Khi mùa sen nở, những chàng trai, cô gái rủ nhau ra hồ đẫm sương mai để hái những đóa hoa thanh khiết mang về cắm trong bình. Từ bao giờ không biết, hoa sen đã trở thành những kỷ niệm êm đềm trong tâm hồn mỗi chúng ta. Tôi từng hai lần bị say vì hoa sen.
1. Khi mới tốt nghiệp đại học, lần đầu tiên tôi vào ĐBSCL, từ Hà Nội đi thăm chị tôi lấy chồng ở Kiên Giang. Lúc bấy giờ đi lại rất khó khăn, phải mất mấy ngày đi đường mới tới được nhà chị. Hai chị em mừng mừng tủi tủi, ôm nhau khóc ròng. Tối hôm đó tôi thiếp đi trong một giấc ngủ nhiều mộng mị vì mệt mỏi.
Trong mơ tôi thấy chị tôi đi như lướt trên một cánh đồng hoa. Sau chân chị vô vàn những con bướm trắng chập chờn vấn vít. Hình như tôi ngửi được mùi hoa thơm thoang thoảng, một mùi hương đồng nội mát lành. Sáng hôm sau tôi kể cho chị nghe về giấc mơ của mình.
Bất ngờ chị tôi hỏi lại: “Trong mơ em ngửi thấy mùi hoa ư? Có phải mùi hoa sen không?”. Tôi trả lời không rõ, nhưng mùi hoa quen lắm. Chị tôi nói: “Không phải mơ đâu em ạ, lúc đó em đang thức đấy. Ở đây nhiều hoa sen lắm, lại đang mùa sen nở mà”.
Tôi không tin, chỉ tủm tỉm cười nghĩ rằng sau nhiều năm gián đoạn mộng văn chương, lấy chồng vùng kênh rạch xa tít mù khơi, chị tôi vẫn còn lãng mạn lắm. Có lẽ chị tôi nhớ đến mùi sen hồ Tây chăng?
Lúc tôi còn bé, chị tôi thường dẫn tôi lên hồ Tây, ngắm sen khi vào mùa. Cả nhà tôi đều thích hoa sen. Bố tôi là người mê trà sen.
Ông luôn bảo mẹ tôi mua sen về tẩm ướp theo đúng cách của những bà vãi ở một ngôi chùa trong ngõ phố Khâm Thiên. Bố tôi bảo uống trà sen là để thưởng thức hương vị đồng quê, nhưng cũng để chiêm nghiệm sự thanh tao của hoa.
Cùng chị ra ruộng, tôi bỗng choáng ngợp trước cảnh miên man hoa sen. Cánh đồng ở Nam bộ tít tắm, bất tận. Mùa đó sen nở bát ngát. Những chiếc lá sen xanh thẫm rập rờn trong gió.
Những đóa hoa phớt hồng, bum búp, đẹp đến nao lòng. Hóa ra chị tôi nói đúng, bởi trong giấc mơ đêm trước tôi ngửi được mùi hoa thật. Cánh đồng sen này đã ướp hương cho đất trời, lọt cả vào phòng ngủ của tôi. Chị tôi tâm sự, hình như bố tôi vì quá mê hoa sen nên đặt chị tên là Thu Liên - có nghĩa là sen mùa thu.
2. Sau lần đi thăm chị, trở về Hà Nội tôi quyết định học cách ướp trà sen. Thế là tôi xuống Thanh Trì, đến nhà cụ Hòa, người có tiếng là biết cách ướp sen cổ truyền của Hà Nội.
 |
Ảnh chỉ mang tính minh họa. |
Nhà cụ Hòa không giàu có gì, nhưng vẫn giữ nếp xưa với sập gụ tủ chè, liễn, câu đối, hoành phi. Trong không gian đượm màu cổ tích ấy, cụ Hòa mang ra một lọ gốm đựng trà đã ướp hoa sen.
Cụ nhúm một nhúm cho vào ấm, rót nước sôi vào, đậy lại cẩn thận, rồi lại rót nước nóng trùm lên bên ngoài cái ấm. Cụ nói như vậy nước bên trong không bị tản nhiệt nhanh, trà mới chín kỹ.
Cụ Hòa cho biết: “Để ướp được trà ngon, phải chọn sen loại có bông lớn, màu hồng tươi, bông hoa trông xốp, nhẹ. Đây là loại thơm nhất. Còn loại sen hồng bông nhỏ, trông chắc nặng, màu hồng sẫm ngả tím, các cụ xưa phân biệt gọi là quỳ, mùi nhạt và kém thanh. Hoa sen màu trắng cũng không thơm bằng sen hồng”.
Để có cân trà thơm, cụ Hòa phải tự mình đi mua sen 3 lần, mỗi lần 100 bông. Hỏi vì sao phải đúng 100 bông, cụ Hòa cũng chỉ biết đó là cách các cụ truyền lại, không rõ nguyên do từ đâu. Đầu tiên, mở búp sen ra để tách lấy nhụy hoa, rồi cho ngay vào cái hộp có nắp đậy để khỏi mất hương thơm.
Sau đó, cho chỗ “gạo” thu được vào ướp với trà trong vài ngày, rồi lại sàng hết “gạo” đi, sao lên để giảm bớt độ ẩm. Đó là lần thứ nhất. Lần thứ hai lại làm như vậy với 100 bông sen. Và lần thứ ba cũng y như thế. 3 lần ướp, 3 lần sao mới được món trà sen hảo hạng.
Bộ chén uống trà của cụ Hòa cũng cầu kỳ, khá nhỏ, không phải để uống trà, mà chỉ nhấm nháp. Khi cụ chuyên ra chén, màu nước vàng thoáng sắc xanh, và hương thơm ngan ngát. “Nước trà sen được sao tẩm kỹ phải có màu vàng xanh, trong vắt. Chỉ cần nhìn vào màu nước cũng biết trình độ người ướp trà sen đến đâu” - cụ Hòa nói.
Tôi xin phép cụ được uống. Đó là lần thứ hai tôi say vì hoa sen. Chỉ một ngụm nhỏ nhưng trong vòm họng đã thấm mùi thơm mát, đầu lưỡi tê tê cảm giác được chạm vào của ngon vật lạ.
Đến chén thứ hai tôi say thực sự, say không chỉ vì trà cụ Hòa pha đặc, mà say vì đâu đó trong sâu thẳm lòng mình tôi lại nhớ về hình ảnh chị tôi mong manh giữa cánh đồng sen xa ngái ở Nam bộ. Rồi bố tôi - đã mất gần chục năm rồi - chợt hiện về trong chìm khuất của sương mù thời gian.
