Trung Quốc là một trong những nước đi đầu trên thế giới trong việc phát triển vaccine Covid-19. Những dấu hiệu cho thấy việc sản xuất hàng loạt vaccine sắp xảy ra đã đặt ra câu hỏi về năng lực, hiệu quả và khả năng cung cấp.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), trong số 300 ứng cử viên vaccine Covid-19 trên khắp thế giới, 9 loại đang trong giai đoạn 3, thử nghiệm trên người.
Bốn trong số đó đang được sản xuất tại Trung Quốc, bởi Sinovac Biotech, công ty tư nhân CanSino Biologics, và tập đoàn quốc doanh China National Biotec Group (CNBG) - nơi phát triển một lúc 2 loại vaccine Covid-19 khác nhau.
Liệu vaccine Trung Quốc an toàn và hiệu quả, có bao nhiêu loại vaccine được sản xuất?
Vẫn chưa rõ, nhưng các quan chức Trung Quốc lạc quan rằng lô vaccine Covid-19 đầu tiên sẽ sẵn sàng cho công chúng sớm nhất vào tháng 11 hoặc tháng 12.
Trung Quốc đã phê duyệt ba loại vaccine bất hoạt - hai của CNBG và một của Sinovac - để sử dụng khẩn cấp vào tháng 7. Việc gia nhập thị trường đại chúng của cả hai công ty đều phụ thuộc vào kết quả của thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 3.
Theo Ủy ban Y tế Quốc gia TQ (NHC), năng lực sản xuất vaccine Covid-19 hàng năm của quốc gia này sẽ đạt 610 triệu liều vào cuối năm nay và dự kiến sẽ tăng lên 1 tỷ liều vào năm tới. Dân số Trung Quốc ước tính vào khoảng 1,4 tỷ người.
Chúng ta biết gì về tính an toàn và hiệu quả của Vaccine Trung Quốc?
Mặc dù các chuyên gia y tế đang thúc giục tính minh bạch khi các quốc gia chạy đua phát triển vaccine dưới áp lực chính trị, nhưng công chúng vẫn chưa biết gì nhiều về phương pháp nghiên cứu và quy trình thử nghiệm của các công ty Trung Quốc.
Kể từ tháng 7, Trung Quốc đã cung cấp một ứng cử viên vaccine Covid-19 sản xuất trong nước cho một số nhóm công nhân viên được chọn, bao gồm nhân viên y tế và quan chức thanh tra biên giới. Không ai trong số những người này báo cáo bị sốt và không có bất kỳ phản ứng bất lợi nghiêm trọng nào, trong khi kết quả sơ bộ cho thấy biện pháp bảo vệ có hiệu quả, theo NHC.
Giá thuốc chủng ngừa là bao nhiêu?
Phó Chủ tịch CNBG Zhang Yuntao cho biết trong tháng 9 rằng vaccine của họ, nếu được cơ qua quản lý dược phẩm nhà nước chấp thuận, sẽ có sẵn với giá nhiều nhất là 600 nhân dân tệ (88 đô la Mỹ - hơn 2 triệu VNĐ) - giảm so với 1.000 nhân dân tệ được đề xuất vào tháng 8.
Không rõ Zhang đang đề cập đến giá bán lẻ hay giá bán buôn, nhưng con số này vẫn là mức cao nhất cho đến nay đối với một ứng cử viên vaccine. Các công ty dược phẩm khổng lồ AstraZeneca và Johnson & Johnson đã chào mức giá thấp hơn cho các ứng cử viên vaccine của họ, được hỗ trợ rất nhiều từ chính phủ Hoa Kỳ và Anh.
Cho đến nay, loại rẻ nhất là ứng cử viên do Đại học Oxford và AstraZeneca phát triển, sẽ có giá khoảng 4 đô la Mỹ mỗi liều khi bán cho chính phủ Mỹ. Các quốc gia khác có thỏa thuận mua vaccine từ AstraZeneca, bao gồm cả Anh, quốc gia mà chính phủ đã đồng ý mua 100 triệu liều với giá không được tiết lộ.
Các nhà phát triển khác bao gồm Moderna, Pfizer và Merck đã nói rằng họ mong đợi lợi nhuận từ sản phẩm của mình.
Chính phủ Trung Quốc sẽ đưa ra hướng dẫn về giá dựa trên chi phí và có thể điều chỉnh, với mục đích làm cho vaccine có giá cả phải chăng đối với công chúng. Có sự chênh lệch giữa thu nhập thành thị và nông thôn: thu nhập khả dụng trung bình hàng năm của Trung Quốc ở khu vực thành thị năm ngoái là 42.000 nhân dân tệ (6.150 đô la Mỹ), trong khi ở nông thôn là 16.000 nhân dân tệ. Không biết liệu chính phủ Trung Quốc sẽ chi trả toàn bộ hay một phần cho việc tiêm chủng cho người dân.
