Tuy nhiên, các sự kiện diễn ra trong vài tuần qua ở Trung Đông đã làm thay đổi bản chất của cuộc xung đột này. Đầu tiên, Israel đã phá vỡ các chuẩn mực ngoại giao bằng cách ném bom một cơ quan đại diện của Iran ở Syria – tòa Đại sứ quán tại Damascus. Vụ tấn công làm 12 người thiệt mạng, trong đó có 7 quan chức cấp cao của Lực lượng Quds thuộc Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran.
Nó cũng vượt qua một ngưỡng mới. Chưa bao giờ nhiều Lực lượng Quds hoặc các quan chức quân sự Iran khác bị giết trong một cuộc tấn công duy nhất của kẻ thù của Iran. Gần như ngay lập tức, lời phát biểu từ các nhà lãnh đạo ở Tehran cho thấy Iran sẽ phản ứng nhanh chóng và mạnh mẽ.
Sau đó, vào ngày 13-4, Iran đáp trả bằng cách vượt qua một ranh giới mà cho đến nay họ chưa vượt qua : tiến hành một cuộc tấn công trực tiếp vào đất Israel. Cuộc tấn công của Iran nhằm vào Israel cũng khác biệt về chất và lượng so với bất kỳ cuộc tấn công nào mà Tehran đã trực tiếp thực hiện trước đó. Người phát ngôn Lực lượng Phòng vệ Israel, Chuẩn đô đốc Daniel Hagari, cho biết lực lượng này bao gồm ít nhất 170 máy bay không người lái, 30 tên lửa hành trình và 120 tên lửa đất đối đất . Cuộc tấn công được phát động từ các vị trí ở Iran, Iraq, Syria và Yemen.
Về mặt vật lý, trận đánh gây ra ít thiệt hại. Hagari cho biết 99% số drone và tên lửa đã bị hệ thống phòng không và tên lửa đánh chặn, và chỉ có một người bị thương. Hiện tại, có vẻ như Tehran hài lòng với phản ứng của chính mình: Phái đoàn Iran tại Liên Hợp Quốc đã đăng một thông báo trên mạng xã hội sau vụ tấn công cho thấy rằng hoạt động đã kết thúc.
Tuy nhiên, các chuyên gia tin rằng cuộc tấn công của Iran không phải nhằm gây thiệt hại vật chất cho Israel, mà chủ yếu nhằm khôi phục khả năng răn đe của Tehran với Israel sau vụ việc ở Damascus, đồng thời lấy lại uy tín với người dân trong nước. Khi làm như vậy, các nhà lãnh đạo Tehran cũng đang truyền tải thông điệp rằng nếu Israel tiến hành các hành động mạnh mẽ hơn chống lại lợi ích của Iran, họ sẵn sàng leo thang.
Từ bạn bè đến kẻ thù lâu năm
Iran và Israel gần như là đối thủ kể từ Cách mạng Iran năm 1979, khi Shah của Iran bỏ trốn khỏi đất nước để được thay thế bởi một chế độ thần quyền. Lãnh đạo mới Ayatollah Ruhollah Khomeini đã phá vỡ mối quan hệ của chế độ cũ với Israel và nhanh chóng áp dụng chương trình nghị sự chống Israel gay gắt cả về lời nói và chính sách.
Trong nhiều thập kỷ kể từ đó, Israel và Iran đã gây tổn hại đến lợi ích của nhau trong cả thế giới thực và thế giới ảo. Điều này bao gồm các cuộc tấn công khủng bố lớn được Iran hậu thuẫn chống lại các lợi ích của Israel ở Argentina vào năm 1992 và 1994, sự ủng hộ của Tehran đối với cuộc nổi dậy của Hezbollah chống lại Israel ở miền Nam Lebanon và sự hỗ trợ hoạt động chính được cung cấp cho Hamas , một phần đã dẫn đến các cuộc tấn công vào ngày 7-10-2023 vào Israel, khơi mào cuộc chiến Gaza hiện nay.
Trong khi đó, các quan chức Iran lại đổ lỗi cho Israel về vụ sát hại các quan chức quân sự cấp cao và các nhà khoa học liên quan đến chương trình hạt nhân của họ ở Iran hoặc các nơi khác trong khu vực. Việc Israel không công khai thừa nhận về các vụ giết người đã tạo ra ảo tưởng về khả năng phủ nhận chính đáng và gieo rắc nghi ngờ về ai thực sự chịu trách nhiệm.
Trong những năm gần đây, Iran phụ thuộc rất nhiều vào “ trục kháng chiến ” của mình, bao gồm các nhóm chiến binh ở Iraq, Yemen, Lebanon, Syria và Gaza có chung một số mục tiêu với Tehran, đặc biệt là liên quan đến việc chống lại Israel và làm suy yếu ảnh hưởng của Mỹ trong khu vực. Trong cuộc xung đột kéo dài hàng tháng do vụ tấn công ngày 7-10 gây ra, lực lượng Houthi do Iran hậu thuẫn ở Yemen và mạng lưới Kháng chiến Hồi giáo ở Iraq đã nhiều lần tấn công các lợi ích của Israel và Mỹ.
Một thông điệp rõ ràng
Vậy điều gì sẽ xảy ra tiếp theo? Hầu hết sẽ phụ thuộc vào cách Israel và Mỹ phản ứng.
