Bổ nhiệm bất ngờ
Quyền Phó Thủ tướng thứ nhất Andrei Belousov, một nhà kinh tế 65 tuổi từng giữ chức vụ Bộ trưởng Phát triển Kinh tế, được bổ nhiệm thay thế Bộ trưởng Quốc phòng Sergei Shoigu từ ngày 12-5. Sự thay đổi này khiến một số người bất ngờ, vì ông Shoigu từ lâu được coi là một trong những tay chân thân tín nhất của Tổng thống Putin, thậm chí từng được đề cập như một người kế vị tiềm năng của Tổng thống.
Nhưng nhiều người giải thích rằng đây là một bước đi hợp lý, vì với việc chuyển người đang giám sát toàn bộ khối kinh tế sang Bộ Quốc phòng, ông Putin đang báo hiệu sẽ ưu tiên cho cuộc chiến ở Ukraine.
Aleksandr Baunov, nhà phân tích tại Carnegie Endowment for International Peace, viết trên Telegram: “Đề xuất bổ nhiệm một trong những nhà kinh tế chủ chốt của Điện Kremlin, một nhà thống kê chính trong khối kinh tế vào Bộ Quốc phòng, có nghĩa ông Putin có ý định giành chiến thắng trong cuộc chiến trong các nhà máy của khu liên hợp công nghiệp quân sự và trên thị trường quốc tế.
Điều này là hợp lý, vì về tổng thể khối kinh tế hoạt động hiệu quả hơn trong chiến tranh so với khối an ninh. Chiến lược giành chiến thắng sẽ không thông qua huy động lực lượng và đột phá quân sự, mà bằng cách gây áp lực chậm rãi lên Ukraine thông qua sức mạnh vượt trội của tổ hợp công nghiệp-quân sự Nga và toàn bộ nền kinh tế, điều này rõ ràng sẽ được thúc đẩy để hoạt động hiệu quả hơn cả về mặt kinh tế phía trước và phía sau”.
Tương tự, Kirill Martynov, Tổng biên tập tờ Novaya Gazeta Europe, cho biết việc bổ nhiệm Belousov có nghĩa là ông Putin muốn đặt nền kinh tế trên nền tảng quân sự - thậm chí còn hơn thế nữa. Martynov nói với Current Time: “Ý tưởng chính mà Belousov đại diện là huy động kinh tế để phục vụ các mục tiêu của Putin”.
Hướng tới một Chính phủ chiến thắng
Nhà tư tưởng chủ nghĩa đế quốc-dân tộc cực hữu Aleksandr Dugin, đã ca ngợi động thái này của ông Putin trong một bài đăng trên Telegram, gọi đây là “bước quyết định hướng tới một chính phủ chiến thắng”. Belousov là nhân vật cố định trong số các nhà quản lý kinh tế hàng đầu của Nga trong nhiều năm, bao gồm cả thời gian làm cố vấn kinh tế chính của ông Putin trong giai đoạn 2013-2020.
Một nguồn tin chính phủ nói với hãng truyền thông The Bell vào năm 2018, rằng Belousov là nhà kinh tế duy nhất trong chính phủ Nga ủng hộ việc tiếp quản khu vực Crimea của Ukraine vào năm 2014. Nguồn tin mô tả Belousov là một “nhà thống kê tận tâm”, người tin rằng Nga đang bị bao vây bởi “một vòng vây kẻ thù”. Trong những năm gần đây, ông đã giám sát dự án quốc gia về “hệ thống máy bay không người lái”, dự án dẫn đầu việc thúc đẩy sản xuất máy bay không người lái quân sự của Nga.
Người phát ngôn Điện Kremlin, Dmitry Peskov hôm 12-5 giải thích, việc bổ nhiệm Belousov làm Bộ trưởng Quốc phòng với nhiệm vụ chính sẽ là “hội nhập nền kinh tế của khối an ninh vào nền kinh tế của đất nước”. Peskov lưu ý rằng, ngân sách của Nga đang trở nên giống với ngân sách của Liên Xô vào những năm 1980, khi chi tiêu cho quân đội và các cơ quan an ninh là 7,4% GDP.
