Năm 2021, mặc dù kinh tế Việt Nam được dự báo sẽ đạt tăng trưởng cao hơn năm 2020 nhờ nhiều yếu tố, cả khách quan và chủ quan, vẫn còn nhiều yếu tố khó lường tác động tới tăng trưởng.
Để tìm hiểu về các động lực tăng trưởng cũng như các kịch bản tăng trưởng cho năm 2021, phóng viên đã phỏng vấn bà Phó Thị Kim Chi, Phó ban Dự báo Kinh tế vĩ mô, Trung tâm Thông tin và Dự báo kinh tế-xã hội Quốc gia, Bộ Kế hoạch và Đầu tư.
- Bà đánh giá như thế nào về thành tích tăng trưởng kinh tế trong năm 2020 và đâu là động lực tăng trưởng chính?
Bà Phó Thị Kim Chi: Năm 2020, bất chấp đại dịch COVID-19, Việt Nam được đánh giá là nền kinh tế có sức chống chịu thuộc nhóm tốt nhất khu vực và thế giới. Việt Nam là số ít các quốc gia duy trì mức tăng trưởng kinh tế dương trên thế giới, do những động lực chính từ phía cung và cầu có thể tóm tắt như sau:
Về phía cung, khu vực nông, lâm nghiệp, thủy sản đạt tăng trưởng khá, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế Việt Nam năm 2020 không giảm sâu. Khu vực công nghiệp và xây dựng tăng cao hơn so với năm trước. Một số ngành công nghiệp duy trì được tăng tưởng khá, như: sản xuất hóa chất và sản phẩm hóa chất; sản xuất thuốc, hóa dược và dược liệu và sản xuất sản phẩm điện tử, máy tính và sản phẩm quang học.
Một số ngành mới cho thấy tiềm năng phát triển như thương mại điện tử, dịch vụ số, ngành nghề liên quan các thiết bị y tế, đồ bảo hộ gia tăng. Trong khi đó, khu vực thương mại và dịch vụ đạt mức tăng trưởng thấp do ảnh hưởng trực tiếp bởi dịch COVID-19.
Đóng góp của một số ngành dịch vụ thị trường có tỷ trọng lớn vào tốc độ tăng tổng giá trị tăng thêm của năm 2020 như sau: bán buôn và bán lẻ tăng 5,53% so với năm trước, đóng góp 0,61 điểm phần trăm; hoạt động tài chính, ngân hàng và bảo hiểm tăng 6,87%, đóng góp 0,46 điểm phần trăm...
Về phía cầu, tăng trưởng kinh tế được giữ bởi đầu tư công, tiêu dùng nội địa và thặng dư thương mại. Đầu tư công trở thành động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng GDP trong năm 2020 trong bối cảnh các nguồn lực khác bị hạn chế do diễn biến dịch COVID-19. Tính toán của nhóm nghiên cứu cho thấy việc thúc đẩy đầu tư công năm 2020 đã hỗ trợ GDP tăng thêm 0,45%.
Xuất khẩu hàng hóa tăng chậm nhưng vẫn duy trì được tăng trưởng. Sự cải thiện tích cực ở thị trường Mỹ và Trung Quốc và một số thị trường đối tác CPTPP phần nào bù đắp được sự suy giảm ở hầu hết các thị trường khác.
- Bà đánh giá như thế nào về cơ hội và thách thức đối với kinh tế Việt Nam trong năm 2021?
Bà Phó Thị Kim Chi: Năm 2021, kinh tế Việt Nam được dự báo sẽ đạt tăng trưởng cao hơn nhờ nhiều yếu tố cả khách quan và chủ quan, mặc dù vậy vẫn còn nhiều yếu tố khó lường tác động tới tăng trưởng.
Ở khía cạnh khách quan, kinh tế thế giới được dự báo tăng trưởng cao trong năm 2021, do sự phục hồi của các nền kinh tế chủ chốt, đặc biệt là Trung Quốc và Mỹ nhờ các nỗ lực chính sách đặc biệt của các chính phủ và vai trò của các thể chế đa phương trong hỗ trợ các nền kinh tế khắc phục hậu quả đại dịch COVID-19.
Các động lực tăng trưởng mới xuất hiện của kinh tế thế giới trong giai đoạn này, đặc biệt là sự phát triển nhanh của kinh tế chia sẻ và Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và tác động của việc thực thi các Hiệp định FTA thế hệ mới.
Tuy nhiên, nhiều rủi ro cản trở đà tăng trưởng kinh tế thế giới vẫn đang hiện hữu và một số có xu hướng gia tăng, gồm dịch COVID-19 đang vẫn đang tiếp diễn nghiêm trọng ở nhiều nước; xu hướng gia tăng chủ nghĩa dân tộc, bảo hộ thương mại, chiến tranh thương mại, chống toàn cầu hóa. Rủi ro tài chính có xu hướng gia tăng sau đại dịch, hệ lụy của các chính sách và các gói hỗ trợ đặc biệt của các nước. Những bất ổn địa chính trị, nghèo đói, thất nghiệp, bất bình đẳng đi kèm theo bất ổn về kinh tế do COVID-19 tạo ra vẫn đang có xu hướng gia tăng tại nhiều khu vực trên toàn cầu.
- Theo bà đâu là động lực tăng trưởng chính cho kinh tế Việt Nam trong năm 2021?
Bà Phó Thị Kim Chi: Xem xét bối cảnh kinh tế thế giới và Việt Nam năm 2021, một số động lực tăng trưởng của năm 2020 nhiều khả năng sẽ không tiếp tục kéo dài.
