Nhà băng thành công hút vốn xanh
Năm 2024 ghi dấu bước phát triển mạnh mẽ của thị trường trái phiếu xanh Việt Nam, với tổng giá trị phát hành đạt hơn 6.875 tỷ đồng từ 4 giao dịch tiêu biểu. Trong đó, 2 tổ chức tài chính lớn là BIDV và Vietcombank đóng góp 5.000 tỷ đồng bên cạnh 2 doanh nghiệp phi tài chính là I.D.I và Nước sạch Hòa Bình Xuân Mai với tổng giá trị gần 1.900 tỷ đồng.
Theo chuyên gia của FiinRatings, thị trường trái phiếu xanh Việt Nam cho thấy tiềm năng rất lớn, với tốc độ tăng trưởng ấn tượng 171% trong năm 2024. Quy mô thị trường đã tăng từ 2.500 tỷ đồng năm 2023 lên gần 7.000 tỷ đồng năm 2024.
FiinRatings dự báo năm 2025 sẽ là giai đoạn sôi động hơn khi các chính sách ưu đãi và cơ chế khuyến khích được triển khai rõ ràng, tạo nền tảng thúc đẩy dòng vốn xanh phát triển mạnh mẽ. Và dự báo này đã được kiểm chứng khi hàng loạt NH đã tiếp tục phát hành thành công những “lô” lớn trong năm 2025 này.
Cụ thể, HDBank vừa phát hành thành công 50 triệu USD trái phiếu xanh quốc tế cho Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC), điều này không chỉ đánh dấu cột mốc mới của NH này, mà còn là tín hiệu tích cực cho thị trường tài chính xanh Việt Nam. Đây là đợt phát hành đầu tiên trong Chương trình trái phiếu xanh quốc tế trị giá 100 triệu USD của HDBank, nối tiếp thành công từ đợt phát hành 3.000 tỷ đồng trái phiếu xanh trong nước cuối năm 2024.
Khoản huy động này (tương đương 50.000 trái phiếu có kỳ hạn 3 năm) sẽ được HDBank sử dụng để cấp vốn cho các dự án năng lượng tái tạo, công trình xanh, xe điện và giải pháp tiết kiệm năng lượng, những lĩnh vực đang được Chính phủ ưu tiên trong hành trình chuyển đổi xanh.
Theo ước tính, nguồn vốn từ đợt phát hành sẽ giúp ít nhất 50 khách hàng triển khai dự án xanh, góp phần cắt giảm khoảng 100.500 tấn CO₂ mỗi năm, một đóng góp thiết thực cho cam kết Net Zero 2050 của Việt Nam.
Hồi giữa tháng 9 năm nay, VPBank cũng ghi dấu ấn trên thị trường khi phát hành thành công 300 triệu USD trái phiếu bền vững quốc tế. Trong đó, IFC đầu tư 200 triệu USD, còn lại 100 triệu USD do Tổ chức Tài chính phát triển Pháp (Proparco) rót vốn. Việc IFC giữ vai trò nhà đầu tư dẫn dắt là minh chứng mạnh mẽ cho niềm tin của các định chế tài chính toàn cầu vào chiến lược phát triển bền vững của VPBank và tiềm năng của thị trường tài chính xanh Việt Nam.
Toàn bộ nguồn vốn huy động từ VPBank sẽ được phân bổ cho các dự án xanh, xã hội, bền vững, từ năng lượng tái tạo, giao thông xanh, nông nghiệp phát thải thấp, đến các chương trình tài chính toàn diện cho doanh nghiệp nhỏ, doanh nghiệp do phụ nữ lãnh đạo. Theo ước tính, danh mục cho vay này sẽ giúp tạo ra khoảng 38.000 việc làm trong 5 năm, góp phần nâng cao thu nhập và chất lượng đời sống cho hàng chục nghìn người dân.
Bước khởi đầu quan trọng
Trong bức tranh tổng thể, Việt Nam đang rất cần những nỗ lực như vậy. Bởi theo NH Thế giới, để đạt mục tiêu thích ứng khí hậu và giảm phát thải carbon, Việt Nam cần khoảng 368 tỷ USD đầu tư đến năm 2040. Tuy nhiên, tín dụng xanh mới chỉ chiếm khoảng 4,5% tổng dư nợ toàn ngành, một con số còn khá khiêm tốn. Do đó, việc các NH tiên phong phát hành trái phiếu xanh và bền vững là bước khởi đầu quan trọng trong việc dẫn dòng vốn tư nhân vào các dự án xanh.
Hiện nay, khung pháp lý cũng đang dần hoàn thiện. Quyết định 21 của Thủ tướng Chính phủ về tiêu chí môi trường và xác nhận danh mục phân loại xanh được xem là nền tảng để thúc đẩy phát triển tài chính xanh. Trước đó, Chiến lược phát triển thị trường carbon quốc gia (Quyết định 232) cũng đã đặt nền móng cho việc hình thành thị trường carbon - công cụ quan trọng giúp doanh nghiệp và NH có thêm lựa chọn tài chính xanh hiệu quả.
Tuy nhiên, theo các chuyên gia, để thị trường trái phiếu xanh thực sự cất cánh, Việt Nam cần đẩy mạnh hơn nữa vai trò của các tổ chức xếp hạng tín nhiệm và bên đánh giá độc lập giống như thông lệ quốc tế. Các NH cần chuẩn hóa quy trình thẩm định tín dụng xanh, xây dựng đội ngũ chuyên trách, trong khi doanh nghiệp phải chủ động hoàn thiện hồ sơ môi trường và nâng cao tính minh bạch trong giám sát dự án.
Tính đến nay, quy mô thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam đạt khoảng 140 tỷ USD, song trái phiếu xanh mới chiếm chưa tới 1%. Dù vậy, sự xuất hiện liên tiếp của các "lô" lớn vừa qua đang thắp lên kỳ vọng về một giai đoạn tăng tốc mới của tài chính xanh, đưa Việt Nam đến gần hơn mục tiêu tăng trưởng xanh và phát triển bền vững.
