toàn cầu. Tuy nhiên, khi giá đã ở vùng đỉnh lịch sử, đầu tư vàng đòi hỏi sự tỉnh táo và kỷ luật cao. Không ít nhà đầu tư nhỏ lẻ mua vào ở vùng giá cao vì “sợ lỡ tàu”, nhưng sau đó chịu thiệt khi thị trường điều chỉnh.
Ở Việt Nam, với tâm lý chuộng vàng ăn sâu trong văn hóa tài chính, việc quản lý thị trường minh bạch, đa dạng kênh đầu tư và nâng cao hiểu biết của người dân là chìa khóa để tránh những “cơn sốt” vàng như giai đoạn vừa qua.
Vì vậy, theo các chuyên gia cần một cơ chế phối hợp liên ngành để vừa khuyến khích minh bạch, vừa ngăn chặn rủi ro thất thu thuế và rửa tiền.
Trong ngắn hạn, giá vàng trong nước vẫn chịu ảnh hưởng chủ yếu từ thị trường thế giới. Dù nguồn cung có tăng, nếu vàng quốc tế tiếp tục lập đỉnh, giá trong nước khó giảm mạnh.
