Truy tìm virus gây bệnh
Trong cuộc họp báo hôm 10-5, GS. Philippa Easterbrook, thuộc Chương trình Viêm gan toàn cầu của WHO, cho biết có ít nhất 348 ca đã xác định, thêm 70 ca khác đang được điều tra. “Tôi nghĩ điều quan trọng cần nhấn mạnh là hiện tại chỉ có 6 quốc gia báo cáo có hơn 5 ca bệnh. Các quốc gia còn lại có ít hơn 5 ca” - bà nói.
Phần lớn các ca đã được báo cáo ở Anh với con số “khoảng 163”. Anh là quốc gia đầu tiên đưa ra báo động, báo cáo 10 trường hợp viêm gan nặng ở Scotland cho WHO vào ngày 5-4, ở trẻ em dưới 10 tuổi. Mỹ hiện cũng đã báo cáo hơn 100 ca.
Viêm gan thường lây nhiễm qua virus viêm gan, trong đó có 5 loại chính là A, B, C, D và E. Nhưng những ca bệnh mới này rất bí ẩn vì xét nghiệm không có dấu hiệu của các loại virus này. GS. Easterbrook cho biết hiện tại “các giả thuyết hàng đầu vẫn là những giả thuyết liên quan đến virus adeno, nhưng tôi nghĩ cũng cần cân nhắc về vai trò của Covid, đối với đồng nhiễm hoặc nhiễm trùng trong quá khứ”.
Adeno là một loại virus phổ biến thường gây ra các triệu chứng giống như cảm lạnh, chẳng hạn như sốt, đau họng và tiêu chảy. Nó rất phổ biến ở trẻ em và gần như mọi đứa trẻ đều bị nhiễm virus adeno ít nhất 1 lần trước 10 tuổi. Trong đó, virus adeno loại 41 đã được xác định có thể có mối liên hệ với các trường hợp viêm gan.
Nhiều cuộc xét nghiệm đang được tiến hành để xác định có bao nhiêu bệnh nhân dương tính với adeno, bao nhiêu người đã hoặc đang bị nhiễm coronavirus. “Nhìn vào các mẫu mô, mẫu gan, không có mẫu nào trong số này cho thấy bất kỳ đặc điểm điển hình nào bạn có thể mong đợi khi bị nhiễm trùng gan do adenovirus, nhưng chúng tôi đang chờ xét nghiệm thêm về sinh thiết” - GS. Easterbrook nói.
Vai trò của Covid?
Viêm gan có thể ảnh hưởng đến chức năng của gan và bệnh có thể ở mức độ nghiêm trọng khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân. Các cơ quan y tế ở Mỹ hôm 6-5 cho biết họ đang điều tra 109 ca viêm gan bí ẩn, trong đó có 5 ca tử vong. 3 trẻ em đã chết ở Indonesia. Khoảng 10% trẻ em mắc bệnh này đã phải nhờ đến việc cấy ghép gan.
Hiện các nhà khoa học của WHO đang nghiên cứu khả năng liên quan giữa coronavirus với viêm gan bí ẩn. Theo Conor Meehan, giảng viên cao cấp về Vi sinh vật học tại Đại học Nottingham Trent: “Viêm gan nặng ở trẻ em rất hiếm gặp và chúng tôi chưa biết điều gì gây ra sự gia tăng bất thường các ca nhiễm này. Lý thuyết cho rằng đó là loại bệnh nhiễm virus nào đó, thậm chí có thể là SARS-CoV-2, loại coronavirus gây ra Covid-19”.
Trong số những trường hợp được xét nghiệm ở Anh, bà Easterbrook cho biết khoảng 18% dương tính với Covid-19. “Trọng tâm của chúng tôi là xem xét xét nghiệm huyết thanh học để tìm ra những trường hợp tiếp xúc và nhiễm Covid trước đó. Chúng tôi hy vọng trong tuần tới sẽ có dữ liệu từ Vương quốc Anh so sánh liệu tỷ lệ phát hiện adeno ở trẻ em mắc bệnh gan có khác với ở những trẻ nhập viện khác hay không” - GS. Easterbrook nói.
