Nhà ngoại giao hàng đầu của Liên minh châu Âu đã coi Trung Quốc là một "đế chế mới" ngang hàng với Nga, kêu gọi các thành viên của khối "điều chỉnh" sự mất cân bằng kinh tế với Bắc Kinh trước khi "quá muộn".
Phát biểu cũng được đưa ra chỉ hai tuần trước khi Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình dự kiến sẽ tham dự hội nghị thượng đỉnh do các nhà lãnh đạo EU và Thủ tướng Đức Angela Merkel chủ trì.
Ông Borrell cho biết trong một bài báo trên tờ Le Journal de Dimanche: “Nga, Trung Quốc và Thổ Nhĩ Kỳ có ba đặc điểm chung: họ là những người theo đuổi chủ quyền ở bên ngoài và độc đoán ở bên trong. Sau 30 năm mà tầm nhìn châu Âu dường như đã có lợi thế, tầm nhìn chủ quyền đã giành lại thế thượng phong với những đế chế mới này”.
Trong những tuần gần đây, EU đã chỉ trích việc Trung Quốc đưa ra luật an ninh quốc gia ở Hồng Kông; Nga hỗ trợ quân sự cho Belarus để kiềm chế biểu tình; và Thổ Nhĩ Kỳ vì các hoạt động quân sự chống lại các nước thành viên EU là Hy Lạp và Síp.
Nhưng đây là lần đầu tiên EU chính thức gọi Trung Quốc là “đế chế mới”, một bước xa hơn so với “đối thủ truyền thống” mà EU sử dụng lần đầu vào năm ngoái.
Ông Borrell nói thêm: “Không giống như nguyên tắc chủ quyền dựa trên ý chí phổ biến, chủ quyền đặt ra chủ quyền duy nhất của quốc gia, đó là một vấn đề hoàn toàn khác. Một số quốc gia châu Âu cũng từng là đế quốc. May mắn thay, họ đã trở lại khỏi sự cám dỗ của đế quốc bằng cách tạo ra châu Âu.”
“Nhưng để có thể đàm phán và giải quyết các xung đột một cách hòa bình với các đế chế mới này, được xây dựng trên các giá trị khác với giá trị của chúng ta, chúng ta cũng cần phải học cách nói thứ mà tôi gọi là ngôn ngữ của quyền lực.”
Trong một bài báo khác trên tạp chí Politica Exterior, ông Borrell cho biết đã có “sự thay đổi đáng kể trong thái độ của các nhà lãnh đạo Trung Quốc hiện tại” kể từ khi ra mắt “Made in China 2025”, kế hoạch nâng cấp các ngành công nghệ cao của nước này.
“Giấc mơ Trung Hoa do Chủ tịch Tập đề xuất sẽ là cách để đạt được điều này (Made in China 2025). Tham vọng lãnh đạo này là điểm khác biệt chính so với thời gian trước đây”, ông nói.
Trung Quốc đã nhiều lần tìm cách đảm bảo với châu Âu về sự trỗi dậy hòa bình và tự quảng bá mình là đối tác của EU về chủ nghĩa đa phương. Họ cũng đã bác bỏ quan điểm của EU về cách nhìn Trung Quốc như một đối thủ.
Nhưng ông Borrell đã chỉ ra sự mất cân bằng trong mối quan hệ của EU với Trung Quốc, đặc biệt là việc thiếu khả năng tiếp cận thị trường cho các doanh nghiệp châu Âu tại Trung Quốc.
Ông Borrell đã nêu lên quan điểm: “Mối quan hệ của chúng ta quá bất cân xứng so với mức độ phát triển hiện tại của Trung Quốc. Và điều đó phải được sửa chữa. Nếu chúng ta không làm điều đó ngay bây giờ, trong một vài năm nữa sẽ là quá muộn. Các sản phẩm của Trung Quốc sẽ tiếp tục đi lên trong chuỗi giá trị và sự phụ thuộc về kinh tế và công nghệ của chúng ta sẽ ngày càng tăng”.
Ông Borrell đã nói: “Đã qua rồi chính sách đối ngoại của Trung Quốc được truyền cảm hứng từ bài phát biểu năm 1974 của Đặng Tiểu Bình trước Đại hội đồng Liên Hợp Quốc, nơi ông tuyên bố rằng Trung Quốc không phải là một siêu cường, cũng như sẽ không bao giờ tìm cách trở thành siêu cường”.
“Mục tiêu của Trung Quốc là chuyển đổi trật tự quốc tế hướng tới một hệ thống đa phương có chọn lọc với các đặc điểm của Trung Quốc, trong đó các quyền kinh tế và xã hội được ưu tiên hơn các quyền chính trị và dân sự.”
Ông chỉ trích Trung Quốc phá hoại các quy tắc quốc tế, bao gồm cả ở Biển Đông; bằng cách thúc đẩy các lý tưởng của Trung Quốc như một “cộng đồng chung vận mệnh”; và bằng cách giữ các vị trí cao trong hệ thống LHQ.
Ông cũng nhấn mạnh sự phát triển quân sự của Trung Quốc, một chủ đề không được thảo luận thường xuyên ở EU.
Ông nói: “Lệnh cấm vận bán vũ khí chống lại Trung Quốc kể từ sự kiện Thiên An Môn năm 1989 vẫn còn hiệu lực, nhưng Trung Quốc không còn phụ thuộc vào nhập khẩu thiết bị quân sự nữa. Họ đã phát triển một ngành công nghiệp vũ khí, đặc biệt là hải quân và đạn đạo được ưu tiên hàng đầu và hàng năm họ đều tăng xuất khẩu.”
“Mặc dù năng lực của quân đội Trung Quốc vẫn còn kém xa so với Mỹ, nhưng khoảng cách đã gần hơn nhiều so với vài thập kỷ trước, và trong một số lĩnh vực hầu như không có bất kỳ sự khác biệt nào. Trong vòng một năm, Trung Quốc sẽ có bốn tàu sân bay hoạt động”.
