Hôm 15-09, một giáo sư tài chính cho biết: “Trung Quốc nên học hỏi từ Hoa Kỳ và châu Âu và phát triển hơn nữa quyền hạn của mình trong việc bảo vệ luật pháp Trung Quốc nhằm che đậy các hành động của các thực thể nước ngoài - cái gọi là quyền tài phán dài hạn - nhằm chống lại các lệnh trừng phạt và bảo vệ các công ty của họ ở nước ngoài”
Nhận xét từ giáo sư Liu Shuwei, giám đốc trung tâm nghiên cứu doanh nghiệp Trung Quốc tại Đại học Kinh tế và Tài chính Trung ương, được đưa ra trong bối cảnh căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc ngày càng gia tăng khi chính quyền Mỹ nhắm mục tiêu vào các công ty Trung Quốc bằng luật vì lý do an ninh quốc gia.
Chính quyền Trump đã buộc gã khổng lồ công nghệ ByteDance phải thoái vốn khỏi ứng dụng video nổi tiếng TikTok, trong khi gã khổng lồ viễn thông Huawei bị cắt nguồn cung cấp chất bán dẫn tiên tiến sử dụng công nghệ do Mỹ phát triển.
Bắc Kinh thường xuyên áp đặt các biện pháp trừng phạt đơn phương dựa trên luật nội địa của Mỹ, nhưng họ được cho là chỉ có những lựa chọn hạn chế để chống lại chúng.
Giáo sư Liu, người đã xây dựng danh tiếng chống lại gian lận tài chính, cho biết Trung Quốc nên phát triển khả năng có đi có lại bằng cách sửa đổi các luật trong nước, bao gồm các luật về kiểm soát xuất khẩu, bảo vệ bí mật nhà nước, trợ giúp tư pháp hình sự quốc tế, an ninh mạng, ngân hàng thương mại và bảo mật dữ liệu.
“Quyền tài phán [long-arm] của Hoa Kỳ cho đến nay là cơ quan có thẩm quyền cao nhất trên thế giới và cũng đáng để chúng ta nghiên cứu nhất. Hệ thống của Trung Quốc không nên giới hạn trong phạm vi quyền tài phán lãnh thổ hoặc quốc tịch, mà hãy học hỏi từ Hoa Kỳ và châu Âu để thực hiện quyền tài phán [dài hạn]”, giáo sư Liu viết trên tài khoản WeChat của mình
Mặc dù luật an ninh quốc gia Hồng Kông sâu rộng của Trung Quốc có phạm vi rộng ngoài lãnh thổ, giáo sư Liu kêu gọi ban hành luật có thể giúp các doanh nghiệp Trung Quốc hoạt động ở nước ngoài.
Giáo sư đã nêu quan điểm rằng Trung Quốc nên thực hiện quyền tài phán trong một số trường hợp các thực thể ở nước ngoài cung cấp thông tin về khách hàng Trung Quốc hoặc liên hệ cho các cơ quan tư pháp nước ngoài gây ra tổn thất. Bắc Kinh thậm chí có thể can thiệp nếu các tòa án hoặc chính phủ nước ngoài gây ra thiệt hại cho các bên Trung Quốc.
Giáo sư Liu nói thêm nhu cầu cấp thiết nhất đối với năng lực mới này là điều chỉnh các cuộc điều tra nước ngoài đối với các công ty Trung Quốc và các hành vi vi phạm pháp luật Trung Quốc của các thực thể nước ngoài.
Đề xuất nhấn mạnh mối quan ngại của các học giả, công ty và nhà hoạch định chính sách trong nước về mối đe dọa do luật ngoài lãnh thổ của Hoa Kỳ gây ra đối với các công ty Trung Quốc ở nước ngoài, đặc biệt là khi Bắc Kinh thúc đẩy ra toàn cầu.
