Châu Á bội thực du khách Trung Quốc: Kinh nghiệm từ Thái Lan

Mất điểm vì “tour 0 đồng”

Từ đầu năm 2015, du khách Trung Quốc thường có xu hướng đi du lịch dưới dạng “tour 0 đồng” với các điểm đến phổ biến như Thái Lan, Malaysia, Hàn Quốc... Theo đó, các công ty lữ hành Trung Quốc sẽ nhận khách du lịch với giá 0 đồng. Khách chỉ phải trả tiền vé máy bay, còn tiền ăn ở, tham quan được miễn phí hoàn toàn.

Bù lại, du khách bị cắt giảm thời gian nghỉ tại khách sạn, ăn những bữa ăn đơn giản và rẻ tiền, bị ép mua các món quà lưu niệm ở những cửa hàng nhất định, thậm chí bị buộc mua thêm các sản phẩm. Theo tờ Fianancial Times, một số trường hợp không nhận được chìa khóa phòng từ người dẫn tour vì không mua đủ số hàng lưu niệm.

Vào tháng 10-2015, một nhóm du khách đã được đưa đến một cửa hàng trang sức ở Hồng Công và tranh cãi đã nổ ra khi 1 vị khách từ chối mua sản phẩm. Ông Miao Chunqi, 53 tuổi đến từ Hắc Long Giang trong đoàn du khách đã cố gắng can thiệp và bị 4 người đàn ông đánh. Ông Miao sau đó đã tử vong tại bệnh viện.

Hầu hết những tour 0 đồng này được tổ chức cho người Trung Quốc với trình độ tiếng Anh không cao và thường không nói được tiếng địa phương. Đây là một lợi thế khi du khách không cần biết nhiều thứ tiếng hay có kinh nghiệm vẫn được trải nghiệm du lịch, trong khi người dân bản địa có thể thu lời. Tuy nhiên, điều này khiến các du khách khó lòng phàn nàn với cảnh sát địa phương về tình trạng chèn ép khách du lịch, trong khi việc kiểm soát, tố cáo khi quay về nước thường không đem lại kết quả. Ngoài ra, do những chính sách điều hành tài chính phần lớn lợi nhuận của các công ty du lịch Trung Quốc này được chuyển về nước, trong khi các khách sạn và nhà hàng Thái chỉ được chia một phần nhỏ doanh thu. Tệ hơn, những tour 0 đồng này thường trốn thuế và khiến Thái Lan mất hàng triệu USD.

Trả lời báo chí hồi tháng 2-2017, phát ngôn viên Văn phòng Thủ tướng Thái Lan, ông Sansern Keawkamnerd, cho hay đây là thực trạng chung của du khách đăng ký tour 0 đồng. Lợi nhuận đó đều rơi vào tay các nhà khai thác tour du lịch nước ngoài, không phải cho ngành du lịch Thái Lan, khiến chính phủ thất thu khoảng 305 tỷ baht (gần 9 tỷ USD) mỗi năm.

Không chỉ vậy, những tour 0 đồng của Trung Quốc còn khiến ngành du lịch Thái mất điểm trầm trọng và buộc chính quyền Bangkok phải vào cuộc. Tháng 10-2016, cảnh sát Thái Lan đã bắt giữ 3 công ty du lịch tour 0 đồng, tịch thu 2.150 xe khách và 29 người bị truy tố trong "tuần lễ du lịch vàng" của người Trung Quốc. Theo phía cảnh sát, những tour du lịch này không phục vụ đúng chất lượng. "Họ làm hoen ố hình ảnh và thương hiệu của ngành du lịch đất nước Chùa Tháp” - Tổng cục trưởng Du lịch Thái Lan Yuthasak Supasorn nói.

Mạnh tay dẹp bỏ
Do những bất cập trên, kể từ tháng 9-2016, Thái Lan bắt đầu tiến hành chiến dịch truy quét các tour 0 đồng từ Trung Quốc. Chính phủ Thái Lan quy định mỗi du khách đặt tour trọn gói đến Thái Lan phải ở mức tối thiểu 1.000 baht (tương đương 30USD). Ngay lập tức, việc đặt phòng khách sạn của du khách Trung Quốc tới Thái Lan vào dịp Tết Nguyên đán năm 2017, tháng cao điểm về du lịch, đã giảm tới 1/3.

Ông Chanapan Kaewklachaiyawuth, Tổng thư ký Liên hiệp Du lịch Thái Lan - Trung Quốc, cho biết các quan chức ngành du lịch Thái Lan đã không chuẩn bị cho điều này. Thực tế, số lượng khách du lịch Trung Quốc giảm 30% trong tháng 11 so với cùng kỳ  năm 2016, mức thấp nhất trong vòng hơn 2 năm. Theo Cơ quan du lịch Thái Lan, khách du lịch Trung Quốc vào dịp Tết Nguyên đán 2017 giảm, nhưng lượng du khách từ các nước khác lại tăng 3,9%. 

