Theo đó, kế hoạch giao đầu tư vốn ngân sách năm 2024 được Thủ tướng giao là gần 664.000 tỷ đồng. Tổng số vốn đã phân bổ là hơn 685.000 tỷ đồng, đạt hơn 103% kế hoạch.
Về giải ngân vốn kế hoạch năm 2024, lũy kế thanh toán từ đầu năm đến ngày 31-3 là 80.689 tỷ đồng, mới đạt 11% kế hoạch. Trong đó, Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế xã hội là hơn 1.600 tỷ đồng (đạt hơn 27% kế hoạch triển khai).
Ước thanh toán từ đầu năm đến ngày 30-4 gần 116.000 tỷ đồng, đạt hơn 16% tổng kế hoạch và đạt hơn 17% kế hoạch Thủ tướng giao. Trong đó, Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế xã hội là hơn 2.200 tỷ đồng (đạt hơn 36% kế hoạch triển khai).
Theo Bộ Tài chính, hiện vẫn còn 21/44 bộ, cơ quan trung ương và 31/63 địa phương chưa phân bổ hoặc phân bổ chưa hết kế hoạch vốn đã được Chính phủ giao. Tổng số vốn chưa phân bổ chi tiết là gần 21.200 tỷ đồng, chiếm hơn 3% kế hoạch.
Theo Quyết định 235, Bộ trưởng Bộ Tài chính làm Tổ trưởng Tổ công tác số 5, hàng tháng có trách nhiệm kiểm tra các địa phương có tỷ lệ giải ngân dưới mức trung bình của cả nước trong số 12 địa phương: Ninh Thuận, Bình Thuận, Đắk Lắk, Đắk Nông, Gia Lai, Kon Tum, Lâm Đồng, Đồng Nai, Bình Dương, Bình Phước, Tây Ninh, Bà Rịa - Vũng Tàu.
Ước khả năng giải ngân của 4 tháng đầu năm của 6 địa phương, Bộ Tài chính đánh giá là “không có nhiều đột phá”. Cụ thể, Bình Thuận (12,88%), Gia Lai (11,37%), Đồng Nai (18,43%), Bình Dương (16,79%), Bình Phước (16,36%) và Tây Ninh (18,18%).
Qua công tác kiểm tra phân bổ kế hoạch vốn năm 2024, Bộ Tài chính khẳng định nguyên nhân chậm giải ngân vốn đầu tư công còn ở khâu phân bổ chi tiết kế hoạch vốn cho các dự án chưa đảm bảo theo quy định của pháp luật đầu tư công, Quyết định giao vốn kế hoạch năm 2024 của Chính phủ.
Cụ thể, ngay từ đầu năm một số địa phương chưa phân bổ hết số kế hoạch vốn năm 2024, phân bổ chưa đảm bảo nguyên tắc tiêu chí bố trí đủ vốn cho các dự án hoàn thành, quyết toán, dự án chuyển tiếp, mới xem xét bố trí vốn cho các dự án khởi công mới, nhiệm vụ chuẩn bị đầu tư trong kế hoạch đầu tư công trung hạn.
Báo cáo của Bộ Tài chính cũng dẫn chứng một số tỉnh giải ngân vốn đầu tư công chậm do còn nhiều vướng mắc chưa được tháo gỡ. Đơn cử, với Đồng Nai, theo Điều 56 Luật Đầu tư công quy định thời gian cơ quan chuyên môn quản lý đầu tư công tổ chức lập, thẩm định, tổng hợp kế hoạch đầu tư công năm sau gửi báo cáo Ủy ban nhân dân tỉnh từ ngày 30-6 đến 20-7 hằng năm. Thời gian HĐND tỉnh phải tổ chức họp vào khoảng từ ngày 20-7 đến 25-7 hằng năm để kịp thời thông qua dự kiến kế hoạch đầu tư công năm sau làm cơ sở để UBND tỉnh báo cáo Bộ KH-ĐT, Bộ Tài chính.
Như vậy, thời gian từ lúc UBND tỉnh trình dự kiến kế hoạch đầu tư công năm sau đến lúc diễn ra kỳ họp HĐND tỉnh là 5 ngày. Khoảng thời gian này không đủ để thực hiện các thủ tục cần thiết chuẩn bị cho kỳ họp.
Cụ thể, Ban kinh tế ngân sách HĐND tỉnh thực hiện thẩm tra, trình Thường trực HĐND thông qua, đồng thời phải đảm bảo gửi tài liệu đến đại biểu Hội đồng nhân dân tỉnh trước 7 ngày diễn ra kỳ họp (theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương).
Còn với tỉnh Gia Lai, việc xác định giá đất còn nhiều bất cập dẫn tới nhiều dự án bị ảnh hưởng tới công tác giải phóng mặt bằng do chưa phê duyệt được giá đất cụ thể và hệ số điều chỉnh giá đất để tính tiền bồi thường khi nhà nước thu hồi đất nên chưa có cơ sở phê duyệt được phương án bồi thường, giải phóng mặt bằng, ảnh hưởng tới việc bàn giao mặt bằng sạch cho đơn vị thi công.
Hay như tỉnh Bình Dương, địa phương này đang triển khai một số dự án mang tính chất liên kết vùng như dự án nút giao Sóng Thần; dự án nâng cấp, mở rộng đường An Bình và kết nối cầu vượt Sóng Thần; dự án cầu Thủ Biên mới được triển khai thực hiện trên địa bàn Bình Dương và TPHCM và Đồng Nai.
Tuy nhiên, các dự án nêu trên của Bình Dương không nằm trong danh mục kèm theo Nghị quyết 106/2023/QH15 của Quốc hội. Do đó, việc đầu tư xây dựng các dự án trên địa bàn 2 tỉnh nêu trên từ nguồn vốn đầu tư công chưa có cơ sở pháp lý chặt chẽ.
Bộ Tài chính kiến nghị UBND các tỉnh thực hiện việc phân bổ chi tiết theo đúng quy định tại Luật Ngân sách nhà nước và Luật Đầu tư công (trước ngày 31-12-2023). Trong đó, yêu cầu rà soát thật kỹ, phân bổ vốn tập trung, không dàn trải, theo đúng thứ tự ưu tiên, đúng đối tượng cho các nhiệm vụ, dự án đã đủ thủ tục đầu tư, có khả năng giải ngân, tránh phân bổ dàn trải, không phân bổ vốn cho các dự án không có khả năng giải ngân.
Đồng thời, Bộ Tài chính cũng đề nghị Bộ KH-ĐT hướng dẫn cụ thể theo thẩm quyền hoặc tổng hợp, báo cáo cấp có thẩm quyền hướng dẫn về việc thực hiện phân bổ 100% kế hoạch đầu tư vốn ngân sách Nhà nước và thống nhất hướng xử lý đối với số vốn triển khai phân bổ kế hoạch đầu tư công từ nguồn ngân sách trung ương trong thời điểm từ 31-12-2023 đến hết tháng 5 và sau tháng 5 (nếu có).
