Lạm phát tăng cũng trong tầm kiểm soát

Giá tăng đã được dự báo trước

Ngành xăng dầu Việt Nam đã hội nhập sâu rộng và toàn diện với thị trường xăng dầu thế giới, nên diễn biến giá xăng dầu thế giới tác động mạnh đến giá bán lẻ xăng dầu trong nước là điều khó tránh khỏi.

Hiện Việt Nam nhập khẩu dầu thô để thực hiện lọc hóa dầu và chế biến, và có khoảng 30% lượng xăng dầu tiêu thụ trên thị trường được nhập để tiêu dùng.

Từ năm 2020, công thức giá bán lẻ xăng dầu Việt Nam được kết cấu theo giá quốc tế, giá xăng dầu quốc tế tăng nên giá xăng dầu trong nước tăng theo.

Các số liệu của Bộ Công Thương, từ đầu năm đến nay giá xăng dầu thành phẩm trên thế giới tăng rất mạnh 40-45%.

Tuy nhiên, để hạn chế đà tăng của giá xăng, dầu trong nước theo chỉ đạo của Chính phủ, nhằm hỗ trợ người dân và doanh nghiệp (DN) trong quá trình chống dịch và phục hồi kinh tế, liên Bộ Công Thương - Tài chính đã sử dụng Quỹ Bình ổn giá (BOG) rất hiệu quả, linh hoạt bằng việc xả quỹ để bù giá và trích lập quỹ với mức thấp hoặc không trích quỹ BOG. Vì vậy, giá bán lẻ xăng dầu trong nước chỉ tăng 30-35%, thấp hơn mức tăng chung của thế giới. 

Do sử dụng Quỹ BOG nhiều để hỗ trợ nên dư địa của Quỹ BOG hiện nay không còn nhiều. Đến nay, đã có 14 đầu mối bị âm Quỹ BOG, trong đó Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) và Tổng Công ty Dầu Việt Nam (PV OIL) có số quỹ âm Quỹ BOG lên tới hàng ngàn tỷ đồng. 
        
Có nên hạ thấp thuế xăng dầu?

Giá xăng dầu tăng cao sẽ ảnh hưởng nhất định đến giá cả một số hàng hóa và mặt bằng giá cả trong nền kinh tế quốc dân, tác động trực tiếp đến khách hàng mua lẻ và các ngành vận tải, đồng thời tác động gián tiếp làm giá các mặt hàng, dịch vụ khác sẽ tăng. Đây là yếu tố quan trọng làm tăng khả năng lạm phát cao trong các tháng cuối năm. 

Tuy nhiên, theo Tổng cục Thống kê, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 9 đã giảm 0,62% so với tháng 8, tăng 2,06% so với cùng kỳ năm trước. Nhìn chung 9 tháng, CPI tăng 1,82% so với cùng kỳ 2020, mức tăng thấp nhất kể từ năm 2016. Lạm phát cơ bản 9 tháng chỉ tăng 0,88%.

Thế nên, kể cả giá xăng dầu, hàng hóa đều tăng trong thời gian tới nhưng lạm phát ở mức thấp khoảng 2,8-3,2%, vẫn trong tầm kiểm soát vì trong giới hạn 4% Quốc hội và Chính phủ đề ra.

Như vậy, cần có nhận thức đúng về giá xăng dầu tăng mạnh, phải tính toán để sử dụng các công cụ khác một cách hài hòa với diễn biến giá xăng dầu thế giới tăng rất cao.

Trên thực tế, giá xăng dầu tăng khi nền kinh tế thế giới phục hồi và phát triển sau đại dịch Covid-19 đã nằm trong dự tính của các nhà kinh tế.

Trước sự tăng giá của xăng dầu và với mong muốn hỗ trợ người dân và DN hồi phục sau đợt bùng phát lần thứ 4 của đại dịch Covid-19, đã có những đề xuất về miễn giảm các loại thuế với xăng dầu. Đây là đề xuất cần được xem xét, nghiên cứu kỹ lưỡng. 