GS. Eyal Shteyer, Giám đốc Đơn vị Gan nhi tại Shaare Zedek ở Jerusalem (Israel), cho biết điểm chung của hầu hết trẻ bị nhiễm ở Israel là đã từng bị nhiễm SARS-CoV-2. “Tôi nghĩ Covid đã kích hoạt hệ thống miễn dịch làm tổn thương gan trong một số trường hợp. Các loại virus khác cũng có thể làm được điều này, nhưng vì hầu hết bệnh nhân đã nhiễm Covid, tôi nghĩ đó là những gì đang xảy ra ở đây" - ông nói:
Trong khi đó, WHO cho biết cả Covid-19 và/hoặc adeno đã được phát hiện trong một số ca bệnh. Gần đây Anh đã quan sát thấy sự gia tăng hoạt động của virus adeno, vốn lưu hành với Covid. Theo WHO, vai trò của những virus này trong quá trình sinh bệnh vẫn chưa được rõ ràng. Trong khi đó, Sở Y tế Công cộng Alabama (Mỹ), cho biết các phân tích của họ đã tiết lộ mối liên hệ có thể có của bệnh viêm gan này với virus adeno loại 41: “Cho đến nay, 9 trẻ em dưới 10 tuổi đã được xác định dương tính với adenovirus và 2 trẻ phải cấy ghép gan”.
Chia sẻ dữ liệu để mở khóa bí ẩn
GS. Shteyer nói điều khiến người ta lo lắng là số trẻ đến bệnh viện với tình trạng tăng men gan cấp tính đã gia tăng đáng kể trong vòng 4-6 tháng qua. Ông cho biết trong 70% trường hợp trước đây, bác sĩ đều có thể tìm ra nguyên nhân. Bởi thông thường những đứa trẻ mắc bệnh viêm gan siêu vi có men gan tăng lên khoảng 300 U/L hoặc 400 U/L, nhưng trong những ca bệnh mới, mức độ này 1.000, tức gan bị tổn thương nghiêm trọng.
Một trong những thách thức của vấn đề này là adenovirus hoặc coronavirus chỉ tồn tại trong cơ thể của trẻ em trong khoảng thời gian hữu hạn. Chẳng hạn, với xét nghiệm PCR, sau vài tuần kết quả này sẽ âm tính. “Nếu sự lây nhiễm cách đây vài tháng sẽ rất khó để xác định” - GS. Meehan nói.
Tại Israel, các bệnh viện đã được yêu cầu gửi mẫu máu của các ca nhiễm đến Phòng thí nghiệm Virus Trung ương tại Trung tâm Y tế Sheba để phân tích sâu hơn. Bước tiếp theo là thực hiện xét nghiệm virus mới, tức sẽ triển khai việc tìm kiếm nguyên nhân trên diện rộng, bằng cách sử dụng giải trình tự bộ gen và tìm kiếm bất kỳ thứ gì giống virus hoặc vi khuẩn trong mẫu máu của những đứa trẻ bị bệnh. Điều này có thể gợi ý về biến thể mới của một loại virus gây ra bệnh viêm gan có thể đã vô tình bị loại trừ, hoặc thậm chí là loại virus mới.
Như vậy, việc chia sẻ dữ liệu là chìa khóa để mở bí ẩn bệnh viêm gan mới. “Như chúng ta thấy các trường hợp ở Tây Ban Nha và Mỹ, đó là việc xác định xem liệu chúng có thể được kết nối với nhau như thế nào và bằng cách nào” - GS. Meehan nói.
Hiện tại, cha mẹ nên cảnh giác khi thấy con mình xuất hiện các triệu chứng chung của bệnh viêm gan như nước tiểu sẫm màu, phân màu xám, da và mắt bị vàng, cũng như sốt. Adenovirus và Covid-19 không hẳn có thể phòng ngừa được, nhưng các nguy cơ có thể được giảm thiểu bằng cách vệ sinh tốt, quan trọng nhất là rửa tay.
| Viêm gan thường lây nhiễm qua virus viêm gan, trong đó có 5 loại chính là A, B, C, D và E. Nhưng những ca bệnh mới rất bí ẩn vì xét nghiệm không có dấu hiệu của các loại virus này. |