Khi căng thẳng thương mại song phương trở thành một cuộc cạnh tranh toàn diện trong hai năm qua, hàng chục doanh nghiệp Trung Quốc đã được đưa vào danh sách thực thể của Bộ Thương mại Hoa Kỳ vì nhiều lý do từ sự xói mòn quyền tự trị của Hồng Kông, đến cáo buộc vi phạm nhân quyền ở Tân Cương và một cuộc chiến công nghệ đang gia tăng.
Ren Zeping, nhà kinh tế trưởng của Viện nghiên cứu Evergrande, cho biết trong một ghi chú tuần trước rằng Trung Quốc có quyền ban hành luật tương tự.
Ông Ren đã nói: “[Trung Quốc] nên thông qua các quy chế ngăn chặn để bảo vệ các công ty Trung Quốc trước những tác động của việc áp dụng luật pháp Hoa Kỳ ngoài lãnh thổ.”
Theo lịch trình xây dựng luật hàng năm sửa đổi được công bố vào tháng 6, Ủy ban Thường vụ Đại hội đại biểu nhân dân toàn quốc, cơ quan lập pháp của đất nước, sẽ “tăng cường nghiên cứu về việc áp dụng luật pháp Trung Quốc ở nước ngoài cũng như ngăn chặn và chống lại quyền tài phán dài hạn”.
Trong quá khứ, Trung Quốc đã thể hiện rõ ràng bằng cách yêu cầu có tiếng nói trong việc giải tỏa các thương vụ mua bán và sáp nhập mà họ bị ảnh hưởng. Bắc Kinh đã ngăn chặn hiệu quả nhà sản xuất chất bán dẫn của Mỹ Qualcom tiếp quản nhà sản xuất chip Hà Lan NXP, buộc Qualcom phải từ bỏ thỏa thuận vào năm 2018.
Trung Quốc cũng đang phát triển một danh sách thực thể không đáng tin cậy để phản ánh Mỹ, nhưng họ vẫn chưa công khai bất kỳ chi tiết nào.
Việc Bắc Kinh mở rộng quyền tài phán dài hạn có thể tạo ra tình thế khó xử cho các tập đoàn đa quốc gia ở Mỹ và Trung Quốc, buộc họ phải lựa chọn tuân theo luật nào.
Hiện tại, các công ty nước ngoài tuân thủ các lệnh trừng phạt của Mỹ đối với các cá nhân hoặc tổ chức ở Hồng Kông có nguy cơ vi phạm luật an ninh quốc gia. Đồng thời, Trung Quốc gần đây đã mạnh tay hơn trong việc đưa mình vào các vụ kiện cấp cao liên quan đến công dân hoặc công ty của họ.
Truyền thông nhà nước đã công kích ngân hàng HSBC của Anh, tổ chức tài chính nước ngoài lớn nhất ở Trung Quốc, vì vai trò của họ trong vụ bắt giữ giám đốc tài chính Meng Wanzhou Wanzhou của Huawei, người đang đối mặt với khả năng bị dẫn độ từ Canada về Mỹ.
Đầu tháng này, Trung Quốc đã sửa đổi các quy tắc xuất khẩu công nghệ của mình để chặn hiệu quả ByteDance bao gồm thuật toán cung cấp năng lượng cho TikTok như một phần của bất kỳ thương vụ mua bán nào của Mỹ.
Nhưng bất kỳ động thái nào để phát triển quyền tài phán dài hạn đều đi kèm với rủi ro, đặc biệt là khi Trung Quốc kêu gọi các doanh nghiệp nước ngoài duy trì hoạt động ở nước này và ngăn chặn sự tách rời khỏi Mỹ.
Thủ tướng Lý Khắc Cường hôm 15-09 nhắc lại sự cần thiết của các nỗ lực đa phương để thúc đẩy thương mại và đầu tư.
“Chúng tôi cần sự hợp tác toàn cầu hơn bao giờ hết”, ông nói tại một cuộc đối thoại trực tuyến đặc biệt với các nhà lãnh đạo doanh nghiệp do Diễn đàn Kinh tế Thế giới tổ chức.