Aleksandra Prokopenko, cựu nhà phân tích ngân hàng trung ương Nga và hiện là thành viên tại Trung tâm Á-Âu Carnegie Russia, đã viết trên Twitter, rằng Belousov “rất thông thạo các vấn đề phức hợp công nghiệp-quân sự” và “có niềm tin Cơ đốc giáo Chính thống”. Bà cũng nói thêm rằng ông Belousov là người đàn ông của Putin “100 phần trăm”.
Xoay trục kinh tế
Mark Galeotti, một nhà phân tích chính trị và an ninh người Nga, nói với RFE/RL: “Ông Putin nhận thức được rằng cuộc chiến này sẽ không sớm đi đến hồi kết. Và khi ông ấy tìm kiếm chiến lược lâu dài, như chúng ta thấy trong các bài phát biểu, rằng đây là một cuộc chiến mà phần lớn sẽ được quyết định bởi năng lực sản xuất công nghiệp.
Đây là lý do tại sao Belousov được đưa vào”. Nhà phân tích chính trị Ivan Preobrazhensky nói với RFE/RL's Russian Service, rằng công việc của Belousov sẽ là "đưa nền kinh tế Nga vào tình thế chiến tranh, và biến Nga thành một quốc gia trong đó nền kinh tế quân sự thúc đẩy mọi thứ khác".
Việc bổ nhiệm Belousov khiến nhiều người ngạc nhiên, nhưng các nhà phân tích đã suy đoán rằng vị thế của Shoigu, 66 tuổi, ngày càng yếu đi kể từ khi quân đội Nga thất bại trong nỗ lực giành chiến thắng nhanh chóng trước Ukraine trong những tuần sau tiến công toàn diện vào tháng 2-2022.
Ông và Tướng Valery Gerasimov, vị Tổng tham mưu trưởng 68 tuổi, là mục tiêu chính của sự bất mãn trong một cuộc binh biến ngắn ngủi nhưng nguy hiểm của các chiến binh đánh thuê Wagner do Yevgeny Prigozhin đứng đầu vào tháng 6-2023. Shoigu phải chịu một đòn nữa vào tháng trước, sau khi cấp phó Timur Ivanov bị bắt vì tình nghi tham nhũng.
Ông Putin đã bổ nhiệm Shoigu làm người đứng đầu Hội đồng An ninh, thay thế Nikolai Patrushev, một người trong nội bộ Putin, và việc bổ nhiệm mới vẫn chưa được tiết lộ. Galeotti nói rằng, Shoigu “không được lòng quân đội” ở Ukraine. Nhưng mặt khác, Shoigu là một người bạn, một người bạn riêng của Putin”.
Việc tái bổ nhiệm Shoigu và bổ nhiệm một nhà kinh tế dân sự làm Bộ trưởng Quốc phòng, có thể đồng nghĩa với việc các sĩ quan quân sự chuyên nghiệp sẽ tăng cường kiểm soát khía cạnh quân sự trong cuộc chiến ở Ukraine.
Galeotti cho biết, các động thái này cũng có thể báo trước việc loại bỏ Gerasimov. Galeotti nói: “Gerasimov đã chứng tỏ là một vị Tổng tham mưu trưởng hoạt động kém hiệu quả và không được lòng dân chúng. Ông ấy thậm chí còn bị người của mình khinh thường hơn cả Shoigu. Tôi sẽ không ngạc nhiên nếu chúng ta thấy một Tổng tham mưu trưởng mới”.
Nhiều blogger ủng hộ chiến tranh hiếu chiến đã rất phấn khởi trước những diễn biến mà họ coi là một đòn chống lại nạn tham nhũng trong Bộ Quốc phòng, và là lời hứa về hiệu quả quân sự được cải thiện ở cả Ukraine và hơn thế nữa.