Về mặt chính thức, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã tuyên bố rằng khi đẩy lùi tên lửa và máy bay không người lái của Iran, Israel đã gửi “một thông điệp rõ ràng tới kẻ thù của mình rằng họ không thể đe dọa an ninh của Tel Aviv một cách hiệu quả”. Nhưng có thông tin cho rằng Biden đã cảnh báo Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu nên “giành chiến thắng” và không thể trông cậy vào việc Mỹ hỗ trợ bất kỳ hoạt động tấn công nào chống lại Iran.
Một số yếu tố sẽ quyết định liệu Iran và Israel có tiếp tục tiến hành nhiều cuộc tấn công công khai hơn vào nhau hay quay trở lại chiến tranh bóng tối.
Chúng bao gồm cách mỗi bên đọc phản ứng của người dân trong nước. Netanyahu hiện đang phải đối mặt với áp lực do cách ông xử lý cuộc chiến ở Gaza và những lo ngại trong nước trước đây về nỗ lực gây ảnh hưởng đến Tòa án Tối cao Israel, cùng các vấn đề khác.
Tương tự, với Iran, Liên Hợp Quốc báo cáo rằng 2 năm sau các cuộc biểu tình lớn của công chúng trong nước dựa trên điều kiện kinh tế xã hội, chế độ ở Iran tiếp tục đàn áp tàn nhẫn những người bất đồng chính kiến.
Ngoài những cân nhắc trong nước, cả Iran và Israel cũng sẽ cân nhắc rủi ro của cuộc đối đầu lớn hơn so với khả năng hiện tại của họ. Ở đây, có vẻ rõ ràng rằng cả Iran và Israel đều không thể giành chiến thắng dứt khoát trong một chiến dịch quân sự kéo dài chống lại nhau.
Quân đội hùng mạnh của Israel chắc chắn có khả năng tiến hành các cuộc tấn công bằng đường không và tên lửa nhằm vào các lợi ích của Iran trong khu vực, như họ đã thể hiện ở Syria và Lebanon trong nhiều năm. Và Israel có lẽ có thể làm điều tương tự trong một khoảng thời gian ngắn trực tiếp vào Iran.
Nhưng Israel sẽ phải đối mặt với những thách thức lớn trong việc duy trì một chiến dịch vũ trang kết hợp kéo dài ở Iran, bao gồm quy mô tương đối nhỏ của Lực lượng Phòng vệ Israel so với quân đội Iran và khoảng cách địa lý giữa cả 2 nước. Israel đã công khai tiến hành các cuộc tập trận quân sự trong nhiều năm, dường như tập trung hơn vào việc mô phỏng các cuộc không kích và có lẽ là các hoạt động đặc biệt nhằm vào một số ít mục tiêu bên trong Iran, như các cơ sở hạt nhân.
Hơn nữa, việc phát động một mặt trận mới bằng cách tấn công trực tiếp vào Iran có nguy cơ khiến các nguồn lực của Israel chuyển hướng khỏi các mối đe dọa trực tiếp hơn ở Gaza, Bờ Tây và biên giới phía Bắc với Lebanon.
Tất nhiên, Israel đã từng chiến đấu và giành chiến thắng trong các cuộc chiến với các đối thủ trong khu vực trong quá khứ.
Nhưng các cuộc xung đột mà Israel tiến hành chống lại các nước láng giềng Ả Rập vào năm 1967 và 1973 diễn ra ở một thời đại quân sự khác và trước khi phát triển chiến tranh không người lái, các hoạt động mạng và hỗ trợ cho các đối tác và lực lượng ủy nhiệm được Iran hậu thuẫn ở khu vực lân cận của Israel.
Rủi ro leo thang
Một loại chiến dịch tương tự chống lại Iran sẽ không giống bất cứ điều gì Israel từng phải đối mặt. Israel chắc chắn sẽ khó đạt được các mục tiêu của mình nếu không có sự hỗ trợ cao từ Mỹ và có thể cả các nước Ả Rập như Jordan và Ai Cập. Và không có dấu hiệu nào cho thấy sự ủng hộ như vậy sẽ xảy ra.
Iran cũng phải cẩn trọng với sự leo thang hơn nữa. Tehran đã chứng minh vào ngày 13-4 rằng họ sở hữu một kho lớn tên lửa đạn đạo, máy bay không người lái và tên lửa hành trình.
Tuy nhiên, tính chính xác và hiệu quả của nhiều nền tảng trong số này vẫn còn là vấn đề, bằng chứng là hầu hết đều bị bắn hạ một cách dễ dàng. Mạng lưới phòng không và phòng thủ tên lửa của Israel và Mỹ trong khu vực tiếp tục chứng tỏ độ tin cậy của chúng.
Với thực tế và rủi ro, tin rằng có nhiều khả năng Iran sẽ tìm cách quay trở lại chiến lược chiến tranh độc đáo nhằm hỗ trợ trục kháng chiến ủy nhiệm của mình. Các cuộc tấn công công khai, chẳng hạn như vụ được thực hiện vào ngày 13-4, có thể được dành để báo hiệu quyết tâm và thể hiện sức mạnh với khán giả trong nước.
Điều nguy hiểm là bây giờ chiến tranh đã ra khỏi bóng tối, có lẽ khó có thể đặt nó trở lại đó.