Theo Gao Fu, Giám đốc Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Trung Quốc (CDC), không phải tất cả mọi người ở Trung Quốc đều cần phải tiêm vaccine chống lại Covid-19, cho thấy chính phủ chưa có kế hoạch tiêm chủng toàn dân. NHC cho biết việc tiêm chủng sẽ bắt đầu với các nhóm nguy cơ cao bao gồm các nhân viên biên giới và nhân viên y tế, cũng như người già, phụ nữ mang thai và trẻ em.
Những quốc gia nào có thể nhận được vaccine của Trung Quốc?
Cùng với Hoa Kỳ và Nga, Trung Quốc rõ ràng vắng mặt trong danh sách 156 quốc gia WHO hôm thứ Hai tuần trước (21/9) cho biết có tham gia vào Covax - một chương trình của WHO nhằm đảm bảo tiếp cận công bằng với Vaccine Covid-19.
Các quốc gia nơi các nhà phát triển vaccine Trung Quốc đang tiến hành thử nghiệm lâm sàng bao gồm Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, Bahrain, Peru, Maroc, Thổ Nhĩ Kỳ, Bangladesh, Brazil và Indonesia. Những nước này có thể nằm trong số những nước nhận đầu tiên.
Từ châu Á đến châu Phi, vaccine đã trở thành một phần “cuộc tấn công quyến rũ” của Trung Quốc nhằm sửa chữa các mối quan hệ căng thẳng và tăng cường sự tham gia của mình.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã nói với Đại hội đồng Y tế Thế giới tại cuộc họp ảo vào tháng 5 rằng vaccine Covid-19 của đất nước ông, khi có sẵn, sẽ được coi là “hàng hóa công cộng toàn cầu”. Trung Quốc đã tuyên bố rằng các nước châu Phi sẽ là một trong những nước đầu tiên được hưởng lợi từ một loại vaccine đã được phê duyệt.
Bắc Kinh cũng cho biết ưu tiên sẽ được dành cho các nước sông Mekong - Campuchia, Lào, Myanmar, Thái Lan và Việt Nam - và hứa rằng Philippines sẽ được tiếp cận nhanh chóng, trong khi các quốc gia Mỹ Latinh và Caribe sẽ nhận được khoản vay 1 tỷ đô la Mỹ để mua Vaccine.
"Ngoại giao Vaccine" là gì?
Huang Yanzhong, chuyên gia cấp cao về sức khỏe toàn cầu tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại, một tổ chức tư vấn ở New York, cho biết: “Trung Quốc đang tiến hành ‘ngoại giao Vaccine’ bằng cách đưa ra lời hứa với nhiều nước trong thế giới đang phát triển.
“Tuy nhiên, vẫn còn phải xem liệu Trung Quốc có làm việc với Mỹ hay không nếu vaccine của họ chứng minh được hiệu quả. Sự thiếu tin tưởng giữa hai bên đang cản trở sự hợp tác trong lĩnh vực y tế cộng đồng”.
Giám đốc điều hành của Sinovac, Yin Weidong, cho biết công ty sẽ nộp đơn lên Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ để bán vaccine của mình tại Mỹ nếu nó vượt qua thử nghiệm giai đoạn 3. “Mục tiêu của chúng tôi là cung cấp vaccine cho thế giới, bao gồm Hoa Kỳ, Liên minh châu Âu và các nước khác,” Yin được Associated Press trích dẫn cho biết.
Liệu Trung Quốc và Mỹ có hợp tác về vaccine?
Vào tháng 7, Anthony Fauci, quan chức về các bệnh truyền nhiễm hàng đầu của Mỹ, cho biết không chắc Mỹ sẽ sử dụng vaccine do Trung Quốc hoặc Nga phát triển, do hệ thống quản lý của họ kém rõ ràng hơn nhiều so với phương Tây.
Steve Tsang, Giám đốc Viện Trung Quốc tại Đại học SOAS London, cho biết về hợp tác Mỹ-Trung: “Mỗi bên sẽ ưu tiên cho chính mình,”.
Ưu tiên của ông Tập là duy trì sự ủng hộ ở Trung Quốc bằng cách đảm bảo coronavirus không tàn phá thêm ở đó, Tsang nói.
Huang cho biết sự thiếu tin tưởng dự kiến sẽ ảnh hưởng đến sự quan tâm của các cường quốc phương Tây khác đối với vaccine do Trung Quốc sản xuất, trong khi Trung Quốc có thể sử dụng vaccine sẵn có để trừng phạt các quốc gia mà họ có tranh chấp ngoại giao, chẳng hạn như Úc, Canada và Ấn Độ.
