Báo cáo của CIEM cho biết, dịch Covid-19 làm trầm trọng thêm những vấn đề của kinh tế thế giới và gián đoạn các hoạt động kinh tế và gây suy thoái ở bình diện toàn cầu (APEC dự báo tăng trưởng âm 3,7%; IMF tháng 10-2020 dự báo GDP toàn cầu giảm 4,4%; thương mại giảm 10,4%). Bên cạnh đó, các biện pháp bảo hộ thương mại có xu hướng gia tăng, các nước phải nới lỏng chính sách tài khóa và tiền tệ để kích thích tăng trưởng và ít lưu tâm tới các cải cách căn bản khác.
Các báo cáo trong nước và quốc tế cập nhật gần đây đều nhận định Việt Nam là một trong số ít các quốc gia tương đối thành công trong việc khống chế dịch bệnh và giảm thiểu hệ lụy đối với nền kinh tế. Bên cạnh những chỉ đạo sát sao và định hướng kịp thời của Chính phủ, kết quả này có một phần quan trọng là từ những cải cách mạnh mẽ và liên tục trong những năm trước đó, qua đó góp phần cải thiện nền tảng kinh tế vĩ mô và sức chống chịu của nền kinh tế.
Tuy nhiên, Việt Nam vẫn bị ảnh hưởng, gián đoạn hoạt động của nhiều ngành kinh tế quan trọng như du lịch sụt giảm nghiêm trọng. Các ngành được cho là hưởng lợi nhiều nhất từ các FTA thế hệ mới (CPTPP, EVFTA) của Việt Nam cũng là các ngành chịu gián đoạn trong bối cảnh dịch Covid-19.
Theo đánh giá của CIEM, tăng trưởng GDP thế giới giảm 1 điểm % thì tăng trưởng xuất khẩu của Việt Nam giảm 4 điểm %, nhưng mức giảm trong năm 2020 dường như còn nghiêm trọng hơn. Cung sụt giảm như du lịch giảm 3/4. Các ngành được cho là hưởng lợi nhiều từ FDI thế hệ mới và hội nhập cũng lâm vào khó khăn.
Trong bối cảnh đó, tại diễn đàn, theo các chuyên gia, cải cách thể chế kinh tế và tăng cường hợp tác là đòi hỏi cần thiết lúc này đối với Việt Nam. Trong đó, cần cắt giảm chi phí do chính sách, tạo thêm không gian kinh tế và động lực đổi mới sáng tạo cho doanh nghiệp. Đồng thời phải tận dụng hội nhập hiệu quả như các hiệp định FTA, nâng cao năng lực đáp ứng tiêu chuẩn chơi cao hơn, hợp tác đầu tư, phát triển con người mạnh về sức khỏe, năng suất, khả năng thích ứng với việc làm trong tương lai, ưu tiên đầu tư công…
TS. Lê Duy Bình, Giám đốc Economica Việt Nam khuyến nghị, Việt Nam cần phát huy và tiếp tục thúc đẩy các điểm mạnh và lợi thế là dịch vẫn được khống chế. Kinh tế vĩ mô vẫn ổn định, lạm phát, cán cân thanh toán, thâm hụt ngân sách, lãi suất, chỉ số VN Index, dự trữ ngoại tệ, sự ổn định trong hoạt động tài chính, tiền tệ.
Các nỗ lực cải cách môi trường kinh doanh và đầu tư vẫn đang được triển khai Việt Nam vẫn được coi là một trong những địa chỉ đáng tin cậy trong các nỗ lực nhằm tái cấu trúc chuỗi giá trị toàn cầu. Tận dụng hiệp định thương mại có hiệu lực, mở ra một cơ hội thị trường mới. Đẩy mạnh thu hút đầu tư nước ngoài, và đẩy mạnh kinh tế số và thương mại điện tử.
Theo TS. Lê Duy Bình, kinh tế số của Việt Nam được ước tính đạt 12 tỷ USD, và tăng với tốc độ 38% trong năm 2019 và hơn 40% trong năm 2020, đây chính là một động lực tăng trưởng lớn đối với nền kinh tế.
Trong khi đó, TS. Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện Chiến lược Thương hiệu và Cạnh tranh nhận định, Covid-19 cũng có thể xem như “chất xúc tác” cho công nghệ số, nên các doanh nghiệp cần tận dụng lợi thế so sánh về chi phí lao động, vận chuyển, dịch vụ kết nối và xử lý thông tin, chú ý đến vấn đề “tiêu dùng xanh”, sau dịch thì sẽ càng được đẩy lên và cẩn trọng hơn với các loại hàng hóa về thực phẩm, y tế.
Về phía cơ quan quản lý, cùng với việc khống chế dịch, Nhà nước cần tiếp tục công cuộc cải cách gắn với xu thế mới, tận dụng các cơ hội từ hiệp định thương mại tự do, cũng như làn sóng dịch chuyển đầu tư…