Chỉ 1 tháng sau khi ban hành quyết định kiểm soát tour 0 đồng, Bộ trưởng Du lịch và Thể thao Thái Lan, ông Kobkarn Wattanavrangkul, đã tới Bắc Kinh ký biên bản thỏa thuận hợp tác phát triển du lịch. Theo thỏa thuận này, 2 nước sẽ thành lập 1 ủy ban chung để nâng cao chất lượng du lịch.

Ủy ban sẽ bao gồm thư ký vĩnh viễn của Bộ Du lịch Thái Lan và Phó Chủ tịch du lịch Trung Quốc. 2 nước cũng sẽ chia sẻ tên của hướng dẫn viên du lịch bị liệt vào danh sách đen. Hầu hết các tour 0 đồng đều có các hướng dẫn viên du lịch Trung Quốc ít kiến thức về lịch sử và văn hóa Thái Lan. Bộ Du lịch Thái Lan cũng sẽ giúp đào tạo hướng dẫn viên Trung Quốc.

Ngay từ năm 2013, Cục Du lịch quốc gia Trung Quốc đã tập trung chỉnh đốn tour giá rẻ và tour 0 đồng, nhưng vẫn chưa tìm ra được giải pháp tối ưu. Theo Điều 46 của Nghị định quản lý lữ hành của Trung Quốc, hợp đồng tour phải liệt kê chi tiết số lượng điểm mua sắm trong chương trình tour và phải thông báo rõ cho khách. Công ty nào có hành vi lừa dối, ép buộc khách mua sắm sẽ bị phạt rất nặng, từ 100.000-500.000 nhân dân tệ, tước thẻ với hướng dẫn viên, trưởng đoàn, tước giấy phép với doanh nghiệp. 

Thay thế bằng “tour 3 đồng”

Với việc siết chặt các tour 0 đồng, mặc dù  khách du lịch Trung Quốc đã giảm, số lượng khách du lịch từ các nơi khác vẫn tiếp tục tăng. Trung tâm Plaza cho biết việc đặt chỗ tăng lên từ du khách Nga, cho dù nhiều tour của Trung Quốc hủy bỏ hợp đồng. Công ty TNHH Nhà hàng Tristar Floating đang tìm kiếm các thị trường mới ở Đông Nam Á như Indonesia, Việt Nam, Philippines và Myanmar, Chủ tịch Công ty Vichai Tanasopananont phát biểu trên truyền hình. Ông Thanavath Phonvichai, giáo sư kinh tế thuộc Đại học Thương mại Thái Lan, cho biết: "Các gói hàng giá rẻ không mang lại thu nhập cao và các doanh nghiệp sẽ cần phải thích nghi. Nó sẽ dần dần được cải thiện".

 Bên cạnh việc khống chế các tour 0 đồng, Thái Lan lại chào đón các "tour 3 đồng". Đó là các tour tự túc của các bạn trẻ Trung Quốc. Họ thông thạo tiếng Anh và dùng điện thoại thông minh để đặt phòng khách sạn và các dịch vụ khác qua mạng Ctrip.com, một dịch vụ du lịch trên mạng khá phổ biến ở Trung Quốc.

Họ là tương lai của ngành du lịch  thế giới, có tri thức và chịu chi. Bà Kobkarn Wattanavrangkul, cho biết "du khách 3 đồng" Trung Quốc chiếm khoảng gần 60% trong tổng số 8,9 triệu khách du lịch Trung Quốc đến Thái Lan vào năm 2016.Nó đánh dấu một xu hướng mới của ngành công nghiệp du lịch rộng lớn bởi vì những khách du lịch đó ở lại và tiêu nhiều tiền hơn. 

Phóng viên Nikkei Asian Review đã gặp gỡ 4 du khách Trung Quốc trẻ tuổi thưởng thức món pad Thai trên đường Khaosan, địa điểm nổi tiếng tại Bangkok. Những thanh niên Trung Quốc này chăm chú dùng điện thoại để tìm kiếm thông tin và sử dụng ứng dụng dịch ngoại ngữ để chuẩn bị cho chuyến đi tới thành phố Pattaya.

Đây đang là phong cách du lịch các nhà chức trách Thái Lan chào đón và được gọi là làn sóng du lịch thứ 2, gồm những người độc lập, tự chủ sau làn sóng thứ nhất gồm các du khách Trung Quốc luôn đi theo đoàn hùng hậu do các công ty lữ hành quản lý. Hiện nay, dù các “tour 0 đồng” vẫn đem du khách đến cho Thái Lan nhưng nhiều dấu hiệu cho thấy người Trung Quốc đang ngày càng ghét loại dịch vụ này.

Nhiều dự báo cho biết tỷ lệ du khách Trung Quốc đến Thái Lan là những người tự đặt khách sạn, book vé và lên lịch trình, thay vì đi theo các tour lớn sẽ còn tăng lên 70% trong tương lai gần.