Khu vực nông lâm thủy sản giúp tăng trưởng kinh tế không giảm quá sâu năm 2020. Tuy vậy, với tỷ trọng đóng góp không cao (khoảng 14% GDP) và tốc độ tăng trưởng không vượt quá 3% thì khu vực này khó có thể trở thành động lực hỗ trợ tăng trưởng khi nền kinh tế hồi phục. Trong điều kiện nền kinh tế hồi phục sản xuất sẽ làm tăng nhập khẩu nguyên vật liệu và máy móc thiết bị, trạng thái xuất siêu cao như năm 2020 khó có thể duy trì.
Các động lực truyền thống năm 2021 sẽ trong xu hướng hồi phục: về phía cung, ngành chế biến, chế tạo dự báo sẽ tiếp tục là động lực dẫn dắt tăng trưởng với việc nhu cầu thế giới và trong nước trên đà hồi phục. Dự báo tăng trưởng của nhóm ngành chế biến chế tạo sẽ đạt cao và đóng góp chủ yếu vào tốc độ tăng trưởng toàn nền kinh tế. Khu vực công nghiệp xây dựng, khu vực dịch vụ có nhiều khả năng phục hồi chủ yếu ở nhóm ngành bán buôn, bán lẻ.
Về phía cầu, tiêu dùng nội địa trở thành động lực giúp hồi phục một số ngành kinh tế quan trọng. Ngoài việc giúp ngành chế biến chế tạo và bán buôn, bán lẻ phát triển, tiêu dùng trong nước có thể bù đắp cho sự khó khăn của một số ngành tiếp tục ảnh hưởng của dịch bệnh như du lịch, lữ hành, lưu trú khi thiếu hụt khách nước ngoài.
Sự gia tăng đầu tư, dịch chuyển dòng vốn đầu tư nước ngoài giúp hoạt động sản xuất của các doanh nghiệp hồi phục. Tăng đơn hàng xuất khẩu, đặc biệt sang thị trường châu Âu và Mỹ giúp phục hồi sản xuất. Mặc dù xuất khẩu sẽ kéo theo việc tăng nhập khẩu, qua đó làm giảm đóng góp của xuất khẩu ròng đến tăng trưởng, nhưng việc tăng các đơn hàng sẽ là điều kiện giúp doanh nghiệp xuất khẩu trong nước gia tăng sản xuất.
Một số động lực khác cho tăng trưởng 2021 có thể kể đến là các chính sách hỗ trợ nền kinh tế sau đại dịch, tiếp tục đẩy nhanh giải ngân vốn đầu tư công vào các công trình quy mô lớn, có sức lan tỏa lớn; niềm tin của người dân đang được củng cố, những nỗ lực thay đổi chính sách của bộ máy chính quyền mới sau Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII, đều có thể trở thành những động lực đóng góp cho tăng trưởng kinh tế năm 2021.
Ngoài ra, một số xu hướng mới có thể được đẩy nhanh hơn sau đại dịch COVID-19 như xu hướng chuyển đổi kinh tế số, tiêu dùng thanh toán không dùng tiền mặt, thương mại điện tử đều có thể sẽ làm tăng hiệu quả, năng suất lao động tại một số ngành/lĩnh vực của nền kinh tế.
- Với phân tích về bối cảnh và các động lực tăng trưởng trên, bà dự báo như thế nào về các kịch bản tăng trưởng kinh tế trong năm 2021?
Bà Phó Thị Kim Chi: Tốc độ tăng trưởng kinh tế năm 2021 sẽ dựa trên nền tăng khá thấp của tăng trưởng kinh tế năm 2020 (do chịu ảnh hưởng tiêu cực từ dịch COVID-19), tạo yếu tố kỹ thuật giúp tăng trưởng năm 2021 có thể đạt tốc độ tăng cao.
Trên cơ sở đánh giá các yếu tố ảnh hưởng, dự báo tăng trưởng kinh tế Việt Nam năm 2021 theo 2 kịch bản, như sau:
Kịch bản cơ sở: Kịch bản nhiều khả năng xảy ra nhất hiện nay, theo đó tốc độ tăng trưởng kinh tế Việt Nam khoảng 6,17%, CPI trung bình khoảng 3,8%, diễn ra trong bối cảnh tăng trưởng kinh tế thế giới hồi phục, khi đại dịch COVID-19 dần được khống chế.
Ở kịch bản này, một số nền kinh tế lớn như Mỹ, EU, Nhật Bản sẽ từ mức tăng trưởng âm năm 2020 đạt mức tăng trưởng dương trở lại. Trong nước, sản xuất dần phục hồi, đầu tư khu vực nhà nước tăng trưởng ở mức 7%. Chính sách tiền tệ tiếp tục theo hướng linh hoạt, phù hợp nhằm duy trì thị trường tài chính tiền tệ, giúp ổn định kinh tế vĩ mô.
Kịch bản khả quan: Tăng trưởng kinh tế của Việt Nam năm 2021 có thể đạt 6,72%, CPI trung bình khoảng 4,2%. Kịch bản này tuy ít khả năng nhưng cũng có thể xảy ra trong điều kiện kinh tế thế giới phục hồi nhanh hơn dự kiến.
Thêm vào đó, tận dụng được những lợi thế từ các hiệp định thương mại, luồng vốn đầu tư, hoạt động sản xuất kinh doanh trong nước sẽ khởi sắc trở lại. Đầu tư khu vực nhà nước đạt 8%. Các yếu tố khác không đổi so với kịch bản cơ sở.
- Trân trọng cảm ơn bà!