Trước hết, việc sử dụng quỹ BOG chỉ nên thực hiện khi có những đợt tăng giá đột xuất, chưa dự đoán được. Trong thời gian qua, dù xu hướng tăng giá của xăng dầu là ổn định lâu dài, nhưng để hỗ trợ người dân và DN vừa ra khỏi đợt giãn cách hồi phục và phát triển, liên Bộ Tài chính - Công Thương đã thực hiện các biện pháp điều chỉnh để kìm giữ giá xăng dầu tăng chậm hơn mức tăng của thị trường thế giới.

Thị trường xăng dầu thế giới đang trên đà tăng ổn định do nhu cầu phục hồi của các nền kinh tế lớn nhanh hơn dự đoán, và đang là những thị trường nhập khẩu dầu lớn như Mỹ, EU, Trung Quốc, Ấn Độ… Đã đến lúc cần đưa giá dầu về mặt bằng của thị trường.

Thứ hai, theo bảng xếp hạng của trang Global Petrol Prices ngày 4-10, giá bán lẻ xăng của Việt Nam đứng vị trí 51 từ thấp đến cao trong tổng số 168 quốc gia (thấp hơn 117 quốc gia và vùng lãnh thổ). Nhiều nước như Brazil, Trung Quốc, Ấn Độ, Canada, Na Uy... có giá bán lẻ xăng cao hơn so với Việt Nam  dù có trữ lượng dầu lớn và khai thác, lọc hóa dầu và kinh doanh thương mại lớn hơn.

Giá bán lẻ xăng A95 của Việt Nam đang ở mức thấp (0,976USD/l) so với các nước, lãnh thổ có chung đường biên giới trong ASEAN và châu Á, như thấp hơn Philippines 1,052USD/l; Campuchia 1,102USD/l;Thái Lan 1,148USD/l; Trung Quốc 1,174USD/l; Lào 1,26USD/l; Hàn Quốc 1,447USD/l; Singapore 1,799USD/l; Hồng Kông 2,567USD/l. 

Thứ ba, tỷ lệ thuế trên giá cơ sở xăng của Việt Nam (ngày 4-10) khoảng 42% và với dầu diesel từ mức khoảng dưới 30%, đang ở mức thấp so với nhiều nước và tiếp tục thấp (do thuế bảo vệ môi trường có tính cố định 4.000 đồng/l, mà giá xăng tăng ở mức cao khoảng 35%, tỷ lệ thuế trong giá cơ sở càng thấp).

Tỷ lệ thuế trên giá xăng các nước trong khu vực và có quan hệ kinh tế lớn với Việt Nam như sau: Campuchia 49%, Lào 56,5%, Philippines 49,5%, Trung Quốc 52%, Hàn Quốc 63,18%, Singapore  67%, Hồng Kông 76%.

Thứ tư, nếu hạ thấp thuế đối với xăng dầu sẽ không khuyến khích các DN sử dụng tiết kiệm năng lượng nói chung và xăng dầu nói riêng. Do các DN càng sử dụng nhiều xăng dầu, nhiều điện càng được nhận khoản hỗ trợ lớn hơn từ việc Chính phủ giảm giá xăng dầu.

Điều này vô hình trung lại hỗ trợ DN sử dụng bừa bãi nhiên liệu, năng lượng, xăng dầu, hay sử dụng các phương tiện, máy móc thiết bị lạc hậu, năng suất thấp, tiêu tốn nhiều nhiên liệu.

Cuối cùng, thuế đối với xăng dầu là chính sách dài hạn của Chính phủ để đảm bảo nguồn thu cho ngân sách, đáp ứng các yêu cầu về bảo vệ môi trường, giảm khí thải, đảm bảo sử dụng hợp lý và tiết kiệm nguồn tài nguyên không thể tái tạo, điều tiết thu nhập trong nền kinh tế.

Giảm thuế xăng dầu sẽ làm giảm nguồn thu ngân sách, giảm các khả năng chi tiêu của Chính phủ cho các mục tiêu hồi phục và phát triển kinh tế, bảo vệ môi trường và hỗ trợ an sinh xã hội, giúp đỡ những nhóm lao động yếm thế trong xã hội.